Morgunblaðið - 22.10.2015, Blaðsíða 42

42 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. OKTÓBER 2015
issamtakanna ActionAid eru ein-
ungis fyrirheit Kína, Indlands,
Indónesíu, Kenýa og Marshalleyja
„sanngjörn“ og það jafnvel í meira
lagi.
Ónóg fjármögnun
mótvægisaðgerða
Aðgerðasinnar hafa og haldið því
fram að tillögur um fjármögnun
mótvægisaðgerða gangi ekki nógu
langt til að takast á við vanda ár-
anna sem rík lönd þöndu út efna-
hagsleg umsvif án þess að tak-
marka mengun. „Það sem við
upplifum við upphaf Bonn-fundanna
er að ríku löndin eru að skapa sér
svigrúm til að hlaupast undan vand-
anum með því að færa ábyrgðina á
loftslagskreppunni á herðar fá-
tækra ríkja,“ sagði Mary Church,
skoskur fulltrúi samtakanna Vinir
jarðarinnar (Friends of the Earth).
Umhverfissamtökin Greenpeace
hafa og hvatt þýsk stjórnvöld til að
taka frumkvæðið og knýja á um
strangari áætlanir um að hætta
notkun jarðefnaeldsneytis. Vís-
indamenn segja að 2°C viðmiðunin
sé þau mörk sem duga munu til að
komast megi hjá verstu áhrifum af
kolefnaútblæstri og hlýnun and-
rúmsloftsins – þar á meðal veð-
urfarsöfgum, bráðnun heim-
skautaíss, hækkandi sjávarmáli og
jarðvegsrofi á strandsvæðum.
Niðurstöður fjölda greininga sér-
fræðinga og stofnana þykja benda
til að skuldbindingar sem þegar
hefur verið lofað, dugi ekki til að
koma í veg fyrir hættulega hlýnun
lofthjúpsins. Því væri það lykilatriði
í væntanlegu Parísarsamkomulagi
að þar í væri að finna kerfi til að
hækka skuldbindingar ráðstefn-
unnar með tímanum ef annað nægir
ekki til að halda aftur af hlýnun.
Miðað vel frá 2009
Samningaviðræðum SÞ um lofts-
lagsmálin hefur miðað verulega
fram frá loftslagsráðstefnunni í
Kaupamannahöfn 2009 sem lauk án
árangurs. Í fyrsta sinn í sögunni
eru öll aðildarríkin sammála um
þörfina á aðgerðum gegn loftslags-
breytingum; hlýnun sem vísinda-
menn segja að hafi þegar umbreytt
jarðarkringlunni með bráðnun
jökla, hækkandi yfirborði sjávar,
ákafari hitabylgjum og hlýnun og
súrnun sjávar. Þrátt fyrir að enn sé
tekist á um mörg atriði, þar á með-
al um mismunandi ábyrgð ríkja á
útfærslu aðgerða, hafa sjónarmið
ríkari landa og snauðari færst nær
hvert öðru á undanförnum árum.
Embættismenn og greinendur
hafa sagst bjartsýnir á að árangur
næðist bæði á samningafundunum í
Bonn og Parísarráðstefnunni. Hafa
þeir bent á dirfskufullar skuldbind-
ingar helstu mengunarríkjanna og
einnig hrósað áformum einkafyr-
irtækja um að draga úr eða hætta
notkun mengandi orkugjafa. Einnig
hafi hríðlækkandi verð á tækni til
framleiðslu og nýtingar endurnýj-
anlegrar orku orðið löndum hvatn-
ing til að hverfa frá notkun kolefna-
ríks eldsneytis. Þegar á hólminn
verður komið og negla þarf niður
hver geri nákvæmlega hvað – og
hvernig ríki verði gerð ábyrg fyrir
sínum hlut – gætu ráðstefnugestir
rekist á sömu hindranir og löngum
hafa haldið aftur af árangri. „Þráin
í samkomulag um minnkun losunar
gróðurhúsalofts ristir djúpt meðal
allra þjóða. Enn ríkir þó óvissa um
hvort skuldbindingarnar leiði til
þess og jafnvel hvort fyrirheitin
verði yfirleitt efnd,“ segir Scott
Barrett, prófessor í náttúru-
auðlindahagfræði við Columbia
University í New York.
Sannfærður um árangur
François Hollande Frakklands-
forseti verður gestgjafi Parísarráð-
stefnunnar og hefur hann lagt mik-
ið undir til að hún skili árangri.
„Það næst samkomulag í París.
Spurningin er bara á hvaða stigi
það verður og hvort unnt verði að
endurskoða það reglulega. Það er
það sem er í húfi í viðræðunum,“
sagði hann á mánudag um viðræð-
urnar í Bonn. Þar mótmæltu þróun-
arríki því að sumar af lykilkröfum
þeirra hefðu verið sniðgengnar.
Hollande sagðist „góða sannfær-
ingu“ fyrir því að samkomulag tak-
ist á COP21. „Þjóðir heims hafa
skuldbundið sig til þess.“ Tónninn í
honum var mun léttari en hjá for-
sætisráðherranum Manuel Valls,
sem fyrir hálfum mánuði sagði
„langt í land“ til víðtæks sam-
komulags um aðgerðir í þágu lofts-
lagsmála.
Eins og áður segir hefst Par-
ísarráðstefnan 30. nóvember og
áætluð lok hennar eru tæpum
tveimur vikum seinna, eða 11. des-
ember. Þar munu fulltrúar 195
ríkja heims sitja á skrafi og freista
þess að ná samkomulagi í málum
þar sem afar ólíkir hagsmunir tog-
ast á. Vonast er til að fundirnir í
Bonn beri árangur og létti undir
með ráðstefnufulltrúunum.
„Óhreinki á sér hendurnar“
Stofnunin World Resources
Institute, sérfræðingaráð í Wash-
ington er fjallar um umhverfismál,
segir að samningamenn í Bonn
verði að vera reiðubúnir að
„óhreinka á sér hendurnar“ og leiða
ágreiningsefni til lykta áður en að
Parísarráðstefnunni kemur. Sam-
komulag sem menn sjá fyrir sér
þar stefndi í að verða það metn-
aðarfyllsta í sögunni í baráttunni
gegn hlýnun lofthjúpsins. Beið það
samningamanna að fara yfir línu
fyrir línu í texta 20 síðna draganna
að nýjum loftslagssáttmála og
ganga frá þeim í endanlegri mynd.
Í drögunum mun enn hafa verið að
finna fjölda valkosta um hvernig
draga mætti úr losun gróðurhúsa-
lofts sem vísindamenn segja að
stuðli að hnattrænni hlýnun. Eins
og ætíð á við um samningaviðræður
undir verndarvæng Sameinuðu
þjóðanna byggist niðurstaða á al-
mennu samkomulagi allra, eða alla
vega sem flestra. Sú hætta er alltaf
fyrir hendi að litlir ríkjahópar
stöðvi mál og segir stofnunin World
Resources Institute að það yrði
meiriháttar áfall ef einhver ríki
höfnuðu drögunum sem til umfjöll-
unar eru í Bonn. Gerðist það hefðu
samningamenn lítinn tíma og tak-
markað svigrúm til að skrifa ný
drög fyrir Parísarráðstefnuna.
„Hver sem niðurstaðan í Bonn
verður, þá gæti hún rutt leiðina fyr-
ir hnattrænu samkomulagi í París
sem markað gæti tímamót í aðgerð-
um í þágu loftslagsins sem veröldin
þyrfti á að halda.
Þrátt fyrir að enn eigi eftir að
meitla inn í samkomulagið smáat-
riði útfærslunnar hafa embætt-
ismenn nátengdir samningaumleit-
unum sagt ný og smækkuð drög að
samkomulagi í París til marks um
að þjóðir heims væru að nálgast
sameiginlega niðurstöðu. „Nýju
drögin kveða á um mun samheng-
isbetri og gagnorðari nálgun, þótt
úr ýmsum atriðum megi bæta,“
segir David Waskow, framkvæmda-
stjóri loftslagsverkefna stofnunar-
innar World Resource Institute.
„Ekkert plan B og
engin pláneta B“
Ban Ki-moon, framkvæmdastjóri
Sameinuðu þjóðanna (SÞ) leggur
áherslu á mikilvægi þess að ná
samkomulagi í loftslagsmálunum.
Hvatti hann þjóðir heims í vikunni
til að líta út fyrir ramma sinna nán-
ustu hagsmuna á Parísarráðstefn-
unni.
Ban sagði að samningaviðræður
hefðu til þessa verið „hæggengar“
og „svekkjandi“ vegna þess að
samningamenn hefðu einbeitt sér
um of að „þröngum þjóðarhags-
munum sínum“.
Hvatti framkvæmdastjórinn
samningamenn til að slá í klárinn
því ekki væri um neina valkosti að
ræða. „Við erum ekki með neitt
plan B því við erum ekki að fást við
neina plánetu B,“ sagði Ban Ki-
moon á blaðamannafundi í Brat-
islava í Slóvakíu í vikunni.
„París er engin endastöð, heldur
ætti ráðstefnan að marka þáttaskil í
tilraunum okkur til að bregðast við
loftslagsbreytingunum,“ sagði Ban.
Bætti hann við og sagðist „sæmi-
lega bjartsýnn“ á að árangursrík
niðurstaða fengist á Parísarráð-
stefnunni. Síðustu stórtilraunir til
að ná samkomulagi um loftslags-
málin áttu sér stað í Kaupmanna-
höfn 2009. Þær misheppnuðust að
verulegu leyti vegna rifrildis ríkra
þjóða og snauðra um hvernig deila
skyldi byrðum af aðgerðum gegn
hlýnun lofthjúpsins.
Sæmileg bjartsýni á samning í París
 „París er engin endastöð, heldur ætti ráðstefnan að marka þáttaskil í tilraunum okkar til að bregð-
ast við loftslagsbreytingunum,“ segir Ban Ki-moon  Íslendingar leggja fram nýja sóknaráætlun
AFP
Umhverfislist Umhverfisráðstefna SÞ verður í París. Verið er að reisa verk
eftir listamanninn Milene Guermont á Concorde torgi í tilefni af henni.
Morgunblaðið/RAX
Horfin saga François Hollande, forseti Frakklands, skoðaði Sólheimajökul þegar hann sótti ráðstefnuna Arctic
Circle á Íslando í síðustu viku og sagði við það tækifæri, að honum liði eins og hann sæi mannkynssöguna hverfa.
Sex íslensk ráðuneyti vinna nú
að undirbúningi Parísarráð-
stefnunnar en þar munu Íslend-
ingar meðal annars leggja fram
nýja sóknaráætlun í loftslags-
málum. Þetta kom fram í svari
Sigrúnar Magnúsdóttur um-
hverfisráðherra við fyrirspurn á
Alþingi í vikubyrjun.
Fram að þessu hefur aðeins
verið tilkynnt að Íslendingar
verði með í sameiginlegu mark-
miði Evrópusambandsins um
40% samdrátt miðað við árið
1990 fyrir árið 2030. Norðmenn
hafa lýst því yfir að þeir muni
draga úr sinni losun um 40% en
íslensk stjórnvöld hafa hins
vegar enn ekki sagt til um
hversu mikið dregið verður úr
losuninni hér á landi.
Umhverfisráðherra hafði ekki
svar við því hvert framlag Ís-
lands yrði. Hún sagði að nú væri
unnið að nýrri sóknaráætlun
með markmiðum Íslands sem
lögð yrði fram á Parísarfund-
inum. Hún fæli meðal annars í
sér að dregið yrði úr nettólosun,
samvinnu á alþjóðavísu og efl-
ingu á stjórnsýslu og vöktun á
loftslagsmálum.
Sóknar-
áætlun lögð
fram í París
ÍSLAND
FRÉTTASKÝRING
Ágúst Ásgeirsson
agas@mbl.is
Fulltrúar tæplega 200 ríkja hófu á
mánudag í Bonn í Þýskalandi loka-
lotu viðræðna er hafa það að mark-
miði að ná samstöðu um drög að yf-
irlýsingu fyrir loftslagsráðstefnu
Sameinuðu þjóðanna (SÞ), sem
hefst í París 30. nóvember næst-
komandi og stendur í tvær vikur.
Verkefni hennar er að fastsetja
stefnuna í loftslagsmálum frá þeim
tíma er Kyoto-samkomulagið renn-
ur sitt skeið, árið 2020. Spenna ríkti
við upphaf samningafundanna í
Bonn og verður það eitt helsta
verkefni fulltrúanna að draga úr
henni og jafna ágreining um leiðir
til að takmarka frekari hlýnun loft-
hjúps jarðarinnar við 2 gráður á
celsíus.
Það sem fyrst og fremst hefur
valdið spennu er ágreiningur um
fjármögnun aðgerða til að draga úr
hlýnun lofthjúpsins. Efasemdir eru
um að fyrirheit ríkari þjóða heims
dugi til að fjármagna mótvægis-
aðgerðir í löndum sem harðast
verða úti vegna loftslagsbreyting-
anna. Ýmis umhverfisverndar-
samtök segja 20 blaðsíðna sam-
komulagsdrög, sem fyrir fundunum
í Bonn liggja, ekki ganga nógu
langt. „Drögin eru hættulega
skammsýn,“ höfðu þýskir fjölmiðlar
á mánudag á eftir Jan Kowalzig,
sérfræðingi bresku umhverf-
issamtakanna Oxfam. „Á öllum
helstu sviðunum uppfylla drögin
ekki lágmarkskröfur um metnaðar-
fullt og réttlátt samkomulag,“ bætti
hann við.
Í drögunum, sem upphaflega
voru 90 síður en fækkaði í 20 í byrj-
un október, er það haft að mark-
miði, að hlýnun lofthjúpsins aukist
ekki meira en annaðhvort um 2°C
eða 1,5°C . Fulltrúum á Par-
ísarfundinum (COP21) verður látið
eftir að þrátta um endanlega tölu. Í
drögunum eru enn margar auðar
og óútfylltar línur þar sem gert er
ráð fyrir skýringum á útfærslu
samþykkta ráðstefnunnar, en von-
ast var til að fylla mætti þar í á
fundunum í Bonn, en aðeins eru
rúmar fimm vikur í að loftslags-
ráðstefnan hefjist.
Tæknilega og pólitískt gerlegt
Drögin kváðu einnig á um áform
um fjárhagslegan stuðning til að
auðvelda snauðari ríkjum heims að
draga úr mengun og laga sig að
breytingum sem þegar eru að eiga
sér stað í umhverfinu af völdum
hlýnunar. Takmarkið er að veita
sem svarar 100 milljörðum dollara
á ári vegna þessa frá 2020.
Frammámenn hafa borið lof á
þann árangur sem náðst hefur und-
anfarið í aðdraganda og undirbún-
ingi Parísarráðstefnunnar. Fremst-
ur er það meðal jafningja Ban
Ki-moon, framkvæmdastjóri SÞ.
Hann segist fastlega búast við því
að COP21-ráðstefnan verði árang-
ursrík. Á síðasta toppfundi lofts-
lagsráðstefnunnar, í Kaupmanna-
höfn 2009, varð ekkert samkomulag
um aðgerðir.
Nú hafa aftur á móti tæplega 150
ríki heims lagt fram að undanförnu
uppkast að eigin skuldbindingum
um takmörkun á losun skaðlegra
lofttegunda. Ná þessi heit til um
90% hnattrænnar losunar og segja
einstök ríki að hér sé um að ræða
skuldbindingar sem séu tæknilega
og pólitískt gerlegar. Eiga framlög
og fyrirheit þessi sér engin for-
dæmi að umfangi.
Greinendur segja samt að sam-
anlagt dugi þau þó ekki til að halda
hlýnunaraukningunni undir 2°C. Þá
skorti á sanngjarna dreifingu miðað
við sögulega ábyrgð á ástandinu og
ríkidæmi þjóða. Að mati umhverf-