Félagsbréf - 01.10.1964, Page 17

genginn til svefns, en þeir til baðs er
'það Hkaði, þá var sleginn dans í stof-
unni.“ Þorgils skarði ríður til Hrafna-
gils og er vel fagnað: „Honum var
kostur á boðinn, hvað til gamans
skyldi hafa, sögur eða dans, um kveld-
ið.“ Hér er að vísu ekki öruggt hvort
átt er við dansleik eða danskvæði.
Frá síðari tímum má nefna hliðstæð-
ar heimildir. Höfundur QDI gerir
ráð fyrir, að gestum sé skemmt með
dansi og vikivaka. Og í riti frá 17.
öld er sagt frá veizlu sem á að hafa
verið hjá Birni Guðnasyni í Ögri:
?,Var þá stofnuð veizla virðulig, svo
biskup drakk með öllum sínum mönn-
um marga daga, einnig drakk það fólk
er Björn hafði saman dregið, hverir
með öðrum, og skemmtu sér svo:
Fólkið um daga með glímum, dansi
°g annarri gleði, var fólkinu skammt-
að vín milli máltíða, því þá var hér
engelsk sigling og var mest vín drukk-
•ð, en höfðingjar sem voru með hvoru-
tveogjum sátu við drykkju og skemmt-
un alla daga, svo engir sinnuðu, hvorki
rneiri háttar menn né minni.“ Af
þessum munnmælum verða að vísu
ekki dregnar ályktanir um veizlur í
Ogri á dögum Björns Guðnasonar, en
þau bera hugmyndum manna á 17.
öld vitni. Þá má nefna ádeilukvæði
sem til er í handriti frá 17. öld. Þar
er brugðið upp mynd af veizlu eða
gestaboði. Sá sem veizluna lieldur er
ýmist nefndur yfirboðari, á'bóti eða
skriftafaðir, og veizlan á að standa í
l)rjá daga. Þar er m.a. dans til gleði,
en raunar er ekki öruggt, að átt sé
við dansleik:
Seggir sætin fá með frí,
fyrirbúin er veizlan ný,
drykkjarstaupin detta í,
dansinn upp þeir slá.
Þegar völdunum varir minnst,
velta þeir frá.
Samkoma þar sem fólk skemmti sér
við dansleiki nefndist glefii. Annað
nafn á samkomunni er vökunótt. Það
kemur alloft fyrir, og á lúterskum
tímum virðist orðið svipaðrar merk-
ingar og gleði, Páll Vídalín talar um
vökunætur sem voru kallaðar gleði,
en eitthvað kynni merking að hafa
verið þrengri og ákveðnari í orðinu
vökunótt. Öðrum nöfnum en gleði og
vökunótt bregður aðeins fyrir. Gleði-
nætur eru nefndar í bréfi Jóns Illuga-
sonar til Svarfdælinga, gleðivaka er
í fyrirsögn vikivakakvæðis í kvæðabók
séra Bjarna í Þingmúla, og orðið
vaka er haft eitt sér í merkingunni
gleði í Elenar kvæði.
Jón Árnason hugsaði sér, að gleðin
hefði einkum farið fram á helgum
dögum, á vökum kirkjunnar og þó
einkum á jólanótt og um jólaleytið.
Þessu má finna nokkurn stað. Höfund-
ur QDI skýrir frá vökunóttum með
dansi og gleðileikjum á vökum helgra
manna, og í prestastefnusamþykktum
árið 1592 er talað um vökunætur og
hestaþing á löghelgum tíðum og á
FÉI.AGSBRÉF 13