Þjóðmál - 01.12.2010, Blaðsíða 77

Þjóðmál VETUR 2010 75
Bókadómar
_____________
stundum á þolrif lesenda í þessari bók,
einkum í umfjöllun um forsetakosningarnar
1952 og stjórnarmyndunina 1980 .
Eins og fram kemur í bókinni skildi
Gunn ar Thoroddsen eftir sig um fangs mikil
gögn um einkalíf sitt og
stjórnmálaþátttöku, dagbók
hélt hann frá unga aldri og
skrif aði minnisblöð um
marga við burði sem urðu
um daga hans . Í þessum
gögnum, sem fjöl skylda
hans hefur varðveitt, mörg
hver mjög per sónuleg og
vandmeðfarin, fékk Guðni
að moða eftir þörfum og
eigin mati . Er þessi afstaða
fjöl skyld unnar lofsverð því
ekki er hún sjálfgefin . Eru
raunar mörg dæmi um hið gagnstæða sem
gert hafa sagnfræðingum og öðrum höf-
undum ævisagna erfitt fyrir .
Ekki leynir sér að Guðni ber virðingu fyrir
söguhetju sinni, en hann dregur þó engan
dul á bresti í fari hennar og breyskleika, þar
á meðal vínhneigð Gunnars sem olli honum
vandræðum í einkalífi sem opinberum
störfum um árabil . Hann vitnar oft til
dagbókar Gunnars þar sem er að finna hrein-
skilnis legar játningar um hugsanir hans og
langanir sem bera vitni um ríkari sjálfsvitund
og meiri hégómleika en líklegt er að nokkur
maður léti viljandi uppskátt um sjálfan
sig . Er mikill fengur að þessu efni . Sumt í
dagbókinni er þó þess eðlis að spurningar
vakna í huga lesanda um það hvort Gunnar
hafi vísvitandi verið að leggja gögn í hendur
söguritara framtíðarinnar til að skapa sér
þá ímynd og þau eftirmæli sem hann helst
kaus . Guðni víkur að þessu atriði á einum
stað í bókinni, segist hafa verið á varðbergi,
en kemst að þeirri niðurstöðu að margt hafi
Gunnar skráð í dagbók sína sem hann geti
ekki hafa ætlað á prent .
Örlagaríkasti kaflinn í sögu
Gunnars er afskipti hans af
kosn ingunum 1952 þegar
tengd a faðir hans, Ásgeir Ás-
g eirs son, var kjörinn forseti
Ís lands . Gunnar studdi hann
gegn þeim frambjóðanda sem
hans eigin flokkur tefldi fram,
og varð staða Gunnars innan
Sjálf stæðisflokksins aldrei söm
eftir það . Flokksbræður hans
töldu hann hafa svikið lit og
hann uppskar áratuga vantraust .
Nú á dög um er vafalaust erfitt fyrir marga
að skilja heiftina í þessu máli og þann
hugsunar gang sem Gunnar mætti . Gunnari
gat þó ekki komið þetta á óvart, því sjálfur
var hann innvígður í stjórnmálamenningu
þessa tíma, og gerði sér fulla grein fyrir því að
afstaða flokkanna og stjórnmálaforingjanna
réð úrslitum mála á flestum sviðum þjóð-
lífsins . Í dag hlýtur okkur að þykja eðlilegasti
hlutur í heimi að maður í sporum Gunnars
styðji tengdaföður í forsetaframboði, en lúti
ekki flokksvaldi . Það var hins vegar síður en
svo sjálfsagður hlutur um miðja síðustu öld .
Allt þjóðlífið var gegnsýrt af flokksræðinu .
Sem leiðir hugann að því að þótt Gunnar
væri miklum hæfileikum gæddur, góður
námsmaður, greindur maður og glöggur,
réðst frami hans í þjóðlífinu, glæsilegur og
að mörgu leyti einstæður, af stjórnmálaþátt-