Morgunblaðið - Sunnudagur - 03.04.2016, Síða 49

Listamaðurinn Bragi ungur að árum að opna sýningu á verkum sínum.
Bragi með einum af fjórum sonum sínum, Fjölni Geir, á vinnustofu sinni.
Morgunblaðið/Golli
Konulíkaminn var Braga alla tíð hugleikinn enda margbrotinn, að hans dómi.
Morgunblaðið/RAX
hvernig fyrri kynslóðir hafa lifað.“
– Listin heldur þér sem sagt ung-
um?
„Já, það má segja það. Það er
allavega ekki Elli kerling.“
Aftur sótti ég Braga heim á átt-
ræðisafmælinu, 2011, á vinnustof-
una á 13. hæð við Austurbrún 4 í
Reykjavík, þar sem hann hafði þá
stundað list sína í 45 ár. Aðeins var
farið að hægjast á honum en eld-
urinn brann þó enn í augum.
„Það er mikið stökk frá því að
vera sjötugur, nánast 25 ár,“ svar-
aði Bragi spurður um hinn virðu-
lega aldur. „Ég er ekki eins þrek-
mikill og áður en að öðru leyti er
heilsan mjög góð. Ég lenti í hremm-
ingum um tíma en komst í gegnum
þær.“
„Auðvitað,“ svaraði Bragi og
fórnaði höndum, þegar spurt var
hvort það væru ekki forréttindi að
geta ennþá unnið og málað. „Og
ekki síður að halda jafnaðargeðinu
og lífsgleðinni. Picasso málaði til
hinstu stundar en var ósáttur við að
klára bara þrjár myndir á dag en
ekki tíu eins og áður. Sama má
segja um Renoir, hann lét gigtina
ekki aftra sér. Málarar hafa mikla
þörf fyrir að tjá sig.“
– Liggur frelsið í málverkinu?
„Málverk, riss og grafík eru í eðli
sínu mjög auðgandi athafnir. Maður
er alltaf að uppgötva eitthvað nýtt.
Ég festist snemma í því að gera til-
raunir – sem þykir ekki alltaf fínt.
Galleristarnir vilja að maður festist
í einhverju söluvænlegu. Á Íslandi
eru listamenn lítið á framfæri gall-
erista sem veitir þeim ákveðið frelsi.
Á móti kemur að tækifærin til að
sýna eru mun færri. Annars er stór-
hættulegt að komast í tísku á Ís-
landi, þá getur farið fyrir manni
eins og fótanuddtækinu forðum!“
Bragi var alla tíð ötull málsvari
málverksins og var sannfærður um
að það myndi standa af sér allar
tískusveiflur í myndlist. Þetta hafði
hann um það mál að segja í tilefni af
áttræðisafmælinu:
„Naumhyggjan hafði víðtæk áhrif
og þá einnig í húsagerðarlist og inn-
anhússarkitektúr eins og sjá má allt
um kring, ekki síst hér á landi. En í
raun og veru gaf málverkið aldrei
upp öndina, frekar en að tekist hafi
að aflífa Picasso, en við það rembd-
ust vísir eins og rjúpan við staurinn,
og enn eru gerð málverk í anda
Cobratímabilsins, abstrakt express-
jónismans, óformlega málverksins,
geometríunnar, nýja málverksins,
hjástefnunnar [súrrealismans] og
ofurraunsæisins. Þá heldur Picasso
velli með braki að segja má, og ekki
er sett upp sýning á verkum hans
án þess að múgurinn stími að, jafn-
vel með nesti og nýja skó í biðröð-
ina. Og verk hans, eitt og fleiri,
skipa ár hvert sess meðal tíu efstu á
virtustu uppboðum heimsbyggð-
arinnar. Af þessu má ráða að grunn-
ur málverksins er öllum tískubylgj-
um markaðarins og hjarðarhugsun
listaskólakerfisins æðri, enda er
málverkið nú talið öruggasta og arð-
bærasta verðbréfið vestan hafs, en
vel að merkja þurfa menn að hafa
nef fyrir hlutunum …“
Bragi velktist heldur aldrei í vafa
um að myndlist og sjónmenntir í
það heila hefðu gegnt mikilvægu
hlutverki í framþróun mannsins.
Hann saknaði á hinn bóginn líflegri
umræðu um efnið hér í fásinninu.
Grípum niður í aðsenda grein eftir
hann sem birtist í Morgunblaðinu
2013:
„Ekki verður sagt að samræða
sem skarar íslenska myndlist hafi
verið fjölþætt og svipmikil til þessa,
þó með fáeinum undantekningum
með áratuga millibili, þegar mikil
læti voru í gangi. Enginn mun samt
með góðu móti geta fortekið fyrir að
í heilbrigðri samræðu leynist mæli-
kvarði um menningarstig þjóða,
einkum ef hún er hlutlæg og metn-
aðarfull, hreinskilin, gagnsæ og skil-
virk. Hér hafa Íslendingar verið eft-
irbátar bræðraþjóða sinna á
Norðurlöndum hvað myndlistir
snertir og umræðan fátækleg um
mikilsverða hluti eins og mannráðn-
ingar til safna og annarra tímamót-
andi og mikilvægra athafna er skara
myndlistarþroska landsmanna. Þar
svífur oftar en ekki leynd og graf-
arþögn yfir vötnum líkt og engum
komi þessi mál við utan sérvöldum
hópi útvalinna sem fáir vita deili á.“
Konan er þyngdarpunktur
Sumarið 2013 sýndi Bragi ný verk í
Galleríi Fold ásamt aldavini sínum
og vopnabróður, Tryggva Ólafssyni.
Þegar ég heimsótti þá meðan verið
var að hengja upp bar konur vita-
skuld á góma.
„Allar götur frá tímum Forn-
Grikkja hefur konan verið málurum
hugleikin,“ sagði Bragi. „og fyrir
350 árum skapaðist hefð fyrir því í
Evrópu að mála konur vegna þess
hvað þær hafa margbrotinn líkama.
Líkama sem tekið hefur milljónir
ára að þróa. Ég er að tala um
grannar konur, feitar konur og allt
þar á milli.“
– Býr sannleikurinn ef til vill í
konulíkamanum?
„Hvað er sannleikurinn?“ spurði
Bragi á móti og glotti við tönn.
„Konan er alltént þyngdarpunkt-
urinn í tilverunni. Lífið heldur
áfram í líkama hennar.“
Í tilefni af yfirlitssýningu á verk-
um hans á Kjarvalsstöðum 2008,
Augnasinfóníu, spurði ég Braga
hvort hann væri sáttur við líf sitt og
list. Við hæfi er að enda þessa sam-
antekt á því svari:
„Ég er aldrei sáttur. Ég vil alltaf
verða betri á morgun. En mér
finnst afskaplega hressandi að
vakna á morgnana og hlakka alltaf
til að búa til hafragrautinn minn.
Ég er snillingur í að búa til hafra-
graut. Ég hlakka líka til að takast á
við vandamál dagsins. Ég nýt hvers
dags. Ég hef orðið að takast á við
mikla erfiðleika í lífinu og það hefur
kennt mér margt. Það gefur manni
mikið að sigrast á erfiðleikum sín-
um. Í upphafi var ég talinn vonlaus í
listinni en á endanum tókst mér að
afsanna það – eða það vona ég!“
„Ég nýt hvers dags,“ sagði Bragi Ás-
geirsson í samtali við greinarhöfund.
Morgunblaðið/Jim Smart
’Ég hef orðið að takastá við mikla erfiðleika ílífinu og það hefur kenntmér margt. Það gefur
manni mikið að sigrast á
erfiðleikum sínum.
Bragi ásamt gömlum skólabróður og félaga til áratuga, listmálaranum Erró.
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
Elín Pálmadóttir blaðamaður óskar Braga til hamingju með sjötugsafmælið í Galleríi Fold árið 2001.
Bragi ásamt börnum sínum, Ásgeiri
og Kolbrá, í Norræna húsinu 1979.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Tryggvi Ólafsson og Bragi bregða á leik í Galleríi Fold sumarið 2013.
Morgunblaðið/Ómar
3.4. 2016 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 49