Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1990, Qupperneq 110

VILHJÁLMUR HJÁLMARSSON
Gömul saga um síma
Landssími íslands hefur nýlega minnst áttatíu ára afmælis stofnunarinnar. Starfsemin
hefur verið heilladrjúg, stuðlað að samtengingu og samkennd strjálbýlisþjóðar og treyst
tengsl eyþjóðar við umheim.
Þannig er Landssími Isiands, eins Póstur og sími, þjóðþrifastofnun, sameign landsmanna
og á vissan hátt sameiningartákn. Því ber að efla hana á allan máta og væri hreinn óvitaháttur
að splundra henni vegna ímyndaðra stundarhagsmuna, jafnvel þótt þeir byggðust á „hag-
kvæmniútreikningum" tölfróðra rótleysingja.
Þetta er önnur saga. Sú sem hér verður sögð greinir frá símamálum eins byggðarlags.
Einkum verður þó fjallað um „talsímalagninguna“, undirbúning hennar og framkvæmd.
Einnig verður sagt frá erfiðleikum á fyrstu starfsárum símans. Þá verður reynt að rekja
framhaldið, en aðeins í símskeytastíl.
Byggðarlag það sem hér um ræðir er Mjóifjörður í Suður-Múlasýslu, en lagning talsíma
þangað var undirbúin sama árið og síminn kom til landsins og lokið næsta sumar. Til
þæginda fyrir lesendur skipti ég frásögninni í fjóra kafla og lauma inn nokkrum leiðifyrir-
sögnum.
MJÓFIRÐINGAR ÁTTU MIKIÐ UNDIR SÉR
Síminn þótti mikið undratæki á íslandi við upphaf þessarar aldar
eins og sjá má í heimildum frá þeim tíma. Er það næsta skiljanlegt.
Ýmsir fordómar komu upp. Margir óttuðust kostnaðinn. Einnig það
er auðskilið. Símalögnin var vitanlega dýrt fyrirtæki og umfangsmikið.
Á einu sumri skyldi leggja símþráð „um Hólmann hálfan“ og vel það:
frá Seyðisfirði, norður um land til Reykjavíkur. Fjárráð hins opinbera
voru mjög takmörkuð, orðið vélvæðing var ekki komið til sögu, hvað
þá að sú meining sem í því felst væri orðin að veruleika á landi hér.
En hvað um það. Island tengdist umheiminum með sæsíma 1906 og
sími var lagður frá endastöð sæsímans á Seyðisfirði til Reykjavíkur á
einu og sama sumri.
Fyrsta íslenska símstöðin kom að sjálfsögðu á Seyðisfirði. Næstir
urðu Egilsstaðir. Og fyrsta landsímasamtalið fór fram á milli þessara
tveggja stöðva.
Sveinn á Egilsstöðum var þá um fermingu og mundi vel eftir samtal-
inu. Móðir hans, Margrét Pétursdóttir, var fyrsti stöðvarstjórinn á