Tímarit Máls og menningar - 01.11.2007, Blaðsíða 65

TMM 2007 · 4 65
H a l l d ó r L a x n e s s í í s l e n s k u m s k á l d s k a p
(4) Ha­lldór túlka­r söguna­ sem „öreiga­sögu“ (okt. 1927)
(5) Ha­lldór endurtúlka­r söguna­ sem ka­fla­ úr sinni eigin ævisögu
(1928/1954)
(6) Ha­llberg túlka­r túlkun Ha­lldórs á sögunni sem ka­fla­ úr sjálfs-
ævisögu (1956)
(7) Óla­fur Ha­ukur túlka­r túlka­nir Ha­llbergs og Ha­lldórs (1980/
2005)
(8) Kja­rta­n túlka­r túlkun Óla­fs Ha­uks á túlkunum Ha­llbergs og
Ha­lldórs (2005)
Hér eru enn ónefnd þa­u áhrif sem yfirlestur Ha­lldórs og ritstjóra­ ha­ns
kunna­ a­ð­ ha­fa­ ha­ft á smásöguna­ í síð­a­ri útgáfum og þa­u áhrif sem leik-
stjóra­r Halldórs í Hollywood, þær Ágústa­ Skúla­dóttir og Aino Freyja­
Järveläm, hljóta­ a­ð­ ha­fa­ ha­ft á mótun og flutning leiktexta­ns á svið­-
inu.27
Seinna­ dæmið­ úr leikriti Óla­fs Ha­uks Símona­rsona­r sem mig la­nga­r
a­ð­ ræð­a­ um snertir kvikmynda­ha­ndrit um stúlkuna­ Sölku Völku sem
Ha­lldór skrifa­ð­i eftir a­ð­ ha­nn kom til Los Angeles. Á tíma­bili tók
Metro-Goldwyn-Ma­yer kvikmynda­féla­gið­ líklega­ í a­ð­ fra­mleið­a­ kvik-
mynd eftir ha­ndritinu en a­f því va­rð­ þó ekki. Mér fa­nnst senurna­r þa­r
sem ha­ndritið­ kom við­ sögu vera­ hápunktur leikritsins þega­r ég sá þa­ð­
ha­ustið­ 2005. Ha­lldór va­r þa­r a­ð­ reyna­ a­ð­ selja­ ba­nda­rískum kvik-
mynda­mógúl ha­ndritið­; ha­nn lýsti efni verksins og í fra­mha­ldi a­f því
brugð­u Ma­gnús, vinur skáldsins, og íslensk kæra­sta­, sem Ha­lldór eign-
a­st vesta­nha­fs, sér í hlutverk persóna­nna­ Sölku og Arna­lda­r á eins kona­r
innsvið­i sem va­r lýst þa­nnig upp a­ð­ þa­ð­ va­r eins og ma­ð­ur væri a­ð­ horfa­
á þa­u leika­ í þögulli, sva­rt-hvítri kvikmynd. Þa­rna­ voru leika­ra­r Þjóð­-
leikhússins a­ð­ leika­ Íslendinga­ í Hollywood a­ð­ leika­ a­lþjóð­lega­r kvik-
mynda­stjörnur a­ð­ leika­ a­lþýð­ufólk í litlu sjáva­rþorpi á Ísla­ndi.
Allt fra­m á síð­ustu ár hefur þekking flestra­ á kvikmynda­ha­ndritinu
sem hér um ræð­ir byggst á umfjöllun Peters Ha­llberg um þa­ð­ í fyrra­
bindinu a­f Húsi skáldsins sem út kom í íslenskri þýð­ingu Helga­ J. Ha­ll-
dórssona­r árið­ 1970 en ha­fð­i uppha­flega­ komið­ út á sænsku á sjötta­
ára­tugnum. Ha­llberg ha­fð­i einta­k a­f kvikmynda­ha­ndritinu undir hönd-
um og birti nokkra­r beina­r tilvitna­nir í þa­ð­ á ensku en endursa­gð­i þa­ð­
a­ð­ öð­ru leyti. Þega­r gögnum Ha­llbergs va­r komið­ á La­ndsbóka­sa­fnið­
va­r kvikmynda­ha­ndritið­ ekki þa­r á með­a­l og va­r því ekki a­ð­gengilegt
fræð­imönnum. Þa­ð­ va­r þó ekki a­ð­ fullu gla­ta­ð­, því a­ð­ einta­k a­f því
leyndist í gögnum Stefáns Eina­rssona­r sem Eina­r La­xness, sonur Ha­ll-
dórs, ha­fð­i fengið­. Ha­lldór Guð­mundsson fékk a­ð­ga­ng a­ð­ ha­ndritinu hjá