Bændablaðið - 26.03.2015, Blaðsíða 28

28 Bændablaðið | Fimmtudagur 26. mars 2015
Dr. Ólafur R. Dýrmundsson lauk um nýliðin áramót störfum sínum fyrir Bændasamtökin:
„Sérsniðinn pakki Evrópusambandsins
var ekkert annað en blekking“
− segir nauðsynlegt að tryggja fæðuöryggið og bendir á neyðarfund sem haldinn var haustið 2008
Dr. Ólaf R. Dýrmundsson lét af
störfum sínum sem ráðunautur
Bændasamtaka Íslands um nýliðin
áramót, eftir 42 ára starf í þágu
íslenskra bænda. Í viðtali við
hann í Tímariti Bændablaðsins
sem kom út í byrjun mars, var
stiklað á stóru í starfsferli hans,
en þar voru samt ýmis mál sem
ekki var pláss til að gera þar skil.
Eitt þeirra varðaði umsókn Íslands
að Evrópusambandinu.
„Mér hefur aldrei leiðst í vinnunni,
alltaf haft næg verkefni og hlakkað
til að fara til vinnu á hverjum degi,“
sagði Ólafur í viðtalinu, en ljóst er
að samskiptin við ESB voru honum
samt ekki auðveld.
Þáttaskil við umsóknina að
Evrópusambandinu
„Það urðu töluverð þáttaskil
árið 2009 þegar sótt var um
aðild að Evrópusambandinu.
Þá var ég einn þeirra sem fór
inn í nefndir og viðræðuhópa
og fenginn til að rýna ákveðnar
reglugerðir fyrir sjávarútvegs-
og landbúnaðarráðuneytið
samhliða mínum störfum hjá
Bændasamtökunum. Ég var
í samningahóp um Evrópska
efnahagssvæðið og hef tekið virkan
þátt í umfjöllun um Evrópureglugerðir
ásamt Ernu Bjarnadóttur og fleirum.
Það snerist ekki bara um lífrænan
búskap, heldur ýmislegt annað er
varðar landbúnað. Þessu starfi lauk
í raun á síðastliðnu ári, en meðan
það gekk yfir fór í það mikill tími
hjá mér við fundarstörf og fylgdu
því nokkur ferðalög til útlanda. Þetta
var vissulega lærdómsríkur kafli.“
Sérsniðni pakkinn er blekking
− Eftir alla þessa vinnu, hvernig
metur þú stöðuna, er eftirsóknarvert
fyrir íslenskan landbúnað að Ísland
gangi í ESB?
„Í dag er afstaða mín til
Evrópusambandsins sú að það
er margt jákvætt sem þar er gert.
Því miður, allavega hvað varðar
landbúnað og jafnvel fleiri greinar,
þá er staðan þannig að við getum
ekki sætt okkur við það kerfi sem
þar er búið að byggja upp. Vandinn
er sá, að þeir eru ekki að taka tillit
til sérstakra aðstæðna. Ég hef kynnst
þessu mjög rækilega varðandi
lífræna geirann. Þar er ég búinn að
vera, ásamt fleirum, að reyna á annan
áratug, í umboði Bændasamtakanna
og fleiri, að reyna að fá undanþágur
varðandi nokkur atriði sem þó ættu
ekki að vera erfið. Við höfum ekki
verið að biðja um undanþágu til að
nota tilbúinn áburð í stað lífræns,
sem sagt ekki grundvallaratriði.
Þetta varðar rými í gripahúsum og
hefur snúist um að tekið verði tillit
til þess að búfé okkar er smærra en í
flestum nálægum löndum. Einnig að
tekið verði tillit til þess að við erum
ekki með mikla kornrækt og erum
m.a. þess vegna að nota grindargólf
í fjárhúsum og jafnvel í fjósum í stað
þess að nota hálm, sem undirlag.
Nokkur fleiri atriði höfum við
verið að vinna með, en ég verð að
segja alveg eins og er að úr því ekki
er hægt að ná neinum tilslökunum í
svo veigalitlum atriðum, þá get ég
ekki með nokkru móti séð hvernig
menn ætla að fá einhver sérkjör
í heilum atvinnugreinum. Það er
alveg tómt mál að tala um að ESB
bjóði okkur upp á eitthvað sérstakt.
Þess vegna tek ég undir það sem fólk
segir í dag að allt þetta tal á liðnum
árum um að Evrópusambandið komi
með einhvern sérsniðinn pakka fyrir
okkur var ekkert annað en blekking.“
Ekkert svigrúm fyrir breytileika
„Ég hef kynnt mér landbúnað í
mörgum Evrópulöndum, bæði
almennan og lífrænan, og skrifað
töluvert um þau mál. Staðreyndin
er sú að ESB er með kerfi sem miðast
við að allir feti í sömu sporin og í
takt. Það er því lítið sem ekkert
svigrúm til breytileika. Ef það er
eitthvert svigrúm, þá er það aðeins
í formi undanþága til fáeinna ára.
Finnland er gott dæmi um þetta því
að landbúnaður þar í landi er að fara
mjög illa og Evrópukerfið er ekki að
reynast þeim vel. Finnar eru í miklum
vanda og þótt menn hafi verið að
vísa til undanþága sem Finnar fengu
sem rök fyrir því að við gengjum í
ESB, þá erum við ekki einu sinni
sambærileg við Finna. Við erum í
raun eina svæðið í heiminum sem er
með mikla landbúnaðarframleiðslu
svo norðarlega. Það er ekkert annað
þjóðríki með jafn hlutfallslega
mikla landbúnaðarframleiðslu
svo norðarlega á hnettinum. Það
finnst hvergi annars staðar neitt
sambærilegt. Það er staðreynd sem
við höfum kynnt fyrir fulltrúum
Evrópusambandsins sem hingað hafa
komið, án þess að það hafi skilað
árangri.
Við erum með tiltölulega mikla
heimaframleiðslu sem skiptir miklu
máli fyrir fæðuöryggið í landinu og
þar erum við með algjöra sérstöðu
þjóða á þessari breiddargráðu. Svo
erum við líka með algjöra sérstöðu
hvað varðar fáa sjúkdóma í búfé. Sú
staða gerir okkar búfé mjög viðkvæmt
fyrir aðfluttum sjúkdómum eins og
dæmin sanna.
Einnig erum við með sérstöðu
um nýtingu gamalla búfjárkynja
sem við nýtum okkur til gagns
en höfum ekki einungis til sýnis í
dýragörðum. Flestar þjóðir eru búnar
að eyðileggja sambærileg kyn í
sínum heimalöndum. Þetta eru gömul
kyn með mikla erfðafjölbreytni og
afar verðmæt. Þá höfum við náð
mjög góðum árangri í að kynbæta
Þ
að er alveg tómt mál að tala um að ESB bjóði okkur upp á
eitthvað sérstakt. Þess vegna tek ég undir það sem fólk segir í
dag að allt þetta tal á liðnum árum um að Evrópusambandið
komi með einhvern sérsniðinn pakka fyrir okkur var ekkert annað
en blekking.
Ólafur R. Dýrmundsson í fjárhúsi sínu í Reykjavík. Hann er virtur víða um lönd fyrir störf í þágu landbúnaðar um áratuga skeið. Á innfelldu myndinni má sjá hann taka við viðurkenningu Búfjár-
ræktarsambands Evrópu (European Association for Animal Production - EAAP) á ársþingi sambandsins í Litháen 2008. Myndir / HKr. / Cesare Masconi