Þjóðmál - 01.03.2011, Page 67

Þjóðmál VOR 2011 65
endurskoðunarfyrirtæki gæti farið svona
illa að ráði sínu við mat á eignasafninu?
Samkvæmt rannsóknarskýrslu Alþingis
voru 70% af eignum sjóðsins skuldabréf
10 lögaðila sem voru meira eða minna
helstu þátttakendur í hruninu . Í sömu frétt
var bent á að ríkisbankinn Landsbankinn
þyrfti að afskrifa 40 milljarða og skuldabréf
peningabréfa Landsvaka voru enn verri .
Hvar voru greiningardeildirnar og Fjár­
mála eftirlitið þegar hinir nýstofnuðu bankar
tóku þessar eignir yfir? Ég fullyrði að fyrir
flestum þeim sem starfa í fjármálaheim­
inum voru þessar afskriftir fyrirsjáanlegar
og er í því ljósi óskiljanlegt að enginn skyldi
gera athugasemd . Byr greiddi sjóðsfélögum
95% úr peningamarkaðssjóðum sínum en
ríkið kom bankanum síðar til bjargar .
Dæmi 3
Hin mikla gírun
Eiginfjárhlutfall Existu í lok árs 2007 var 30% . SPRON og SpKef áttu samtals
73% hlut í félaginu Kistu sem átti 20
milljarða í Exista . Eiginfjárhlutfall Kistu var
20% . Hefðu eignir Existu lækkað um 6%,
hefði hlutabréfaverð Existu átt að lækka um
20% og þar með ætti verðmæti hlutafjár
í Kistu að þurrkast út . Sambærilegar
sviðsmyndir er hægt að teikna upp fyrir
flest öll önnur fjárfestingarfélög bankanna .
Ég tel að það hefði verið gagnlegt fyrir
stofn fjáreigendur SPRON að átta sig á
þeirri áhættu sem var í rekstri sparisjóðsins .
Grein ingardeildir og endurskoðendur hefðu
getað sinnt því hlutverki .
Dæmi 4
Hið augljósa uppblásna
verð fyrir hrun
Verðmæti hlutafjár FL Group var tvöfalt eigið fé félagsins lengi framan
af . Þegar verðmæti fjárfestingarfélags er
vel yfir eigið fé þess hefur það annaðhvort
vanmetið verðmæti eigna sinna eða hefur
sýnt þvílíka kunnáttu í fjárfestingarstefnu
að fáir geta leikið slíkt eftir . Hið fyrra á
ekki við, félagið átti skráðar eignir á
markaðsverði og enginn getur haldið því
fram að hinar óskráðu eignir hafi verið
metnar á undirverði . Á „afrekalista“
félagsins má helst nefna: 1) kaup félagsins
á hlutafé í Easy Jet, 2) stórgóður „árangur“
Glitnis sem var perlan í eignasafni FL
Group og 3) þátttaka félagsins í kaupunum
á Iceland­matvörukeðjunni . Þegar Easy
Jet var keypt og selt hækkuðu hlutabréf
í öllum heiminum töluvert og fylgdi
hlutabréfaverð Easy Jet með, fjárfestar
gátu keypt hlutabréf í Glitni og þurftu
því ekki að kaupa beint í FL Group en
Iceland­fjárfestingin var eflaust góð . En
félagið tapaði stórum fjárhæðum í miðju
góðærinu í fjárfestingum í ýmsum félögum
í eins og AMR og Commerzbank . Augljóst
var löngu fyrir hrun að eitthvað bogið var
við verð á bréfum FL Group . Þessi sömu
rök eiga einnig við um Exista og Atorku .
En enginn eftirlitsaðili varaði við því að
bréf þessara fyrirtækja væru ef til vill allt of
hátt verðlögð .
Dæmi 5
Spilaborgin
Fjármálaeftirlitið átti auðveldlega að geta reiknað út eftirfarandi atburðarás löngu
fyrir hrun:
1 . Hlutabréfaverð Kaupþings lækkar .
2 . Það lækkar hlutabréfaverð Existu .
3 . Það lækkar verðmæti lána sem Glitnir,
Landsbankinn og Kaupþing hafa lánað
gegn veði í hlutabréfum í Kaupþingi
og Existu .
4 . Það lækkar hlutabréfaverð í Glitni,