Þjóðmál - 01.12.2010, Blaðsíða 75

Þjóðmál VETUR 2010 73
í Sjálfstæðisflokknum væru alls ekki afhuga
því að umsóknin yrði dregin til baka og
beindi því til Halldórs Ásgrímssonar, sem
nú var orðinn forsætisráðherra, hvort
stefna ríkisstjórnarinnar væri óbreytt í
málinu . Forsætisráðherra gat eðlilega
ekki svarað öðru til en því að um væri
að ræða ríkisstjórnarákvörðun og gerð
hefði verið grein fyrir kostnaðinum í
utanríkismálanefnd . „Mér vitanlega
hefur verið um það góð samstaða innan
utanríkismálanefndar að sækjast eftir því að
við færum í öryggisráðið,“ segir ráðherrann
og heldur áfram: „Það er alveg ljóst að
talsmenn flokkanna í utanríkismálum
hafa almennt tel ég – og ég leyfi mér að
segja undantekningarlaust – stutt þessa
fyrirætlun .“32
Og þetta var alveg rétt hjá forsætisráð-
herra . Enginn hafði fram að þessu slegið
öflugan varnagla, en á allra vitorði var að
utanríkisráðherra frá miðjum september
2004, Davíð Oddsson, var fullur efasemda
og hafði í reynd skipt um skoðun, eins og
áður greinir . Að minni hyggju ber að skoða
létt andóf og spurningar um kostnað í því
ljósi .
En hvernig leit almenningur á þessa
„útrás“ í íslenskum utanríkismálum? Hafði
hann einhverja skoðun? Jú, og óhætt er
að fullyrða að hann lét sér þetta í léttu
rúmi liggja . Í september 2005 kannaði
Capacent/Gallup, að beiðni utanríkis-
ráðuneytisins, viðhorf Íslendinga til
framboðsins . Skoðanakönnunin leiddi í
ljós að 8% svarenda studdu framboðið
heils hugar, 19,9% studdu það frekar en
hitt, 19,1% voru hlutlausir, 22,6% voru
frekar mótfallnir framboðinu og 30,4%
mjög mótfallnir því .33 Það var engum
32 Sama heimild .
33 Skýrsla um framboð Íslands og kosningabaráttu til
sætis í öryggisráði Sameinuðu þjóðanna 2009–2010,
Utanríkisráðuneytið, (2009), bls . 27 .
vafa undirorpið, að stjórnvöldum hafði
algerlega mistekist að sannfæra almenning
um ávinning af framboðinu og hugsanlegri
setu í Öryggisráðinu . Eftir því sem nær
dró kosningunni var hugur almennings
reglulega kannaður og í síðustu könnun
í ágúst 2008 nam hlutfall hlutlausra og
frekar undirhallra 53,2% og hlutfall mjög
mótfallinna var 18,5% á móti 13,2%, sem
studdu framboðið heilshugar .34 Var þetta
ferð stjórnmálamanna, án fyrirheits, fyrir
landslýð? Ýmislegt bendir til þess .
Hvort skortur á heilshugar stuðningi
almennings á Íslandi hafði hér einhver áhrif
skal ósagt látið, en ljóst er að niðurstöður
kosningarinnar, sem fóru fram á
allsherjarþingi S .þ . hinn 17 . október 2008,
urðu stjórnvöldum gífurleg vonbrigði .
Þær voru í engu samræmi við væntingar
þeirra sem staðið höfðu í fremstu víglínu
baráttunnar; komu þeim reyndar algerlega
í opna skjöldu . Tyrkland hafði hlotið 153
atkvæði, Austurríki 133 og Ísland aðeins
87 . En hverju var um að kenna? Skýrsla
utanríkisráðuneytisins um framboðið
færir fram augljós rök eins og bankahrun
skömmu fyrir kosninguna, þar sem Ísland
var fyrsta fórnarlamb hinnar alþjóðlegu
fjármálakreppu, heilsubrest ráðamanna,
vont umtal erlendra fjölmiðla um land
og þjóð í kjölfar hinna fordæmislausu
efnahagsþrenginga, beitingu bresku
ríkisstjórnarinnar á hryðjuverkalögum
gagnvart íslensku bönkunum, sem störfuðu
í Bretlandi og víðar og að vangaveltur um
mikilvirka lánafyrirgreiðslu Rússa hefðu
valdið titringi í samskiptum við ákveðin
ríki,35 að vísu ónefnd . Engu orði er hins
vegar vikið að því að eitthvað hafi farið
úrskeiðis í áhersluatriðum baráttunnar og
hugmyndafræði, og í engu nefnt að tengsl
landsins við Bandaríkin höfðu rofnað
34 Sama heimild .
35 Sama heimild, bls . 31–32 .