Jón á Bægisá - 30.09.2004, Síða 153

Gegn sjálfi-þýðingum
út á katalónsku í Búenos Aires.2 Hann skrifaði leikritið El Misterio de
Quanaxhuata á spænsku 1943 sem viðurkenningarvott fyrir örlæti það
sem hann mætti í dvöl sinni í Mexíkó en síðar endurvann hann það á
katalónsku sem El ben cofat i l’altre og gaf það út í Perpignan 1951.3 Frá
dauða Frankós er Spánn sennilega ríkara en nokkur önnur Evrópuþjóð að
sjálfs-þýðingum. Safnrit galisískrar ljóðlistar sem tímaritið Litoral í Ma-
laga gaf út hafði frumtextana í smækkaðri mynd við hlið spænsku gerð-
arinnar. Af 16 skáldum í ritinu völdu aðeins 3 að þýða eigin verk.4
Sjálfs-þýðingar Brodskys útheimta að minnsta kosti klukkutíma ræðu
ef ekki heila ráðstefnu ef gera á efninu góð skil. Hér á meðal okkar eru
tveir einstaklingar sem hafa unnið með Brodsky sjálfum og því er ég
auðvitað ekki manna hæfastur til að fjalla um þetta efni. Og ef ég setti nú
rússneska og enska gerð af ljóðum hans hlið við hlið hversu mörg okkar
myndu þá skilja það sem á eftir kemur? Hér vakna því einnig spurningar
um aðferð. Mér finnst það líka aðfinnsluvert að í heimalandi mínu
Skotlandi skuli það tekið gott og gilt að ekki sé hægt að setja gelíska
frumgerð af ljóði efitir Sorley MacLean við hlið enskrar þýðingar hans. En
meginvandinn er sá að mig langar að ræða sjálfs-þýðingar vegna minnar
eigin reynslu — og það væri óumræðilegur hroki af minni hálfu að stilla
mínum eigin verkum upp við hliðina á verkum Brodskys. Að lokum ákvað
ég að hógværast og gagnlegast fyrir mig væri að lýsa ferli mínum sem
þýðanda og hvernig þýðingarnar hefðu opnað augu mín fyrir sjálfs-
þýðingum sem starfi. Hvað mig varðar hafa þær valið mig en ekki ég þær.
Mig langar þó strax í upphafi máls míns að gera greinarmun á milli
þeirra sem þýða ljóð annars vegar og hins vegar skálda sem þýða vegna þess
að í seinna tilvikinu er þýðingarstarfið hluti af stærra samhengi sem er
skapandi starf ótengt þýðingum. Þetta þýðingarstarf stendur nefnilega
mitt á milli eignarnáms og málanáms. Möguleikinn á samræðu við texta
sem þegar er til eða ímyndaðri samræðu við einstaklinginn sem skrifaði
hann er svo langtum mikilvægari en nokkur löngun til að koma verki þessa
einstaklings út til fleira fólks. Ljóðskáld þýðir aldrei verk eftir aðra út frá
gagnsemi (í félagslegum skilningi) eða fórnfysi. Og ef við erum óviss
hvorum megin við teljum tiltekinn þýðanda legg ég til að við reiknum
einfaldlega út hlutfallið milli frumsaminna ljóða og þýðinga í útgefnum
2 Sjá Jordi Cornudella (1986). ‘Nabí’deJosep Camer. Barcelona: Editorial Empúries, s. 8.
3 Sjá-Jaume Subirana (2000). Josep Carner: l'Exili del Mite (1945-1970). Barcelona:
Edicions 62, s. 152 o.áfr.
4 Sjá Poesía Gallega Contemporánea, nr. 209-210 af Litoral: Revista de la Poesía, elArtey el
Pensamiento, Torremolinos, Spáni 1996, s. 28.
151
d .ffiaep’diá- — Menninga(r)miðlun f ljóði og verki