Læknablaðið - 01.05.2016, Síða 38

246 LÆKNAblaðið 2016/102
U M F J Ö L L U N O G G R E I N A R
hann lýsa börnum með alvarleg einkenni
og varanlegar afleiðingar veikinda sem
nú er bólusett fyrir. Veikindi sem yngri
barnalæknar hafa margir aldrei séð og
almenningur jafnvel búinn að gleyma.
Lýsing hans styrkir okkur enn frekar í
mikilvægi þess að tala fyrir gagnsemi
bólusetninga. Síðar bættust í hóp barna-
lækna á Landakoti Árni V. Þórsson (f.
1942) árið 1979, svo Ólafur Gísli Jónsson
(f. 1956) árið 1990 og þá Kristleifur Krist-
jánsson (f. 1955) árið 1993. Einnig starfaði
Birgir Jakobsson, núverandi landlæknir,
sem sérfræðingur við deildina í rúmt ár,
1988-1989. Vísi að barnadeild á Landakoti
var fyrst komið upp með fjórum stofum
og biðherbergi þegar árið 1957, en deildin
stækkuð og formlega stofnsett árið 1961.
Barnadeildin flutti starfsemi sína í lok árs
1995 yfir á Sjúkrahús Reykjavíkur (1996-
2000), eða við sameiningu Landakots
(1902-1996) og Borgarspítalans (1967-1996).
Sá tilflutningur var jákvætt skref að mati
margra barnalækna því þá kom þeirra
sérþekking loks að umönnun þeirra barna
sem áður höfðu legið á Borgarspítalanum
án aðkomu barnalækna. Þröstur var lektor
og dósent í læknadeild yfir 20 ár og þótti
afar góður kennari, bæði á sviði fræðilegs
efnis og svo var ávallt gerður góður rómur
að klínískri kennslu hans á barnadeild
Landakots. Vegna natni hans hefur verið
haft á orði að Þröstur hafi vakið áhuga
margra félaga til að leggja stund á barna-
lækningar.
Þórður Þórkelsson (f. 1954) yfirlæknir
vökudeildar Barnaspítala Hringsins fór
yfir þróun nýburalækninga hér á landi
og tengdi hana sögu deildarinnar. Það
vill reyndar svo skemmtilega til að vöku-
deildin fagnaði 40 ára starfsafmæli sínu 2.
febrúar síðastliðinn. Tólf rúm voru áætluð
undir fæðandi konur á handlækninga-
deildinni í gamla Landspítalanum sem
opnaði árið 1930. Fæðingardeild var form-
lega sett á fót í nýju húsnæði kvennadeild-
ar Landspítalans árið 1949. Sú bygging
stendur enn, en samanstendur af gamla
ljósmæðraskólanum og núverandi B-álmu
kvennadeildar. Gunnar Biering (1926-2007)
barnalæknir var ráðinn á fæðingardeildina
árið 1958 til að sinna veikum nýburum,
en þeim hafði áður aðallega verið sinnt af
ljósmæðrum og fæðingarlæknum. Síðar
var byggt við kvennadeildina og er það sú
bygging sem kallast A-álma kvennadeild-
ar í dag. Þar var lítil nýburagjörgæsludeild
hönnuð sem fékk nafnið vökudeild (1976).
Með nýrri þekkingu sem fylgdi meðal
annars ráðningu Atla Dagbjartssonar (f.
1940) og Harðar Bergsteinssonar (f. 1942)
varð bylting í meðferð alvarlega veikra
nýbura, meðal annars með markvissri
öndunarvélameðferð sem hafði verið að
ryðja sér til rúms erlendis á þessum tíma.
Hjúkrunardeildarstjóri var Ragnheiður
Sigurðardóttir (f. 1948) hjúkrunarfræðing-
ur og ljósmóðir. Hafði hún kynnt sér
gjörgæsluhjúkrun ungbarna í Skotlandi
nokkru áður. Stýrði hún deildinni í 34 ár,
frá upphafi til 2010. Gunnar Biering var
skipaður yfirlæknir deildarinnar árið 1980
og Atli tók við af honum sem yfirlæknir
þegar Gunnar lét af störfum vegna aldurs
1996. Þegar Atli hætti störfum við deildina
2008 tók Þórður við yfirlæknisstarfinu.
Stór þáttaskil í nýburalækningum urðu
þegar lungnablöðruseyti (surfactant) kom
til skjalanna 1990. Enn betri tækni við
öndunaraðstoð kom með hátíðniöndunar-
vélameðferð (oscillator) 1994 og við inn-
leiðingu á notkun niturildis (nitric oxide) í
meðferð við háþrýstingi í lungnablóðrás
1996. Burðarmálsdauði hefur stöðugt farið
lækkandi á síðustu áratugum og er nú
meðal þess sem lægst gerist á heimsvísu.
Sama má segja um ungbarnadauða. Mikil-
væg starfsemi deildarinnar er að sinna
öllum mikið veikum nýburum á Íslandi og
flutningi þeirra frá stöðum utan af landi,
auk þess sem deildin þjónustar veika
nýbura á austurströnd Grænlands. Í dag
starfa 8 nýburalæknar við deildina.
Katrín Thoroddsen ruddi brautina fyrir
barnalækna hérlendis. Myndin er tekin í
Heilsuverndarstöðinni árið 1956, hinir þrif-
legu tvíburar sem Katrín er þarna að skoða
eru sextugir á þessu ári.
Myndina tók Gunnar Rúnar Ólafsson og hún
er varðveitt í Ljósmyndasafni Reykjavíkur.