Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1990, Blaðsíða 157

MÚLAÞING
155
Viðhorf Norðfirðinga til verksmiðjunnar var mjög jákvætt þegar í
upphafi, enda var hún álitin gegna þríþættu hlutverki í byggðarlaginu.
í fyrsta lagi veitti fyrirtækið allmörgum mönnum atvinnu, en atvinnu-
ástand var síður en svo gott um þær mundir sem það hóf starfsemi. í
öðru lagi gátu útgerðarmenn og sjómenn komið fiskúrgangi í verð og
í þriðja lagi losaði verksmiðjan fólkið við þann óþrifnað sem slógið og
beinin í fjörunum höfðu haft í för með sér.
Ekki tók verksmiðjan einvörðungu á móti hráefni frá fiskverkendum
á Norðfirði. Fljótlega keypti fyrirtækið vélbátinn Drífu og var hann
hafður í förum milli fjarða til að safna saman þurrkuðum beinum og
úrgangi til vinnslu. Ekki var nóg með að Drífa flytti hráefni til verk-
smiðjunnar frá Austfjarðahöfnum því fyrir kom að það væri einnig
sótt til Norðurlands. Annan vélbát átti Fóðurmjölsverksmiðjan og var
sá mun minni en Drífa. Var hann notaður til að draga pramma, en í
þá var safnað fiskúrgangi af bryggjunum á Norðfirði.
Dr. Paul átti Fóðurmjölsverksmiðju Norðfjarðar í fimm ár og stýrði
Joakim Indbjör fyrirtækinu allan tímann. Venjulega var verksmiðjan
starfrækt frá 1. apríl til 1. október ár hvert og tók hún yfirleitt á móti
u. þ. b. 2.600 tonnum af fiskúrgangi hvert starfsár. Fóðurmjölsverk-
smiðjan framleiddi fiskimjöl, sem að langmestu leyti var flutt út, en
einnig var framleiðslan auglýst innanlands sem ágætt áburðar- og fóð-
urmjöl.
Þann 15. júlí árið 1931 hætti Dr. Paul rekstri fyrirtækisins. Ástæðan
var sögð vera fjárhagskreppan í Þýskalandi, en þar hafði eigandinn
ávallt haft aðsetur sitt og þar fékk hann rekstrarfé og seldi megnið af
framleiðslunni. Verksmiðjunni var umsvifalaust lokað og það sem eftir
lifði ársins var fiskúrgangi fleygt í fjörurnar eins og tíðkast hafði fyrir
tilkomu fyrirtækisins. Norðfirðingum varð fljótt ljóst að við svo búið
mátti ekki standa og snemma á árinu 1932 festi Neskaupstaður kaup
á Fóðurmjölsverksmiðju Norðfjarðar og var þá aftur hafin vinnsla á
fiskúrgangi.
Ekki er ætlunin að rekja sögu þessarar fyrstu fiskimjölsverksmiðju
á Austurlandi frekar hér, en hvernig skyldi vinnslan hafa farið fram í
henni fyrstu árin? Helgi Hjörleifsson starfaði manna lengst í verksmiðj-
unni og er eftirfarandi lýsing á starfsháttum og tækjabúnaði byggð á
frásögn hans.
Þegar bátarnir komu með hráefnið að bryggju verksmiðjunnar var
það híft upp á hana og síðan ekið á kerru upp á plan innan verksmiðju-
hússins þar sem það var geymt í haug þar til það var tekið til vinnslu.