Jökull


Jökull - 01.12.1990, Blaðsíða 158

Jökull - 01.12.1990, Blaðsíða 158
son and Sæmundsson (1987). Six central volcanoes have been identifiedbeneath the ice cap: Bárðarbunga, Grímsvötn, Þórðarhyma, Kverkfjöll, and Öræfajök- ull, and tentatively Esjufjöll. The location of fissure swarms extending from the various central volcanoes is more uncertain. Six fissure swarms have been traced from the ice-free areas towards Vatnajökull. First, the swarm which connects Torfajökull, Veiði- vötn, Vatnaöldur and Heljargjá disappears beneath Sylgjujökull and Köldukvíslarjökull, where there is, however, no topographic expression of it. It proba- bly continues under the glacier, runs through Bárðar- bunga, reappears near Kistufell and extends to Trölla- dyngja (Dyngjuháls swarm). The Laki fissure swarm is traced to the edge of Skaftárjökull. It may con- tinue beneath the ice towards Hágöngur, Þórðarhyma, Háabunga and Grímsvötn. Between the two swarms a swarm of hyaloclastite ridges extends from Tungna- árjökull along Tungnaárfjöll and Fögrufjöll towards Torfajökull (Fögrufjöll swarm). Two fissure swarms occur north of Vatnajökull to the east of the Dyngju- háls swarm. One trends from Askja to Dyngjujökull, the other is centred on Kverkfjöll (Jóhannesson and Sæmundsson, 1989). All these fissure swarms have been active in postglacial time except the swarm at Fögrufjöll. The central volcanoes and the fissure swarms can be grouped together into volcanic systems, which will now be discussed in more detail. BÁRÐARBUNGA-VEIÐIVÖTN VOLCANIC SYSTEM Bárðarbunga is a large volcanic edifice, which rises to an elevation of 1500-1850 m, i. e. 500 - 900 m above its surroundings. It contains a 700 m deep caldera, about 80 km2 in area. Its bottom is at 1100 m a.s.l. The mountain massif stretches NE in the direction of Dyngjuháls. From the southwest- ern slopes of Bárðarbunga, a ridge strikes SW across Köldukvíslarjökull towards northwestern Hamarinn. Beneath Sylgjujökull a cone-shaped mountain that rises above 1000 m is situated on the continuation of this ridge. The ridge may be the expression of a fissure swarm that connects Hamarinn and Bárðar- bunga. Thus, the subglacial topography indicates that the Bárðarbunga volcanic system, with a fissure swarm that extends to the southwest through Trölla- gígar and Heljargjá to Veiðivötn (Sæmundsson, 1978, 1979; Larsen, 1984), is connected to a separate central volcano, Hamarinn. Bárðarbungahas been among the most seismically active volcanoes in Iceland since 1974, when a remark- able series of earthquakes began there. The series has so far included 10 events of magnitude 5 and larger. Earthquakes of this magnitude did not occur in this area for at least 50 years priorto 1974. The epicentres are mostly located slightly NE of the caldera. Focal mechanisms have been obtained from teleseismic data for 5 of the large events at Bárðarbunga (Einarsson, 1986, 1987, 1988). They all show a large component of reverse faulting, interpreted as the result of deflation of a crustal magma chamber beneath Bárðarbunga. Thus the seismic evidence shows that Bárðarbunga contains an active magmatic system and suggests that the pressure in this system has been decreasing since 1974. A separate epicentral cluster is found NE of Bárðarbunga, near Kistufell, where small swarms sometimes occur. Seismic activity is, on the other hand, absent in the fissure swarm SW of Bárðarbunga. Volcanic activity in Bárðarbunga may cause floods in rivers flowing in all directions, depending upon the eruption site. Fig. 4 shows the water divides on the glacierforthe various rivers (Bjömsson,inprep.). Wa- ter from an eruption on the SW and W flanks would drain to Kaldakvísl, and an eruption on the N flank would produce floods in Skjálfandafljót. The water divide between Skjálfandafljót and Jökulsá á Fjöllum follows a ridge that extends from northeastern Bárðar- bungatowards Kistufell. An eruption on the and E and SE flanks would produce meltwater that would drain to Jökulsá á Fjöllum. From a south flank eruption some water might find its way to the water-filled vault beneath the Skaftá ice cauldrons and even Grímsvötn. and could trigger jökulhlaups in Skaftá and Skeiðará. Volcanic activity in Bárðarbunga could certainly cause catastrophic jökulhlaups, with high potential en- ergy and great erosional power. Suchjökulhlaupsmay explain the deep canyons in Jökulsá á Fjöllum. Melt- water produced within the caldera would most easily escape through a pass in the SE rim and drain to- 154 JÖKULL, No. 40, 1990
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192
Blaðsíða 193
Blaðsíða 194
Blaðsíða 195
Blaðsíða 196
Blaðsíða 197
Blaðsíða 198
Blaðsíða 199
Blaðsíða 200
Blaðsíða 201
Blaðsíða 202
Blaðsíða 203
Blaðsíða 204
Blaðsíða 205
Blaðsíða 206

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.