Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2013, Page 93
Kierkegaards dregnar saman og þeirri spurningu varpað fram hvort þær
eigi erindi við guðfræði dagsins í dag. Þessi umfjöllun gegnir einnig því
hlutverki að greina frá hliðum þeirrar guðfræði sem Kierkegaard setti fram
á því tímabili sem kallað er seinni hluti rithöfundarferils hans. Þessi stutta
grein sýnir einnig skýra þróun í skrifum Kierkegaards og hvernig þversögn
trúarinnar og það hneyksli sem hún veldur einstaklingnum gegnir sífellt
stærra hlutverki í verkum hans, allt frá útgáfu Heimspekilegra mola (d.
Philosophiske Smuler) árið 1844, til dauða hans 1855.
Þessari umfjöllun er ekki ætlað að upphefja hugmyndir Kierkegaards um
inntak kristinnar trúar og hlutverk hins kristna manns, en guðfræði hans er
mjög róttæk, krefjandi, og jafnvel fráhrindandi aflestrar íyrir hinn kristna.
Hún vekur hins vegar athygli á áhugaverðum spurningum um hlutverk hins
kristna manns og skyldur hans í nútímanum, sem og hlutverk kirkjunnar
og skyldur hennar.
Hvað er kærleikur?
Arið 1847 gaf Kierkegaard út Verk kœrleikans (d. Kjerlighedens gjerninger),
og segja má að það ár hafi markað upphafið að síðari rithöfundarferli
hans.1 Frá 1846 til dánardags 1855 einkenndust skrif Kierkegaards af
kristilegum verkum sem í mátti greina harða gagnrýni á dönsku kirkju-
stofnunina. Hann taldi kirkjuna stuðla að svokölluðum kristindómi (á.
Christenheden), sem væri í raun líkari heiðindómi en sannri kristni (d.
Christendommen). í kristindómnum birtist kristnin í formi félagspólitískrar
sögulegrar stofnunar, þ.e. kirkjunnar. í Nýja testamentinu var hins vegar
hægt, að mati Kierkegaards, að fá réttar upplýsingar um hvað felst í því að
vera kristinn. I Verkum kœrleikans má m.a. greina þá gagnrýni, eins og nánar
verður vikið að síðar í þessari umfjöllun. Hægt er að færa fyrir því rök að
allur rithöfundarferill Kierkegaards hafi þó einkennst af kristnum skrifum.
1 Fræðimcnn skipta rithöfundarferli Kierkegaards gjarna upp í tvö skeið, hið fyrra og síðara. Á fyrra
skeiðinu er Kierkegaard upptekinn af tilvistarspurningum er varða einstaklinginn, en á því síðara
færist áherslan yfir á hugmyndina um kirkjuna og í hverju það felist að vera kristinn. Kierkegaard
hafði afráðið að hætta að skrifa eftir útgáfu sína á Óvísindalegum eftirmálum árið 1846. Ritdeila
hans við þá Poul Ludvig Moller og Meir Goldschmidt hjá dagblaðinu Corsair kveikti í honum þá
þrá að nýju. Hann skrifaði allt til dánardags 1855. Eins og Connell bendir á þá verður breytingin á
skrifum Kierkegaards nokkuð augljós. T.a.m. ávarpar hann ekki aðeins lesendur sína í síðari ritum
sínum, heldur einnig Guð. George B. Connell & C. Stephan Evans, Foundations of Kierkegaard's
Vision of Community: Religion, Ethics and Politics in Kierkegaard, New Jersey: Humanities Press
International, 1992, bls. 29.
91