Iðjuþjálfinn - 01.05.2005, Blaðsíða 34

34 – IÐJUÞJÁLFINN 1 / 2005
Til þess að efla skjólstæðinga í
íhlutunarferlinu er mikilvægt að hafa
matsæki sem miðast að skjólstæðings-
og iðjumiðaðri nálgun. Hér á landi hef-
ur skort úrval slíkra matstækja fyrir
börn. Sérstaklega er átt við matstæki
þar sem börnin sjálf svara spurningum
um eigin iðju og eiga þannig kost á að
koma sínum sjónarmiðum á framfæri.
Með slíkum matstækjum má tryggja að
rödd barnsins fái að hljóma og íhlutun
taki mið af þeim þörfum er barnið sjálft
hefur sett í forgang.
COSA hefur mikið gildi fyrir fagið
þar sem það miðast að skjólstæðings-
miðaðri nálgun með iðju barnsins í fyr-
irrúmi. Það ætti því að nýtast vel við
markmiðssetningu og við að mæla ár-
angur íhlutunar. Markmið íhlutunar
ætti þannig að beinast að þeim iðju-
vanda sem börnin upplifa, hvort sem
hann birtist heima, í skóla eða annars
staðar í samfélaginu og gefur þeim
tækifæri til að verða virkari þátttakend-
ur og jafnframt ábyrgari fyrir eigin iðju.
Hvað finnst notendum um
hjólastólana sína?
Höfundar: Inga Jónsdóttir og Sig-
ríður Pétursdóttir.
Leiðbeinandi: Atli Ágústsson.
Markmið rannsóknarinnar er að
afla upplýsinga um hversu ánægðir
notendur handknúinna hjólastóla eru
með eiginleika þeirra og þjónustu
tengda þeim. Með eiginleikum er átt
við öryggi, þægindi, stillimöguleika og
fleira. Einnig er spurt hvað notendum
finnst um t.d. viðgerða- og viðhalds-
þjónustu eða upplýsingar sem veittar
eru um hjólastólana.
Engar kannanir hafa verið gerðar á
ánægju notenda með eiginleika hjóla-
stóla eða þjónustu tengda þeim hér á
landi. Út frá hugmyndafræði um not-
endamiðaða þjónustu er mikilvægt að
fá álit notenda til að geta komið til
móts við þarfir þeirra. Slíkar upplýs-
ingar endurspegla hvernig er staðið að
ráðgjöf og úthlutun hjólastóla og hafa
því gildi fyrir þjónustuna og samfélag-
ið. Upplýsingarnar geta haft áhrif á
stefnumótun og verið mikilvægar til
réttlæta vaxandi útgjöld sem fara til
hjólastóla.
Umhverfi og félagslegar aðstæður
hafa áhrif á þátttöku einstaklings í dag-
legu lífi. Ef hindranir valda því að ein-
staklingur getur ekki tekið þátt í því
sem er honum mikilvægt getur það
haft áhrif á heilsu hans og velferð.
Hjólastólar geta stuðlað að aukinni
þátttöku hreyfihamlaðra í samfélaginu.
Rannsóknir sýna að mikilvægt er að
notendur hafi áhrif á val hjálpartækja,
það hefur jákvæð áhrif á notagildi
þeirra.
Úrtak rannsóknarinnar eru 129
einstaklingar á aldrinum 18-65 ára sem
fengu úthlutað handknúnum hjólastól-
um frá Tryggingastofnun ríkisins árið
2003. Allir fengu sent kynningarbréf
ásamt spurningalista um ánægju með
eiginleika hjólastólanna og þjónustu
tengda þeim (matstækið Quest 2.0)
auk bakgrunnsspurninga. Beitt er
lýsandi megindlegri rannsóknaraðferð.
Gögn eru skráð og unnin í tölvuhug-
búnaðinum Statistical Package for the
Social Sciences (SPSS).
Niðurstöður byggjast á því að fá
fram hversu ánægðir eða óánægðir
þátttakendur eru með hjólastólana
sína. Enn fremur að skoða tengsl lýð-
fræðilegra þátta, upplýsingar um notk-
un og ánægju notenda. Niðurstöður
verða settar fram í töflum, súlum og
umræðum m.a. um hvort niðurstöður
eru svipaðar hér og í nágrannalöndun-
um.
Svarhlutfall er 44% og eru konur
duglegri að svara en karlar. Vinnsla
gagna er aðeins stutt á veg komin. Í
niðurstöðum má þó lesa að flestir nota
hjólastólinn daglega eða 81 % og 84%
telja hann mjög mikilvægan. Alls 75%
þátttakenda voru hafðir með í ráðum
við val á hjólastól. Mest ánægja er með
gagnsemi hjólastóls af þeim eiginleik-
um sem spurt var um og minnst ánægja
með afhendingaþjónustu.
Breytir íhlutun iðjuþjálfa
færni við iðju hjá eldri borg-
urum sem búa heima?
Höfundar: Guðbjörg Dóra
Tryggvadóttir, Guðrún K. Hafsteins-
dóttir og Oddrún Lilja Birgisdóttir
Leiðbeinandi: Guðrún Kr. Guð-
finnsdóttir.
Faglegur leiðbeinandi: Ingibjörg S.
Ásgeirsdóttir
Markmiðið með þessari rannsókn
er að skoða hvort íhlutun iðjuþjálfa
breyti færni við iðju hjá eldri borgurum
sem búa heima. Iðjuþjálfar skilgreina
iðju sem allar athafnir daglegs lífs.
Áhersla verður lögð á hvort íhlutunin
hafi skilað sér. Hefur íhlutunin stuðlað
að breyttri færni við daglegar athafnir
hjá þátttakendum?
Þátttakendur í rannsókninni eru 67
ára og eldri sem búa heima og heil-
brigðisstarfsfólk hefur vísað til iðju-
þjálfa heilsugæslunnar vegna
færniskerðingar. Í rannsókninni er
notuð megindleg aðferðafræði. Rann-
sakendur taka viðtöl á heimili þátttak-
enda með því að nota matstækið Mæl-
ing á færni við iðju (Canadian
Occupational Performance Measure).
Út frá niðurstöðum úr matstækinu
verður veitt íhlutun og ráðgjöf, síðan er
endurmetið með sama matstæki. Þetta
er matstæki sem mælir færni við iðju
og greinir iðjuvanda. Þátttakendur for-
gangsraða þeim þáttum sem þeir telja
mikilvægasta að takast á við og velja
síðan leiðir í samvinnu við iðjuþjálfan
til að bæta færni við iðju. Það sem
verður skoðað með þessu er hvort
íhlutun iðjuþjálfa er að bera árangur
hjá þessum hópi. Þetta er gert m.a. til
að geta þróað áfram störf iðjuþjálfa í
heilsugæslunni og þar með í heilsu-
vernd aldraðra. Með hækkandi aldri
þjóðarinnar er mikilvægt að kanna
hvort íhlutun iðjuþjálfa geti átt þátt í
að lengja þann tíma sem eldri borgarar
geta búið heima og þar með seinkað
þörf þeirra fyrir hjúrkrunarheimili.
Vísindalegt gildi rannsóknarinnar gæti
verið ef íhlutun iðjuþjálfa ber árangur
þannig að eldri borgarar bæti færni
sína. Það er ávinnungur fyrir þjóðfélag-
ið að eldri borgarar auki færni, sjálf-
bjargargetu og lífsgæði.
Grund
Dvalar- og
hjúkrunarheimilið