Morgunblaðið - 17.02.2016, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. FEBRÚAR 2016
Bráð Fálkar eru ekki algeng sjón á Akureyri en einn slíkur réðst á ungan máv um hádegi í gær. Eftir mikinn slag hafði fálkinn betur og gæddi sér á bráð sinni í kvenfélagsgarðinum við Skarðshlíð.
Skapti Hallgrímsson
Ríkisstjórnarflokk-
arnir eru að læra harða
lexíu. Í stjórnmálabar-
áttu nútímans dugar
ekki að vísa eingöngu
til góðra verka. Góður
málstaður, rífandi hag-
vöxtur, aukinn kaup-
máttur launa, lág verð-
bólga og tuga milljarða
aukning í velferðar-
kerfið, nægir ekki leng-
ur til að tryggja stjórn-
málaflokkum gott gengi, hvorki í
skoðanakönnunum eða kosningum.
Í þingkosningunum 2013 fengu
Framsóknarflokkur og Sjálfstæð-
isflokkur samtals rúmlega 51% at-
kvæða. Fylgi Samfylkingarinnar
hrundi og geymir síðari tíma saga
vestrænna stjórnmála fá dæmi um
viðlíka fylgishrun. Vinstri grænir
fengu lítið minni skell þar sem annar
hver kjósandi flokksins yfirgaf flokk-
inn.
Þegar liðlega eitt ár lifir af kjör-
tímabilinu virðist pólitískt landslag
gjörbreytt frá kosningum. Fram-
sóknarflokkurinn hefur misst helm-
ing kjósenda og er langt undir 21%
meðalfylgi frá 1963. Samfylkingunni
heldur áfram að blæða. Björt framtíð
er að hverfa til fortíðar. Vinstri
grænir eru að festast sem smáflokk-
ur og Sjálfstæðisflokkurinn stendur í
stað með fjórðung kjósenda, sam-
kvæmt Gallup. Flokkurinn sem
skreið yfir 5%-múrinn í síðustu kosn-
ingum fer nú með himinskautum. Pí-
ratar mælast með 35% fylgi sem er
svipað og meðalfylgi Sjálfstæð-
isflokksins frá 1963.
„Bullandi góðæri“
Ríkisstjórnarflokkarnir geta bent
á fjölmargt og jafnvel hælt sér af:
 Þrjú ár í röð hafa fjárlög verið af-
greidd með afgangi.
 Skuldir ríkissjóðs lækkuðu veru-
lega á síðasta ári og verða komnar
niður í 50% af vergri
landsframleiðslu á
þessu ári. Lánshæf-
ismat ríkissjóðs hef-
ur batnað og vaxta-
kjör þar með.
 Verðbólga hefur á
síðustu 24 mánuðum
verið undir mark-
miðum Seðlabank-
ans.
 Kaupmáttur launa
hefur aldrei verið
meiri.
 Atvinnuleysi er kom-
ið niður í 3,1%.
 Samkvæmt fjárlögum 2016 verða
útgjöld ríkissjóðs til heilbrigð-
ismála 38,5 milljörðum krónum
hærri en á fjárlögum 2013.
 Fyrstu skrefin við uppbyggingu
Landspítalans hafa verið stigin.
 Bætur almannatrygginga hækk-
uðu um liðlega 17% frá 2014 til
2016. Á sama tíma hækkaði verð-
lag um 7%.
 Frá því að ríkisstjórnin tók við
völdum hafa útgjöld almanna-
trygginga hækkað um 27 millj-
arða króna.
 Almenn vörugjöld hafa verið felld
niður. Tollar á þúsundum vöru-
flokka aflagðir.
 Tekjuskattur einstaklinga verið
einfaldaður, þrepum fækkað og
lægsta skattþrepið lækkað.
 Nauðasamningar þrotabúa bank-
anna staðfestir, stöðugleika-
framlag innheimt og forsendur
fyrir afnámi fjármagnshafta skap-
ast.
Einhvern tíma hefði verið sagt:
Það er bullandi góðæri og pólitísk
staða stjórnarflokkanna er sterk.
Fleira en „góðæri“ skiptir máli
Góður hagvöxtur, aukinn kaup-
máttur, minna atvinnuleysi, gríð-
arleg aukning útgjalda til heilbrigð-
ismála og almannatrygginga, ásamt
ýmsum skattalækkunum, var á árum
áður ávísun á gott gengi ríkisstjórn-
arflokka. Þegar bætist við veik og
sundurtætt hefðbundin stjórnarand-
staða, ætti ríkisstjórn að standa
sterkum fótum. Því fer hins vegar
fjarri.
Jafnvel „skuldaleiðrétting“ Fram-
sóknarflokksins hefur ekki skilað sér
í auknu fylgi. Samkvæmt Gallup var
samanlagt fylgi stjórnarflokkanna í
janúar aðeins 36,4% eða 14,7%-
stigum minna en í kosningunum. Þar
munar mest um fylgistap Framsókn-
arflokksins.
Framsóknarmenn hljóta að spyrja
sjálfa sig hvernig standi á því að
flokkurinn njóti þess í engu að hagur
landsmanna (langflestra) er að batna
og framtíðin hefur sjaldan ef nokkru
sinni verið bjartari. Með sama hætti
verða sjálfstæðismenn að hugleiða af
hverju þeim tekst ekki að endur-
heimta fyrri stöðu í íslenskum stjórn-
málum.
Skýringarnar eru örugglega
margflóknar og sumar eru huldar
þeim sem hér heldur um penna. Eitt
virðist augljóst. Fyrir almenning – og
þá ekki síst yngri kjósendur – skiptir
fleira máli en góður gangur í efna-
hagslífinu og aukinn kaupmáttur.
Traust skiptir þar ekki minnstu og
traust skapast ekki nema allt sé upp
á borðum, hvort heldur það er sala á
eigum ríkisins (sbr. Borgun) eða að-
gengi að öllum fjárhagslegum upp-
lýsingum ríkisins. Krafan um að fólk
fái að ráða meira um eigið líf birtist í
ákalli um þjóðaratkvæðagreiðslur
um mikilvæg mál, en er einnig krafa
um að draga úr afskiptum hins op-
inbera og stjórnmálamanna af dag-
legu lífi landsmanna.
Ekki í takt við kjósendur
Erfið staða stjórnarflokkanna
kann að skýrast af því að ríkisstjórn-
in stígur ekki í takt við einstak-
lingana í mikilvægum málum.
Ríkisstjórnarfrumvarp um húsnæð-
isbótakerfi fær þá einkunn að vera
„frumvarp um aukna aumingjavæð-
ingu Íslendinga“.
Erla María Tölgyes afbrotafræð-
ingur skrifar áhugaverða grein á
romur.is – nýtt vefrit sem ungt frjáls-
lynt fólk stendur að. Forystumenn
ríkisstjórnarinnar mættu kynna sér
skoðanir Erlu Maríu sem segir áætl-
anir ráðherra húsnæðismála um hús-
næðisbætur „allsherjar áhlaup á
vindmyllur“. Hún bendir á að yfir-
gnæfandi meirihluti ungs fólks vilji
festa kaup á eigin húsnæði en vanda-
málið sé að það eigi ekki fyrir útborg-
un og neyðist því til þess að leigja:
„Frumvarpið er hins vegar ætlað
sem bót á meinum leigumarkaðarins
en þau eru ekki önnur en afleidd
vandamál eignamarkaðarins og í því
felst vindmylluáhlaup ráðherrans.
Húsnæðiskerfinu mætti því í núver-
andi ástandi líkja við lekandi hús þar
sem frumvarpið gerir ráð fyrir því að
gefa íbúum fötur til þess að setja
undir lekana í stað þess gera við þá.
Réttara væri að leggja fram frum-
varp sem legði allt kapp á að einfalda
fólki að festa kaup á eigin húsnæði og
beindi fjármunum í slík úrræði.“
Erla María varar við hugmynda-
fræði bótavæðingarinnar:
„Upp í hugann kemur orðtakið
gefðu manni að borða og hann verður
saddur í dag, kenndu honum að veiða
og hann þarf aldrei að líða hungur
aftur. Ég spyr því lesendur hvort
hljómi betur; mánaðarlegur tékki frá
ríkissjóði eða hvatar sem verðlauna
sparnað fólksins sjálfs. Í mínum huga
er spurningin einföld og svarið aug-
ljóst en seinni leiðin er líklegri til
þess að auka öryggis- og ábyrgðar-
tilfinningu einstaklinga gagnvart
sjálfum sér.“
Getur verið að ríkisstjórnarflokk-
arnir séu úr tengslum við ungt fólk
þegar kemur að stefnu í húsnæðis-
málum? Sterk staða Sjálfstæðis-
flokksins meðal ungra kjósenda, á ár-
um áður var meðal annars vegna
þess hve ríka áherslu flokkurinn
lagði á að skapa ungu fólki tækifæri
til að eignast sitt eigið húsnæði og
verða fjárhagslega sjálfstætt.
Óunnin verk
Ríkisstjórnarflokkunum hefur
ekki tekist að nýta sér sterka mál-
efnastöðu og veika stjórnarandstöðu.
Þeir átta sig illa á því hvort og þá
hvernig rétt sé að takast á við upp-
gang Pírata, sem minna helst á
Kvennalistann sem í orði hafnaði
hefðbundnum merkingum stjórnmál-
anna – vinstri og hægri. Kvennalist-
inn gekk þó að lokum til liðs við
vinstri flokkana undir fána Samfylk-
ingarinnar. Píratar hafa breyst í
hefðbundinn stjórnmálaflokk þar
sem flokkseigandafélag berst við að
halda völdum. Og æ betur kemur í
ljós að forysta þeirra á fyrst og síðast
samleið með vinstri flokkunum, hvort
heldur er á þingi eða í meirihluta
borgarstjórnar.
Í kosningunum á næsta ári dugar
ekki fyrir ríkisstjórnina að benda á
góða stöðu efnahagsmála, sterkara
og betra heilbrigðiskerfi og almennt
bætt lífskjör. Ríkisstjórnin verður að
tryggja að nauðsynlegar breytingar
á stjórnarskrá nái fram að ganga á
þessu ári, stokka upp almannatrygg-
ingakerfið og styrkja stöðu þeirra
sem lakast standa. Og ríkisstjórnin
verður að sjúga út eitur tortryggni
með opinni stjórnsýslu og aðgengi al-
mennings að upplýsingum með nýrri
löggjöf.
Stjórnmálaflokkar með slíka af-
rekaskrá geta óhræddir lagt fram
stefnu til langrar framtíðar og náð
trausti kjósenda. Þeir þurfa ekki
lengur að hafa áhyggjur af því að
tapa umræðunni.
Eftir Óla Björn
Kárason » Fyrir almenning og
ekki síst yngri kjós-
endur skiptir fleira máli
en góður gangur í efna-
hagslífinu og aukinn
kaupmáttur. Traust
skiptir ekki minnstu.
Óli Björn
Kárason
Höfundur er varaþingmaður
Sjálfstæðisflokksins.
Með góðan málstað en tapa umræðunni