Iðjuþjálfinn - 01.05.2005, Blaðsíða 28

28 – IÐJUÞJÁLFINN 1 / 2005
sérfræðinga (37) á sviði fötlunar. Athafnir voru taldar við-
eigandi og einnig var ánægja með áherslu matstækisins á
tengsl þátttöku og hjálpartækja. Hinsvegar komu fram
margar ábendingar um lagfæringar, sem tekið var tillit til.
Prófanir, megindleg mæling - 3 stig
Spruningalistinn með alls 22 spurningum um þátttöku
í athöfnum auk bakgrunnsspurninga var forprófaður með
viðtölum við átta notendur hjólastóla og/eða göngutækja í
löndunum fimm. Meðalaldur notendanna var 65 ár. For-
prófunin sýndi að spurningarnar voru viðeigandi. Þar sem
meðalaldurinn var fremur hár var gildi atriðanna skoðað
meðal 22 notenda á Íslandi, í Finnlandi og Svíþjóð þar sem
meðalaldur var 38 ár. Þetta staðfesti að innihald spurning-
anna var einnig viðeigandi fyrir yngri einstaklinga. Varð-
andi byggingu kvarðanna kom í ljós að kvarðinn um þörf
fyrir aðstoð og erfiðleika var ekki fullnægjandi. Hann náði
ekki að mæla niðurstöður nægjanlega þar sem notendur
aðlöguðu oft þátttöku sína svo að hún samsvaraði getu
þeirra. Kvörðunum var því breytt og spurt hvort hann/hún
framkvæmi það sem spurt var um og að hvaða leyti göngu
eða flutningserfiðleikar hindruðu það og að lokum hversu
oft athöfnin var framkvæmd. Að loknum þessum breyting-
um var forprófun endurtekin. Fjöldi notenda var að þessu
sinni 32, meðalaldur 50 ár. Enn voru gerðar nokkrar breyt-
ingar á kvörðunum, þessar breytingar lutu fremur að fram-
setningu en innihaldi. Þegar þetta er skrifað liggur fyrir að
þýða spurningarlistann og forprófa síðara viðtalið.
Umræða
Það er ekki einfalt verk að þróa matstæki er fyllir allar
kröfur sem matstæki þarf að fylla, mælir það sem því er
ætlað að mæla og er áreiðanlegt. Aðferðafræði Benson og
Clark (1982) hentaði vel. Það gaf góða yfirsýn yfir ferlið og
auðveldaði samvinnu aðila frá fimm löndum sem hittust
sjaldan. Fimm tungumál kalla óhjákvæmilega á einhverja
tungumálaörðuleika, samskiptamálið var enska en mat-
stækið var skrifað á sænsku. Talsverð vinna fólst í þýðing-
um yfir á hin fjögur tungumálin. Á hinn bóginn nýttist víð-
tæk reynsla allra þjóðanna og að forprófun var gerð meðal
fimm mismunandi þjóða.
Mikilvægt innlegg í þróunina voru viðtölin við notend-
ur hjálpartækjanna og sérfræðinga. Erfiðast reyndist að
setja fram spurningar sem greindu á milli athafna og þátt-
töku sem tengdist því að fara um, þannig að niðurstaðan
speglaði hvernig einstaklingur komst um. Einnig var erfitt
að skilja áhrif frá hindrunum í umhverfinu frá því að kom-
ast um.
Ég tel mikilvægt að til sé matstæki sem hægt er að nota
til að sýna áhrif hjálpartækja ekki síst hvernig hjálpartæki
auka þátttökumöguleika einstaklinga í athöfnum og sam-
félaginu yfirleitt. Upplýsingar sem matsækið veitir geta haft
áhrif á stefnumótun og verið mikilvægar til að réttlæta vax-
andi útgjöld til hjálpartækja.
Heimildaskrá
Benson, J og Clark, F (1982) A Guide for Instrument Development
and Validation,
International Classification of Functioning, Disability and Health:
ICF. Geneva WHO, 2001.
Til athugunar
Til að mega kalla sig og starfa sem iðjuþjálfi á Íslandi er
krafist löggildingar frá Heilbrigðisráðuneyti. Það er því
brýnt að þeir sem ráða iðjuþjálfa til starfa hafi fullvissu um
að viðkomandi sé löggiltur iðjuþjálfi. Einnig er rétt að
benda á það að til að geta verið félagi í Iðjuþjálfafélagi Ís-
lands og tekið laun samkvæmt kjarasamningi félagisns er
nauðsynlegt að hafa löggildingu.
Með kveðju,
Stjórn IÞÍ
Samráð og
samvinna
Siðanefnd Iðjuþjálfafélags Íslands
1.4. Iðjuþjálfi vinnur í nánu
samráði við skjólstæðinga
sína, virðir þekkingu þeirra
og reynslu og tekur mið af
þörfum þeirra, færni og að-
stæðum þegar þjónustuáætl-
un er gerð.
Þegar við hittum skjól-
stæðing í fyrsta skipti hefst
samvinna okkar við hann.
Samvinna sem á eftir að
standa yfir í lengri eða
skemmri tíma og vonandi
skila skjólstæðingnum betri
heilsu og líðan. Það er því
mikils virði að vel takist til.
Í grein 1.4 í siðareglunum
erum við minnt á mikilvægi
samráðsins og samvinnunn-
ar í þjónustu við skjólstæð-
ingana. Að mæta mann-
eskju þar sem hún er stödd.
Þetta er setning sem oft er
hamrað á og við þekkjum
svo vel. Auðvelt ekki satt?
Til að mæta manneskju þar
sem hún er stödd er fyrsta at-
riðið að hlusta. Hlusta eftir
því hver þessi manneskja er,
hverjar eru aðstæður henn-
ar, hvað hefur hún fram að
færa og hverjar eru hug-
myndir hennar um sitt líf.
Annað mikilvægt atriði er
virðing. Að virða það sem
skjólstæðingurinn segir og
taka mark á því þó svo við
séum á annarri skoðun. Það
er nauðsynlegt að staldra
stundum við og spyrja sig,
hvort maður sé á réttri leið.
Er ég að gera hæfilegar kröf-
ur? Tek ég nægjanlegt tillit
til þess sem skjólstæðingur-
inn segir? Eru það mín eigin
viðmið sem ráða ferðinni um
of? Fleiri spurningar geta
skotið upp kollinum. Er það
ekki ég sem er fagmaðurinn
og á að leiðbeina? Á ég ekki
að vita betur? Jú, við eigum
að vita betur og leiðbeina og
fræða. En við verðum ávallt
að taka það með í reikning-
inn að skjólstæðingurinn
sjálfur hefur mikla reynslu
og þekkingu sem taka skal
mið af. Það er mikilvægt að
nota fagþekkinguna þannig
að hún henti þeim aðstæð-
um sem skjólstæðingurinn
er í. Það gerir okkur að góð-
um fagmönnum og við ger-
um þetta best með því að
hlusta og virða og taka tillit
til aðstæðna.