Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2013, Blaðsíða 100
einstaklingsins og hans innra lífs (d. Inderlighed), vegna þess að Guð sér
aðeins einstaklinginn og hans innra líf. Að verða kristinn felst því einmitt
ekki í því að hengja sig í kennisetningar án nokkurar umhugsunar, heldur
felst það í að trúa því að Guð sé til og að kristin trú sé ekki kennisetning.
Þannig getur sá sem sannlega hugsar á huglægan máta (súbjektívt), orðið
kristinn.24
Málið vandast þegar Climacus tekur fyrir holdtekningu Guðs í Kristi,
hina algeru þversögn. Samkvæmt mannlegum skilningi er holdtekningin
fráleitust allra hluta. Einstaklingurinn stendur frammi fyrir holdtekningunni
og þversögninni sem af henni leiðir, og það hneykslar hann. Vanmáttur
okkar til þess að skilja Guð grundvallast þess vegna á muninum á Guði og
manni.25 Hneykslunin sem vaknar við þetta tilefni lýsir þeim tilfinningum
sem einstaklingurinn glímir við þegar hann tekst á við þversögnina. Sá
sem trúir, eða reynir að trúa, stendur frammi fyrir því vandamáli að geta
ekki sannað tilvist Guðs. Guð sem söguleg persóna er því erfiður viðfangs
þar sem reynt er að setja hann í sögulegt samhengi. Ennfremur gerir hinn
sögulegi „Guð-maður“ hneykslið enn augljósara. Hvernig getur Guð hafa
lifað í fátækt og látið lífið á krossi, dæmdur, hæddur og hræddur? Hvernig
Guð er það? Annar hluti hneykslunarinnar felst í því að Jesús sé einnig
hinn eilífi Guð. Sá sem vill trúa því verður að geta lifað samkvæmt boðun
Guð og veruleika hans verði ekki hægt að rannsaka með empírískum rannsóknum og ekki sé
hægt að styðjast við sögulegan sannleika þegar um hann er rætt. Soren Kierkegaard, Philosophical
Fragments or A Fragment of Philosophy by Johannes Climacus, New Jersey: Princeton University
Press, 1962, bls. 9-13. Climacus áréttar þennan skilning á eðli Guðs í því síðara; að sannleikurinn
sé huglægur og hlutlægur sannleikur hafi ekkert vægi hvað viðkomi trúarlegum og siðferðislegum
málefnum. Hinn eini sanni sannleikur sé sá sem er sannur fyrir einstaklinginn. Hinu huglæga er
þannig hægt að miðla á óbeinan hátt, en hið hlutlæga er hægt að skilja án milliliða. Hlutlægar
nálganir á guðfræði gera lítið úr þeirri staðreynd að trúin sé þversagnakennd. Eins og Law bendir
á, þá merkir þetta þversagnakennda eðli kristninnar að ekki sé hægt að meðhöndla hana sem
hlutlægan veruleika. David R. Law, „Making Christianity difficult: The “existentialist thcology"
of Kierkegaard’s Postscript“, Kierkegaard's Concluding Unscientific Postscript: A Critical Guide,
ritstj. Rick Anthony Furtak, Oxford: Oxford LJniversity Press, 2010, bls. 219-247, hér bls. 223.
24 Soren Kierkegaard, Concluding Unscientific Postscript to Philosophical Fragments. Vol 1. Princeton
University Press: Princeton, 1992, bls. 279-280.
25 Sambandið milli þversagnarinnar og hneykslunarinnar getur verið tvöfalt. Ef skilningur mannsins
og þversögnin mætast á jákvæðan hátt, stígur skilningurinn til hliðar og gerir sér grein fyrir
takmörkunum sínum. Trú rís og skynsemin fer í burtu. Hinsvegar, ef samskiptin eru neikvæð, þá
á skilingurinn í vandræðum og hneysklunin kemur til sögunnar. Hneykslun sem þjáning tilheyrir
þess vegna þversögninni, og er aðeins skilin í ljósi hennar. Kierkegaard, Fragments, bls. 46. Sbr.
ábendingu Evans um að eigi trúin að vera til staðar í manneskjunni, þá verður skynsemin að
þekkja takmarkanir sínar og taka á móti opinberun Guðs í holdtekningunni. C. Stephan Evans,
Kierkegaard: An Introduction, Cambridge: Cambridge University Press, 2009, bls. 158.
98
J