Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2013, Side 141

sér ekki sammála um þetta en lauk máli sínu með yfirlýsingunni: „Nei!
Andlegu vopnin öllum frjáls, og allra frjálsust prestunum11.93 Var þar með
lokið uppgjöri biskups við Ingólf.
Skömmu síðar brást Gunnar Egilson við greinargerð Þórhalls Bjarnarsonar.
Taldi hann svarið vissulega þakkarvert en þó sniðgengi biskupinn kjarna
málsins. Svar hans lyti fremur að hvort skoðanamunur mætti vera milli
presta en að hinum eiginlega vanda sem fælist í hvort prestar mættu halda
fram sínum eigin skoðunum hvort sem væri í stólræðum eða tækifærisræðum
líkt og um kenningu kirkjunnar væri að ræða. Væri svo taldi Gunnar að
ósamkvæmni hlyti að koma fram í kristindómskennslu presta jafnvel innan
sama héraðs sem ekki yrði til bóta. Jafnvel gætu komið fram „jafnmargar
tegundir kristindóms, eins og prestar eru margir á landinu“.94 Taldi hann
að fram til þessa hefði samstaða ríkt um það sjónarmið
[...] að tilgangur kirkjunnar eigi að vera sá, að flytja mönnum kenningar
Biblíunnar, þær og ekkert annað. Trúin á þær kenningar er það eina sem
sameinar alla meðlimi kirkjunnar, og hlýtur því að vera eina undirstaðan
undir kirkjufélaginu. Undireins og að einhverju leyti er horfið frá þeirri
undirstöðu, er komið inn á svið, sem óskylt er kirkjunni og sem veldur meiri
eða minni sundurþykkju meðal meðlima hennar innbyrðis.95
Þá benti Gunnar á að kirkjan hlyti að taka tillit til þess að þeir sem
greiddu gjöld til kirkjunnar
[...] eigi ekki að þurfa að hlíta því, að þjónar hennar flytji í hennar nafni
kenningar, sem gjaldendurnir telja skaðlegar og rangar, og auk þess eru
óviðkomandi kirkjunni. Hver meðlimur kirkjunnar hlýtur að eiga heimtingu
á því, að hann þurfi ekki að eiga það á hættu, er hann gengur í guðshús, að
heyra prestinn flytja þar ýmsar pólitískar skoðanir, sem hann telur rangar
og skaðlegar — þótt ekki væri af neinni annari ástæðu en þeirri, að honum
er meinað að halda uppi svörum fyrir sínum málstað gagnvart prestinum.96
öðrum gefið en sjálfum sér í eigin huga, andlegt ófrelsi — og ólúterskt. Hefði hann nú verið
maður að verri, þótt haldið hefði hann fram sinni kristilegu frelsishugsjón í þeim efnum? Aftur
segir síra Jón sonur hans mér, að farið hafi hann fyrir ekki löngu síðan með stærri og sterkari
orð bannmönnum í vil, hér af stól í dómkirkjunni, en orðin þau er prestinum austanfjalls hrutu
af munni. Svo var honum (J. H.) boðið um að mæla, og er hann vítaverður fyrir það? „Málfrelsi
presta og afskifti þeirra af félagsmálum. III“, bls. 103.
93 „Málfrelsi presta og afskifti þeirra af félagsmálum. III“, bls. 103.
94 G[unnar] E[gilson], „Biskupinn og kenningarfrelsið“, bls. 90
95 Sama rit, bls. 90
96 Sama rit, bls. 90

139