Morgunblaðið - 30.07.2015, Side 22

22 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 30. JÚLÍ 2015
SVIÐSLJÓS
Anna Lilja Þórisdóttir
annalilja@mbl.is
Hvenær eru ferðamenn orðnir of
margir? Hvernig eigum við að bregð-
ast við slæmri umgengni ferða-
manna? Hvað getum við gert til að fá
ferðamenn sem eru tilbúnir til að
eyða meiri peningum? Felur aukin
gjaldtaka í sér að mismuna ferða-
mönnum á grundvelli fjárhags?
Það er ekki bara á Íslandi þar sem
ferðamönnum hefur fjölgað og marg-
ar spurningar vaknað í kjölfarið, það
sama hefur gerst víða um heim. Sífellt
fleiri ferðast á milli landa og áfanga-
staðir eru misvel í stakk búnir til að
taka á móti auknum fjölda. Sums
staðar hafa komið upp hugmyndir um
að takmarka fjölda ferðamanna og
annars staðar er rætt um að koma
upp gjaldhliðum við vinsæla staði.
Samkvæmt tölum Alþjóðaferða-
málastofnunarinnar, UNTWO, voru
tekjur af alþjóðlegri ferðaþjónustu á
síðasta ári 1.500 milljarðar Banda-
ríkjadala. Í fyrra jukust ferðalög fólks
á milli landa um 4,7% og var rúmlega
1,1 milljarður ferða farnar á milli
landa það árið. Stofnunin birti nýverið
tölur fyrir fyrstu fjóra mánuði þessa
árs sem sýna að 332 milljónir ferða
voru farnar, sem er 4% aukning frá
sama tímabili í fyrra.
Ferðaþjónustan er sú atvinnugrein
sem er í einna mestum vexti í heim-
inum og samkvæmt UNTWO tengist
eitt af hverjum 11 störfum greininni.
Hún hefur skipt sköpum fyrir efna-
hag verr staddra Evruríkja í Suður-
Evrópu, einkum eftir arabíska vorið
því eftirmálar þess hafa orðið til þess
að auka straum fólks til Suður-Evr-
ópu. En þessum auknu ferðalögum
fylgja líka vandamál.
Ding var hér
Kínverskur ferðamaður komst ný-
verið í heimsfréttirnar fyrir að
hringja heilögum klukkum í 14. aldar
hofi í Taílandi og klykkja út með því
að sparka í þær. Í júní var bresk kona
handtekin fyrir að vera nakin á helgu
fjalli í Malasíu og fyrr í þessum mán-
uði var búlgarskur ferðamaður sekt-
aður fyrir að krota nafn sitt á stein í
hringleikahúsinu Colosseum í Róm.
Árið 2013 varð kínverskur piltur upp-
vís að því að rispa orðin „Ding Jinhao
var hér“ á fornar rústir í Luxor í
Egyptalandi og talsverð brögð eru að
því að ferðamenn hengi nærfatnað
sinn til þerris í hofum í Taílandi.
Sé fjöldi ferðamanna hafður í huga
er kannski ekkert óeðlilegt að svona
tilvik komi upp. En þetta vekur engu
að síður upp ýmsar spurningar.
Í grein sem birtust í bandaríska
dagblaðinu The New York Times,
NYT, fyrr í mánuðinum er því spáð að
grípi stjórnvöld ekki í taumana með
strangari reglugerðum um ferðaþjón-
ustu muni margir vinsælir ferða-
mannastaðir hreinlega verða fyrir
óbætanlegum skemmdum á næstu
árum og áratugum. Fjallað var um
málið í breska dagblaðinu The Gu-
ardian fyrr í vikunni og þar var spurt:
„Eru þeir allir velkomnir?“ Þar var
átt við að sífellt fleiri íbúar fátækari
ríkja hafi nú tök á að ferðast á milli
landa sem valdi miklu álagi á vinsæla
áfangastaði í Evrópu.
Rukkað inn á Markúsartorgið?
Í greininni segir að um 11 milljónir
ferðamanna heimsæki Feneyjar á
hverju ári, flestir í einn dag eða hluta
úr degi. Þetta veldur gífurlegu álagi á
innviði og þjónustu í borginni, en skil-
ar litlu í kassann. Nú íhuga yfirvöld í
Feneyjum að setja takmörk á fjölda
ferðamanna. Uppi eru ýmsar hug-
myndir, t.d. að allir sem þangað koma
kaupi n.k. aðgöngumiða og fjöldi
hverju sinni verði takmarkaður. Sett
verði upp hlið á Markúsartorgið og
þeir einir fái að fara í gegnum það
sem hafi miða. Þetta hefur reyndar
lengi verið áhyggjuefni yfirvalda í
borginni sem með stífum reglum um
fjölda gististaða hefur tekist að halda
fjölda ferðamanna sem þar gista í
skefjum. Með tilkomu vefsíðna eins
og Airbnb.com þar sem íbúar á staðn-
um leigja út húsnæði sitt til ferða-
manna eru slíkar reglur þó haldlitlar.
Bent hefur verið á að með því að
taka gjald fyrir að fara á staði eins og
Markúsartorgið sé verið að mismuna
ferðamönnum eftir efnahag. Reyndar
eru flestar hugmyndir um takmörkun
á aðgengi ferðamanna gagnrýndar á
þeim forsendum, meðal annars
ákvarðanir yfirvalda í Bútan sem tak-
mörkuðu fjölda ferðamanna til lands-
ins með því að leyfa einungis tiltekinn
fjölda. Þá voru þar settar hömlur á
uppbyggingu í hótelrekstri og há
gjöld lögð á ferðaþjónustuna. Sam-
kvæmt grein NYT er tilgangurinn að
fá þangað ferðamenn sem skila meiru
í kassann.
Engin ný hótel í Barselóna
Ein stærstu skrefin í áttina að því
að stemma stigu við fjölgun ferða-
manna hafa verið tekin í Barselóna.
Ada Colau, borgarstjóri þar, kynnti
nýverið reglur sem kveða á um að þar
í borg verði engir nýir gististaðir opn-
aðir næsta árið, en þangað komu um
27 milljónir ferðamanna í fyrra. Við
viljum ekki að borgin verði hinar nýju
Feneyjar eða nýr skemmtigarður, er
haft eftir Colau.
Í lok síðari heimsstyrjaldarinnar
ákvað franska ríkisstjórnin að nýta
Marshall-aðstoðina til að efla ferða-
þjónustuna í því skyni að endurreisa
efnahaginn. Og sú hefur orðið raunin.
Frakkland er mest sótta ferðamanna-
land í heimi og þar er ávallt haft í
huga að ferðaþjónustan styðji við
franska menningu. Strangar reglur
gilda þar um ferðaþjónustuna og
ákvarðanir eru teknar af kjörnum
fulltrúum, hvort sem um er að ræða
nýtt hótel í Bordeaux-héraði eða
skíðalyftu í frönsku Ölpunum.
„Ein af ástæðunum fyrir því að það
er erfitt að koma böndum á ferða-
þjónustuna er hversu jákvæða ímynd
hún hefur,“ segir í grein NYT. „Hún
tengist frítíma og skemmtunum, en
ekki síður menningu. Heimamenn
eru stoltir af því sem land þeirra hef-
ur upp á að bjóða og þess vegna eru
tilraunir til að hefta fjölda ferða-
manna yfirleitt ekki vinsælar.“
Eru allir velkomnir allstaðar?
 Verði ekki gripið í taumana verða vinsælir áfangastaðir fyrir óbætanlegum skemmdum  Fjölgun
ferðamanna vekur upp ýmsar spurningar víða um heim  Er verið að mismuna með gjaldtöku?
AFP
Spánn Þessi fáni hangir á svölum í La Barceloneta hverfinu í Barselóna og á honum stendur: Engin túristaíbúð. Til
borgarinnar koma 27 milljónir ferðamanna á ári hverju. Nú á að reyna að takmarka þennan fjölda ferðamanna.
„Kannski erum við komin á þann stað
sem ferðamannaland að við verðum
að skoða einhvers konar aðgangsstýr-
ingu á vinsælustu ferðamannastöð-
unum,“ segir
Skapti Örn Ólafs-
son, upplýsinga-
fulltrúi Samtaka
ferðaþjónust-
unnar. Hann segir
að það væri m.a.
hægt að gera með
því að veita virð-
isaukandi þjón-
ustu á þessum
stöðum, t.d. með
því að taka gjald
fyrir bílastæði og salerni. „Við viljum
hins vegar ekki sjá Ísland þannig að
það verði gjaldhlið út um allt,“ segir
hann.
Skapti Örn segir að það, að tak-
marka fjölda ferðamanna á tilteknum
stöðum, snúist ekki síður um skipulag.
„Það má heita að það sé fullt á sumum
stöðum, eins og t.d. Geysissvæðinu, á
ákveðnum tímum. Þá getum við ekki
annað en velt fyrir okkur hvort hægt
væri að stýra umferð ferðamanna inn
á önnur svæði. Við erum rík af nátt-
úruperlum og Austurland og Vestfirð-
ir gætu til dæmis klárlega tekið við
fleiri ferðamönnum.“
Spurður hvort ferðamenn hafi jafn
mikinn áhuga á því að fara á þá staði
og vinsæla staði á borð við Gullfoss og
Geysi, svarar Skapti Örn að þarna
liggi mörg tækifæri til markaðs-
setningar. „En þetta snýst ekki síst
um samgöngur. Þær eru lífæð ferða-
þjónustunnar.“
Eitthvað sem þarf að bæta úr
Eru nýir „Gullnir hringir“ á teikni-
borðinu? „Markaðurinn stýrir því, en
það eru mörg sóknarfæri í því að
dreifa ferðamönnum um landið.“
Er umfjöllun og umræða um að
ferðamenn geri þarfir sínar þar sem
ekki er aðstaða til þess ekki merki um
að það hafi ekki verið byggð upp að-
staða fyrir þennan fjölda ferða-
manna? „Ég held að það séu allir sam-
mála um að það er algerlega ólíðandi
að menn gangi örna sinna á bílastæð-
um og slíkum stöðum. En ég bendi á
að á mörgum stöðum er aðgengi að
salerni gott, annars staðar má bæta
það. Það er erfitt að segja hvort þetta
sé merki um of marga ferðamenn, en
þetta er augljóslega eitthvað sem þarf
að bæta úr. Við erum saman í þessu
verkefni, ferðaþjónustan, stjórnvöld
og allir landsmenn, enda liggja tæki-
færin í ferðaþjónustunni, “ segir
Skapti Örn.
Margir sums staðar,
fáir annars staðar
 Kannski kominn tími á aðgangsstýringu
Skapti Örn
Ólafsson
Undanfarið hefur verið mikið rætt um
erlenda ferðamenn á Íslandi sem
gera þarfir sínar á almannafæri, en
slík hegðun einskorðast síður en svo
við Ísland. T.d. greindi ástralskt dag-
blað frá því fyrir nokkrum árum að fjölmargir ferðamenn hefðu haft
hægðir á Uluru, heilögu fjalli í norðurhluta Ástralíu. Nýverið voru sett upp
skilti við Camino de Santiago, vinsæla gönguleið á Spáni, um að þar væri
bannað að hægja sér, en íbúar í grennd eru orðnir langþreyttir á sóða-
skap í kringum leiðina. Hægðir í sundlaugum hótela sem erlendir ferða-
menn sækja eru mikið vandamál í Egyptalandi og stjórnendur Louvre-
safnsins í París sáu sig tilneydda til að setja upp skilti fyrir utan safnið
þar sem segir að bannað sé að ganga örna sinna við safnbygginguna.
Hægðu sér á heilögu fjalli
EKKI BARA Á ÍSLANDI
Nethyl 2 110 Reykjavík Sími 568 1245
Veitum fría ráðgjöf
fyrir tjónþola
Pantaðu tíma: fyrirspurnir@skadi.is
skadi.is
Þ. Skorri Steingrímsson,
Héraðsdóms-lögmaður
Steingrímur Þormóðsson,
Hæstaréttar-lögmaður
Sérfræðingar í
líkamstjónarétti