Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.03.1976, Blaðsíða 40

magn af því í blóði ef það er gefið á fastandi maga
(þ. e. V2 -1 klst. fyrir máltíð) en sé það gefið með
fæðu. Einkum á þetta við um penicillinlyfin og þá ekki
hvað síst cloxacillin. Athuga ber að sum sýrubindandi
lyf draga úr frásogi tetracyclinsambanda.
Sé lyfið gefið í vöðva getur sviðið undan sumum
tegundum t. d. carbenicillini og má gefa örlítið af
lidocaini með. Augljóst er að vöðvaleiðin er ógreiðfær
sé sjúklingur í losti og undir húð má þá ekki gefa lyf.
Við blöndun lyfja til innrennslis í æð verður að at-
huga:
1. Hvort lyfið þolir blöndun í tiltekna upplausn.
2. Ef svo er, hve lengi það er virkt í viðkomandi
blöndu. Lyfjafræðingur spítalans er til ráðgjafar um
hvaða sýklalyfjum megi blanda í tilteknar lausnir.
Gefa skal gaum að saltmagni sem sjúklingur fær t. d.
með háum skömmtum af penicillinlyfjum (1 mill.ein.
af benzyl-penicillini inniheldur 39 mg = 1,7 mEq af
natrium eða 63 mg = 1,6 mEq af kalium, 1 g af car-
benicillini 109 mg = 4,7 mEq af natrium).
Aldrei skal gefa í æð vökva sem verður skýjaður eða
breytir um lit við að lyfi er bætt í liann.
Við inngjafir í holrúm ber að athuga möguleika á
skaðlegum verkunum vegna frásogs frá slíku holrúmi.
Utvortis skal helst ekki nota lyf sem síðar kann að
þurfa að nota innvortis vegna hættu á að skapa ofnæmi
(undantekning frá þessu eru þó augnlyf).
E. Skammtabreytingar vegna nýrnabilunar
Sé útskilnaður nýrna skertur, annað hvort vegna
skemmdar í nýrunum sjálfum eða vegna losts, verður
að gefa sýklalyf með mikilli gát.
Sum sýklalyf skiljast alls ekki út um nýru og þarf
því ekki að breyta skömmtum þeirra við skerta nýrna-
starfsemi. Þetta á við um erythromycin og fucidin.
Sum sýklalyf brotna niður í líkamanum, brotin
tengjast einhverjum samböndum t. d. glucuronid og
skiljast síðan út um nýru. Geta þessi niðurbrotssam-
bönd orðið hættuleg ef miagn þeirra í blóði verður
mikið. Þetta á við um chloramphenicol og nalidixin-
sýru.
Sum lyf sem ætlað er að verka eingöngu í þvagveg-
um eru ekki í nægjanlegu magni þar ef nýrnaútskilnað-
ur er skertur. Þetta á við um nitrofurantoin.
Sulfasambönd ber að gefa með varúð ef nýrnaút-
skilnaður er skertur. Lyfjasamsetningin trimethoprim-
sulfamethoxazol er talið hættulegra nýrum en sulfa ein-
göngu. Er ráðlagt að minnka skammt þess um helming
ef creatinin clearance er 15-30 ml/mín og gefa það
ekki ef hann er minni en 15 ml/mín.
Penicillinlyfin skiljast að mestu út um nýru en þau
eru lítt hættuleg þó að magn þeirra í blóði hækki mik-
ið og þarf því ekki að breyta skömmtum þeirra að ráði
við skertan útskilnað.
Cephaloridin getur skemmt nýru ef það er gefið í
hærri skömmtum en 6 g á dag eða ef útskilnaður nýrna
er skertur. Einkum er það hættulegt nýrum ef furo-
semid eða etakrinsýra er gefið með því og getur þá
valdið bráðu drepi í tubuli. Hins vegar er cephalexin
ekki eins varasamt í þessu tilliti.
Tetracyclin eru yfirleitt talin varasöm við mikið
skertan útskilnað nýrna, þar eð þau geta valdið hækkun
á serum creatinini og urea. Þetta gerist vegna anti-ana-
boliskrar verkunar þessara lyfja og kemur oft ekki
fram fyrr en nokkrum dögum eftir að byrjað er á
tetracyclingjöf.
Streptomycin, kanamycin, gentamycin, neomycin,
vancomycin, polymixin og colistin skiljast aðallega út
um nýru og hafa hættulegar aukaverkanir, ef magn
þeirra í blóði hækkar að ráði yfir það mark sem nægir
til lækninga og þarf því að minnka skammta þeirra
mikið við alvarlegar nýrnabilanir.
Af berklalyfjum þarf að minnka skammt á strepto-
mycini, isoniazidi og ethambutol við skerta nýrnastarf-
semi en síður á rifampicini. Paraamino-salicylsýru er
ráðið frá að nota ef nýrnaútskilnaður er skertur að
ráði nema hægt sé að fylgjast með magni þess í serum
með mælingum.
Ábendingar um skömmtun helstu sýklalyfja hjá full-
orðnum við alvarlega skertan útskilnað nýrna (crea-
tinin clearance minni en 10/ml/mín):
Erythromycin og fucidin: Skammtar óbreyttir.
Benzylpenicillin: Tímabil milli skammta 12. klst.
Ampicillin: 250 mg á 6-12 klst. fresti.
Cloxacillin: 1 g á 8-12 klst. fresti.
Carbenicillin: 2 g á 8-12 klst. fresti.
Cephalexin: 250 mg á 24-48 klst. fresti.
Lincomycin: 200 mg á 8-12 klst. fresti.
Streptomycin, Kanamycin, Gentamycin, Colistin,
Yanomycin, Paraamino-salicylsýra, Amphotericin:
Meiri háttar breyting á skammtastærð og/eða lenging
á tímabilum milli skammta. T. d. getur verið nóg að
gefa gentamycin 80 mg annan hvern sólarhring.
Meðferð með þessum lyfjum hjá sjúklingi með al-
varlega skertan útskilnað nýrna er ekki hægt að stjórna
af öryggi nema hægt sé að fá mælt magn þeirra í serum
af og til.
Lyf sem helst ber að forðast að gefa sjúklingum með
alvarlega skerðingu á útskilnaði nýrna: Tetracyclin,
34
TÍMARIT HJÚKRUNARFÉLAGS ÍSLANDS