Jökull


Jökull - 01.12.1990, Blaðsíða 167

Jökull - 01.12.1990, Blaðsíða 167
flight on November 30, it was observed that the con- centric crevasses created in the cauldron during the jökulhlaup were cut across by a rift through the centre of the cauldron. This has not been observed in earlier jökulhlaups. It is likely that the pressure release asso- ciated with the jökulhlaup triggered a short eruption that did not reach the surface of the glacier. The only other eruption considered to have occurred on the Loki Ridge was in 1910 (Jónsson, 1986). The volcanic activity in 1753 which released melt- water to Djúpá, Hverfisfljót and Skaftá, may have been located on west- or south facing slopes of the fissure swarm which links Pálsfjall, Þórðarhyma, Hábunga and Grímsvötn. No historical records exist of volcanic activity in Bárðarbunga, and the mountain was apparently not known as a volcano until quite recently. Larsen’s (1982) tephrochronological and geochemical studies indicate that the volcanic eruptions that caused jökul- hlaups into Jökulsá á Fjöllum in 1717 and in the late 15th century occurred along the ice-covered part of the Bárðarbunga-Veiðivötn fissure system. She also finds evidence for several eruptions in this system in the early centuries of historical times. Many tephra layers with the chemical characteristics of Bárðarbunga were also found in the Bárðarbunga ice core (Steinþórsson, 1978), particularly in the period 1697-1720, which seems to have been a very active time in this vol- canic system (ísaksson, 1984). The eruption in NW Vatnajökull in 1797 may have been on this system and the eruption in Tröllagígar 1862-64 (Þórarinsson and Sigvaldason, 1972) took place on it, just outside the glacier edge. Larsen (1984, p. 54) concluded that episodes of rifting and magmatic activity have affected the Bárðarbunga volcanic system at an aver- age interval of 100 years during the last 1200 years, accompanied by volcanic activity at the Bárðarbunga central volcano. There is no evidence for eruptive ac- tivity in Bárðarbunga in this century in spite of high seismicity for the last 16 years. Several eruptions have produced jökulhlaups in rivers running north from Vatnajökull, Jökulsá á Fjöllum (1477, 1684-85, 1711-12, 1716-17, 1726, 1902-03 and 1934) and Skjálfandafljót (1902-03, and 1934). The jökulhlaups of 1477 and 1717 have been attributed to events in the Bárðarbunga volcanic sys- tem (Larsen, 1984), and similarly, the jökulhlaups in the early part of the 18th century (Isaksson, 1984). Other jökulhlaups appear to be related to activity in the Grímsvötn system (1684-85, 1726, 1934). The two jökulhlaups in Skjálfandafljótcoincide with activity in the Grímsvötn system. A causal relationship between activity in Grímsvötn and jökulhlaups in Skjálfanda- fljót is hard to reconcile with the topographic data, however, since the tributary area of Skjálfandafljót does not overlap with the Grímsvötn system. Either the jökulhlaups were not related to the eruptions or the volcanic activity was more widespread than as- sumed. In both cases there was a flood in Jökulsá á Fjöllum as well, so if it was caused by one eruption we would expect the site to have been on the NE flank of Bárðarbunga. Jökulhlaups in Jökulsá á Fjöllum may be caused by volcanic eruptions in any of the three volcanic systems beneath thenorthern part ofVatnajökull: at Kverkfjöll, Bárðarbunga or from the Askja fissure swarm beneath Dyngjujökull. A potential for very large jökulhlaups exists in these areas, for example in the large ice- filled calderas of Bárðarbunga and Kverkfjöll. These may have been the sources of the prehistoric catas- trophic floods in Jökulsá á Fjöllum which occurred about 7,100 B.P., 4,600 B.P., 3,000 B.P. and before 2,000 B.P. (Tómasson, 1973; Elíasson, 1977). The only known jökulhlaup in Jökulsá á Breiða- merkursandi occurred in 1927. It was accompanied by a strong sulphuric stench and some ash fall, indicating a volcanic origin (Sigurður Bjömsson, 1977). It is considered possible that it may have been caused by an eruption in Esjufjöll. CONCLUSIONS Based on the recently acquired knowledge on sub- glacial topography and earthquake activity, combined with results of earlier investigators, the following vol- canic systems can be defined beneath Vatnajökull: 1. Bárðarbunga volcanic system. It includes the fissure swarms of Veiðivötn (including Vatna- öldur and Heljargjá) to the SW of the Bárðar- bunga central volcano and Dyngjuháls to the NE. JÖKULL, No. 40,1990 163
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192
Blaðsíða 193
Blaðsíða 194
Blaðsíða 195
Blaðsíða 196
Blaðsíða 197
Blaðsíða 198
Blaðsíða 199
Blaðsíða 200
Blaðsíða 201
Blaðsíða 202
Blaðsíða 203
Blaðsíða 204
Blaðsíða 205
Blaðsíða 206

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.