Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2013, Side 46
Lærðir höfundar miðalda höfðu ekki stór bókasöfn að sækja í. Bækur
voru fáar og ekki alltaf aðgengilegar. Safnrit með stuttum köflum úr lengri
ritum, einkum ritum kirkjufeðra gátu bætt úr bókaskortinum. Þetta voru
svonefnd florilegia, (et. florilegium) heitið dregið af lat. flos (blóm) og
legere (að lesa, safna). Þannig er falinn orðaleikur í heitinu, safnað skal
saman því sem lesið er. Mary Carruthers hefur bent á að florilegia séu safn
minnisgreina. Safnendur þeirra hafi raðað þar saman greinum sem þeir hafi
lagt á minnið og aðrir getað nýtt sér söfnin í sama tilgangi, lært minnisgrein-
arnar, íhugað og nýtt síðan í í prédikanir eða ritverk. Minnisgreinar voru
ekki skráðar til þess að koma í staðinn fýrir minnið heldur áttu þær að
vera minnislærdómi til stuðnings.16 Florilegium eftir rómverska höfundinn
Valerius Maximus, kallaðist dicta et facta memorabilia (talið ritað árið 30
eða 31), eða minnisverð spakmæli og atburðir. Þetta rit var mikið lesið
og afritað á miðöldum.17 Af þessum toga eru einnig Epígrömm Prospers af
Aquitaniu (d. 460), safn spakmæla úr ritum Ágústínusar kirkjuföður, en
brot úr 12. aldar þýðingu á þeim er varðveitt í handritinu AM 677 4to.18
Fremur fátítt var á miðöldum að biblían væri varðveitt í heild en fjöldi
handrita til af hlutum hennar og munur milli handrita eins og við er að
búast í samfélagi handritamenningar.19 I þýddum trúarbókmenntum er að
finna mikinn fjölda tilvitnana í biblíuna og talsverður orðalagsmunur er oft
milli þýðinga 20 Ein skýringin á þessum mun gæti verið sú að vitnað sé eftir
16 Carruthers, Mary, The Book of Memory. A Study of Memory in Medieval Culture, Cambridge:
Cambridge University Press, 1992, s. 174—185, The Medieval Crafi ofMemory. An Anthology
of Texts and Pictures, ritstj. Mary Carruthers og Jan M. Ziolkowski, Philadelphia: University
of Pennsylvania Press, s. 5, sjá einnig Ásdís Egilsdóttir, „Orðið og bókin”. Greppaminni. Rit til
heiSurs Vésteini Ólasyni sjötugum. Ritnefnd: Margrét Eggertsdóttir, Árni Sigurjónsson, Guðrún
Ása Grímsdóttir, Guðrún Nordal, Guðvarður Már Gunnlaugsson. Reykjavík: Hið íslenska
bókmenntafélag, 2009, s. 43—51, Ásdís Egilsdóttir, “Study, Memorize, Compose.“ Studi Anglo-
Norreni in onore di John S. McKinnell: “He hafað sundorgecynd”. Ritstj. Maria Elena Ruggerini,
ásamt Veronka Szöke, Cagliari, Cooperativa Universitaria Editrice Cagliaritana, 2009, s. 378—
386.
17 Carruthers, Mary, The Crafi ofThought. Mediation, Rhetoric, and the Making of Images, 400—
1200, Cambridge: Cambridge University Press, 1998, s. 35.
18 Leifar fiornra kristinna fraða íslenzkra. Codex Arnamagnaanus 677 4to auk annarra enna elztu
hrota af íslenzkum guðfraðisritum, útg. Þorvaldur Bjarnason, Kaupmannahöfn: Hagerup, 1878,
s. 2—16.
19 Marsden, Richard, „Wrestling with the Bible: Textual Problems for the Scholar and Student",
The Christian Tradition in Anglo-Saxon England-.Approaches to Current Scholarship and Teaching,
ritstj. Paul Cavill, Cambridge: D.S. Brewer, 2004, s. 69—90.
20 Dæmi um þetta má sjá hjá Ian J. Kirby, Biblical Quotations in Old Icelandic - Norwegian Religious
Literature I - II, Reykjavík 1976—1980.
44