Þjóðmál - 01.12.2005, Side 91

Þjóðmál Vetur 2005 89
fangelsun. vegna. minni. glæpa. en. annars.
staðar.leiða.til.slíkrar.frelsissviptingar.og.er.
það.nærtækari.skýring.á.fjölda.fanga.þar.og.
annars.staðar.en.fátækt.og.ójöfnuður ..Kostn-
aður.við.rekstur.fangelsa.í.Bandaríkjunum.
hefur.raunar.vaxið.svo.mikið,.að.nú.verða.
þær. raddir. sífellt.háværari,. sem.vilja. leita.
annarra.refsinga,.það.er.samfélagsúrræða.í.
stað.fangelsis .
Þegar. rætt. er. um. það,. sem. höfundar.
nefna.ójöfnuð,. er. rétt. að. staldra. við.það,.
sem. segir. á. bls .. 158. í. bók. þeirra,. en. þar.
stendur:
„Meginniðurstaðan.er.sú.að.ójöfnuður.í.
heiminum.hefur. almennt.verið. að. aukast.
frá.1820.til.nútímans .“­
Höfundar.skýra.þessa.fullyrðingu,.en.al-
mennt.séð,.held.ég,.að.álykta.megi,.að.hún.
hljóti. að. koma. mörgum. í. opna. skjöldu,.
sem. sönnuð. félagsfræðileg. staðreynd,.
þegar. litið. er. á. þróun. lífskjara,. framfarir.
í. stjórnarháttum. og. auðlegð. þjóða. og.
einstaklinga. á. þessu. tæplega. tveggja. alda.
tímabili ...Kenningin.segir,.að.ójöfnuður.sé.
ekki.endilega.eitthvað,.sem.ber.að.varast,.
því.að.varla.mælir.nokkur.með.því,.að.horf-
ið.sé.aftur.til.þess.„jafnaðar“­,.sem.ætla.má,.
samkvæmt.kenningunni,.að.ríkt.hafi.fyrir.
1820 .
Á.bls ..139.segir:.„Ríkisstjórnir.sem.lofa.
skattalækkunum.beita.því.brellum.við. að.
afla. áfram. jafn.mikilla. tekna.og. áður. eða.
meiri .. Lækkun. skattaálagningar. (sýndar-
lækkun. skattbyrði). fylgir. því. gjarnan.
breikkun. skattstofna. (raunhækkun. skatt-
byrði). þannig. að. heildarskattbyrði. helst.
ýmist.lítt.breytt.eða.eykst.jafnvel.stórlega,.
eins.og.varð.á.Íslandi. frá.1995.og.fram.á.
síðustu.ár .“­
Hér. er. ástæða. til. að. staldra. við. bæði.
niðurstöðu. og. orðalag .. Eru. það. brellur,.
að. lækkun. skatthlutfalls. leiði. til. meiri.
skatttekna?. Kann. það. ekki. einfaldlega. að.
stafa.af.því,.að.efnahagsumsvifin.aukast.og.
arðsemi.þeirra?.Ef.höfundar.vísa.til.skatt-
hlutfalls. með. orðinu. „skattaálagningar“­.
er. lækkun. hlutfallsins. að. öðru. óbreyttu.
engin. sýndarlækkun.–. skattbyrðin. léttist ..
Ýmislegt.getur.hins.vegar.breyst.og.á.síð-
ustu.árum.hafa.laun.hér.á.landi.til.dæmis.
hækkað. svo. ört,. að. miðað. við. óbreyttan.
persónuafslátt. greiða. margir. hærri. skatta.
þrátt. fyrir. lægra. skatthlutfall ..Það.er.hins.
vegar.vegna.hærri.launa.og.þrátt.fyrir.lækk-
un. skatta,. en. ekki. vegna. lækkunar. skatt-
hlutfallsins!.Þetta.hefur.átt.þátt.í.því.hér.á.
landi,.að.heildarskatttekjur.hafa.vaxið.(líka.
sem.hlutfall.af.landsframleiðslu).en.það.er.
ekki.þar.með.sagt.að.efnahagur.fólks.hafi.
versnað .. Ef. höfundar. eru. að. vísa. til. þess.
með. orðunum. „breikkun. skattstofna“­,.
að. fleiri. greiða. hér. tekjuskatt. en. áður,.
er. ástæða. til. að. gera. athugasemd. við. þá.
orðnotkun ..Tekjur.fleiri.en.áður.hafa.ein-
faldlega. aukist. upp. fyrir. skattleysismörk ..
Kaupmáttur.–.það.sem.menn.hafa.í.vasann.
eftir.skatta.–.hefur.snarhækkað.hér.á.landi ..
Ef.höfundar.eru.að.vísa.til.þess.með.orðum.
sínum,.að.hækkunin.hér.sé.að.hluta.vegna.
hækkunar. sveitarfélaganna.á. skatthlutfalli.
sínu,.útsvarinu,.á.sama.tíma.og.ríkið.hefur.
lækkað.hlutfall.sitt,.hefðu.þeir.átt.að.segja.
það.beinum.orðum .
Ég. er. ekki. sammála. hinum. pólitísku.
niðurstöðum. höfundanna. en. met. bók.
þeirra. sem. gagnlegt. framlag. til. umræðna.
um. þróun. vestrænna. þjóðfélaga. og. það,.
sem. skilur. á. milli. ríkja. eftir. hagkerfum,.
stjórnarháttum. og. stjórnmálastefnum ..
Kenningar. höfundanna. eru. í. ætt. við.
sjónarmið. þeirra,. sem. boðað. hafa. þriðju.
leiðina,. það. er. kenningar. vinstra. megin.
við.miðju,.án.þess.að.teljast.beinlínis.sósíal-
ískar,.það.er.vinstra.megin.við.miðju.sem.
þó.hefur.færst.verulega.til.hægri.síðustu.tvo.
áratugi .. Í. pólitísku. ljósi.má. líta. á. bókina.
sem.fræðilega.viðleitni.til.að.færa.miðjuna.
til.vinstri.á.nýjan.leik .