Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2013, Side 186

SólveigAnna Bóasdóttir, Háskóla Islands
Fagmennska í kirkjunni. Starfssiðfræði og
siðareglur vígðra þjóna kirkjunnar
Guðfræðileg umræða um fagmennsku eða siðfræði starfs vígðra þjóna í
kirkjulegu samhengi er ekki ný af nálinni.1 Um miðbik tíunda áratugar
síðustu aldar færðist þó aukinn kraftur í þessa umræðu eins og sjá má af
fjölda bóka og greina um efnið frá þeim tíma og allt fram á þennan dag.
Eitt af því sem varð til þess að efla umræðu um fagmennsku í guðfræðilegu
og kirkjulegu samhengi var nýlega afhjúpuð vitneskja um óviðeigandi
framkomu presta gagnvart sóknarbörnum og jafnvel alvarleg brot.2 Líkt og
kirkjustofnanir víða erlendis hefur þjóðkirkjan á Islandi staðið frammi fyrir
málum sem varða óviðeigandi hegðun presta gagnvart sóknarbörnum. Um
það verður þó ekki fjölyrt í þessari grein heldur vísað í nýleg greinarskrif um
þau efni.3 í kjölfar erfiðra mála innan íslensku þjóðkirkjunnar4 kom hingað
til lands (2011) bandaríski guðfræðingurinn dr. Marie M. Fortune og hélt
fyrirlestra og námskeið um kynferðisofbeldi og starfssiðfræði fyrir starfsfólk
1 Þau ensku hugtök, sem ég hef hér í huga og tengjast fagmennsku, eru annars vegar professionalism
og hins vegar clergy ethics eða ministerial ethics. Margir guðfræðingar sem skrifað hafa um efnið á
síðustu 15-20 árum velja starfssiðfræðihugtakið fram yfir fagmennskuhugtakið, s.s. James Wind
o.fl. (ritstj.), Clergy Ethics in a Changing Society: mapping the terrain, Louisville: Westminster-John
Knox Press, 1991; Richard M. Gula, Ethics in Pastoral Ministry, Mahwah, New Jersey: Paulist
Press, 1996; T. Burton Pierce, (ritstj. Stanley M. Horton), Ministerial Ethics: a guide for spirit-filled
leaders, Springfield, Missouri: Gospel Publishing House, 2011 [1996]; Karen Lebacqz ogjoseph D.
Driskill, Ethics and Spiritual Care: a guide for pastors, chaplains, and spiritual directors, Nashville:
Abingdon Press, 2000; Joe E. Trull og James E. Carter, Ministerial Ethics: moral formation for
Church leaders, Grand Rapids, Missouri: Baker Publishing Group, 2008.
2 Mikilvægt er að ítreka að hin nýafhjúpaða vitneskja á þessum tíma, um óviðeigandi hegðun vígðra
þjóna kirkjunnar, varðaði ekki eingöngu nýuppkomin mál. I sumum tilvikum hafði óviðeigandi
hegðun starfsmanna kirkjunnar verið viðvarandi mjög lengi og allt að því á almannavitorði áður
en á henni var tekið.
3 Sólveig Anna Bóasdóttir, „Kirkjan og kynferðisofbeldi: gerendur kynferðislegt ofbeldis - frá
guðfræðilegu og siðfræðilegu sjónarhorni", Ritröð Guðfraðistofiiunar 2/2010, bls. 144-161, Sólveig
Anna Bóasdóttir, „Ábyrg og réttlát viðbrögð gagnvart þolendum kynferðisofbeldis: guðfræðilegt
og siðfræðilegt sjónarhorn“, Ritröð Guðfraðistofnunar 1/2011, bls. 97-117.
4 Rannsóknarnefnd kirkjuþings, Skýrsla um viðbrögð og starfthatti þjóðkirkjunnar vegna ásakana á
hendur Ólafi Skúlasyni biskupi um kynferðisbrot, Reykjavík, 10. júní 2011.
184