Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1990, Page 199
ÁRMANN HALLDÓRSSON
Kjalsvín og pólitík
Fjarðaráin rennur út Borgarfjarðarsveitina endilanga, komin af
hjöllunum undan Beinageit og Mínuskörðum. Að austan kemur Þverá
úr Desjarmýrarafrétt og fellur í hana, einnig Gilsá, Mosdalsá, Jökulsá,
Grjótá og Flrafná, sömuleiðis allir lækir innsveitar og út að fjarðarbotni.
Fjarðaráin er því að jafnaði nokkuð sopadrjúg og verulegur farartálmi
í leysingum og rigningatíð, jafnvel ófær hesti stöku sinnum. Þá skiptir
hún sveitinni í tvær helftir.
Það gerði pólitíkin líka, verslunarpólitíkin með íhaldi sem trúði á
kaupmenn og faktora og framsóknarpólitík með kaupfélagstrú. Og
landsmálastreitan var í bakhöndinni. Menn vissu upp á hár hverja þeir
áttu að kjósa í samræmi við þessa pólitík, og mælt var löngum að menn
kysu eftir því hvort þeir versluðu upp af Eyrarfjörunni eða Króknum.
Þótt undarlegt kunni að virðast skipti Fjarðaráin að nokkru línum
í pólitíkinni, íhaldið austan ár á Desjarmýri, Flofströnd og Höfn (þá).
Bændur þar versluðu á Eyrinni en framsókn í Odda. Þar voru innsveit-
ungar flestir í viðskiptum, meirihluti Bakkgerðinga, en útbæir og Njarð-
vík „svart íhald“ eins og framsóknarmenn komust að orði. Víkurnar
voru klofnar.
Höfuðpaurar flokkanna voru sinn hvorum megin Fjarðarár, Sigfús
á Hofströnd, efnaður íhaldsmaður, og Ásgrímur á Grund með kaup-
félaginu og framsókn.
Nú dettur mér í hug að líta í hreppsbækur og gá að ýmsu, m. a.
hvenær og hvernig deilan um brúarstæði á Fjarðará hófst. í hreppsbók-
um frá þriðja áratugnum er margt um Fjarðarárbrú, og þar segir að
kjalsvínið hafi legið inn við Grund í átta ár. Samkvæmt því frá 1913.
Um það leyti eða heldur fyrr hefur því komist til tals að brúa ána,
en í hreppsbókum frá þessum tíma er ekki stafur um þá fyrirætlun og
lítur helst út fyrir að togstreitan um svín þetta hafi verið milli hagsmuna-
hópa án íhlutunar hreppsnefndar.