Félagsbréf - 01.05.1960, Page 22

20
FÉLAGSBRÉF
baksvið þeirra ljóða, sem Snorri Hjartarson yrkir nú, og þeir koma við
sögu í hverju ljóðinu á fætur öðru. Skáldið ber ugg í brjósti, honum finnst
Iþjóð sín í tröllahöndum, en þó er hann bjartsýnn og veit, að úr muni rakna,
en hann er hlífðariaus í orðum sínum og andvígur þeirri stjórnmálalegu
þróun sem orðið hefur: landið, sem hann dáði í söngvum sínum, er ekki
lengur friðland, heldur „hólmi í hafi/ heims, ógnar og valds“ eins og
segir í kvæðinu í garðinum. Því verður megin undirstraumur þessarar
bókar allur annar en þeirrar fyrri, ekki einka-persóna skáldsins eins og
þar, ekki ég hans, heldur viS, þ.e.a.s. sjónhringurinn hefur víkkað, skáldið
tekur mið af tímanum, sem hann lifir á, fólkinu í kringum hann, aðstæðun-
um í heiminum, í einu orði sagt: manninum. Jafnframt breytist viðhorfið
til annars höfuðyrkisefnisins í fyrri bókinni: landsins. Það er ekki lengur
fagurt landslag einvörðungu, hvíldarstaður hugans, heldur allt í senn:
„Land, þjóð og tunga, þrenning sönn og ein.“ Ást skáldsins á Islandi lyft-
ist nú í hærra veldi. Skáldskapur Snorra gerbreytist því í veigamiklum
atriðum, en er þó beint framhald fyrri bókarinnar, nú slær hann þau
gullnu stef á skjöldu, sem hann hafði heitið þar.
Þetta, sem nú hefur verið sagt, gerir það að verkum, að Á Gnitaheiði
er öll stærri í sniðum en fyrri bókin og í raun og veru ríkari af ljósi
dagsins, þó gustur ógnar og grimmdar fari um hug skáldsins, því bjartsýn
trú hans á framtíðina kemur í Ijós í hverju kvæðinu af öðru og fyllir bók-
ina birtu, þrátt fyrir þær skuggalegu myndir, sem þar eru dregnar upp af
spillingu og vá, mannúðarleysi og dauða.
Ef vér flettum bókinni Á Gnitaheiði, sjáum vér, að yrkisefnin eru mjög
margvísleg og freistumst til að álíta, að þau myndi ekki ákveSnar heildir
innbyrðis líkt og raunin var um fyrri bókina. En þegar betur er lesið sést,
að því fer mjög fjarri, yrkisefni dragast hvert að öðru, og fyrr en varir
hefur bókin öðlazt mjög ákveðið svipmót. í einum flokki yrkisefna eru
kvæði, sem lúla að landi og þjóð, ort með það í huga, að Island var orðið
aðili að hernaðarbandalagi; í öðrum flokki yrkisefna eru kvæði, sem spanna
víðara svið, en fjalla þó um tímann, sem vér lifum á; og í enn öðrum
flokki eru kvæði, sem túlka ýmis persónuleg lífsviðhorf skáldsins, og ekki
eru jafn tengd stund og stað, einnig náttúrulýrikk.
Til að gera nánari grein fyrir þessari skiptingu, ætla ég að taka nokkrar
tilvitnanir úr Ijóðunum sjálfum. Verða þá fyrst fyrir ljóð um land og
j)jóð. Þau eru einkum fjögur, þessi: Marz 1949, 1 garðinum, Var þá kallað