Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2013, Page 181
5. Niðurstaða
Af ofangreindu er ljóst að Lúther metur prestsembættið sem starf sem
byggist á fagmennsku (þ. Profession) og snýr að manninum öllum. Þessi
embættisskilningur tengist fornu mati manna á hlutverki læknis, lögfræðings
og prests. Þessar starfsgreinar fást við tilvistarlega stöðu mannsins út frá
veikindum, sekt og sáluhjálp eða jákvætt orðað: Þær snúast um heilsu, rétt-
læti og endurlausn.103 Presturinn er því hvorki í samkeppni við söfnuðinn
né þá sem starfa innan hans. Markmiðið er ekki að tryggja tignarröð eða
klerkaveldi, hvað þá að hindra að safnaðarmeðlimir séu virkir í starfi, beri
ábyrgð og hafi völd varðandi fræðslu og kærleiksþjónustu. Isolde Karle
bendir réttilega á í úttekt sinni á evangelísk-lútherskum embættisskilningi
að það sé mikil skammsýni að ganga út frá einhvers konar samkeppni milli
almenns prestsdóms og prestsembættis. Vald er ekki föst stærð líkt og kaka
sem hægt er að skipta bróðurlega á milli aðila. Það er því ekki sjálfgefið að
ef dregið er úr valdi prestsins að áhrif safnaðarins aukist eins og stundum
ber við í umfjöllun manna um vægis almenns prestdóms. Valdið er öllu
heldur veruleiki sem eykst í virku samspili beggja aðila. Þegar presturinn
hefur skýran skilning á eðli og valdsviði embættis síns og býr þar að auki
við öryggi varðandi stöðu sína, þá gerir það starf hans skilvirkara. Á sama
tíma valda óljós embættisskilningur og óljóst verksvið óöryggi og árekstrum.
Það er ekki rökleg ályktun að aukin völd eins þýði minni völd hjá öðrum.104
Þannig ber að virða þann evangelísk-lútherska skilning að prestsembættið er
rökleg afleiðing almenns prestdóms og byggir á honum. Það mætti jafnvel
orða það svo að prestsembættið sé sérhæfing almenns prestdóms.
Embætti prestsins krefst aðgreiningar milli hins spennuhlaðna sambands
persónu og embættis. Það er ljóst af skrifum íslenskra guðfræðinga að
embættið getur lagt þungar byrðar á menn. Presturinn á að vera fulltrúi
hins heilaga (þ. Mystogoge) og sálusorgari, holdgervingur þjóðlegra gilda og
spámannleg rödd. Þessar ólíku áherslur varpa Ijósi á togstreituna milli hins
rómverk-kaþólska og kalvínska embættisskilnings. Áherslan á drottinvald
Krists, hvort sem um er ræða áhersluna á vægi sakramentis eða hið spámann-
lega hlutverk, veldur prestum erfiðleikum. Hér virðist ekki skipta máli í
hvora áttina presturinn leitar, báðar leiðirnar eru einstaklingnum byrði.
103 Sama heimild, bls. 31.
104 Sama heimild, bls. 166-167. Sama, Kirche im Reformstress, bls. 218-224.
179