Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.1993, Page 9

Tímarit hjúkrunarfræðinga 1. tbl. 1. árg. 1993
tvíoxíð áður en blóðinu er veitt inn í líkamann
aftur.
Markmið meðferðar er að hvíla sjúk lungu
að hluta til eða að öllu leyti til þess að koma
í veg fyrir áframhaldandi lungnaskemmdir, því
þegar þangeta lungna er skert getur hefðbundin
meðferð í öndunarvél leitt til skaða vegna vax-
andi innöndunarþrýstings í loftvegum. Slík
hvíld kemur enn fremur í veg fyrir skemmdir
á lungnablöðru-háræðahimnu (alveolar-capill-
ary membrane) sem annars gæti orðið vegna
langtíma notkunar á háum hlutþrýstingi súr-
efnis í innöndunarlofti.
Loftskipti utan líkama er hægt að framkvæma
á mismunandi vegu. í þessu sjúkdómstilfelli var
um að ræða fulla lungnaaðstoð utan líkama
(total extracorporeal lung assistance, TECLA)
án blóðþynningar, með bláæða-hægri slegils
tengingu (veno-right ventricular cannulation)
(Fjalldal o.fl.,1993).
Framkvæmd ECLA
ECLA kerfið var samsett af gervilunga (oxy-
genator), hitaskipti, pumpu, hitunarvél, bláæða-
blóðgeymi (venous reservoir), slöngum, milli-
stykkjum og æðakerum. Áður en hægt var að
hefja meðferðina og tengja sjúkling við vélina
fór fram nákvæm undirbúningsvinna fjöl-
margra aðila. Rúmi sjúklings var komið fyrir á
50 cm háum palli (mynd 1) sem var það stór
MYND 2. ECLA kerfi (teikning Klöru Þorsteinsdóttur).
að starfsfólk gat athafnað sig umhverfis rúmið
og öndunarvélar og vökvadælur komust fyrir.
Enn fremur þurfti að útbúa lyftara sem gat lyft
röntgentæki nægilega hátt í hvert sinn sem
þurfti að röntgenmynda.
Kerfið var tengt við sjúkling þannig að keri
var þræddur gegnum hægri lærleggsbláæð og
upp í hægra forhólf. Þaðan rann bláæðablóð,
fyrir tilstilli þyngdarlögmálsins (fallhæð um 140
cm), niður í gegnum mjúka þenjanlega slöngu
(venous reservoir) og var dælt (rúllupumpa,
C-Flex slanga) í gegnum gervilunga þar sem
blóðið var mettað súrefni og koltvíoxíð fjar-
lægt. Blóðinu var síðan dælt áfram inn í sjúkl-
ing, um kera sem þræddur var gegnum hægri,
innri hóstarbláæð (v. jugularis interna) og
endaði niðri í hægri slegli (mynd 2).
ECLA kerfið var fyllt heitu blóði og albúmíni
áður en það var tengt við sjúklinginn. Eftir að
æðakerar voru lagðir inn og rétt lega staðfest
með röntgenmynd, var sjúklingi lyft í rúminu,
upp á pallinn.
Flæðið í kerfinu réðst m.a. af fallhæðinni og
vökvamagninu íblóðrásinni/kerfinu. Allt ECLA
kerfið var heparínhúðað að innan til þess að
hindra storknun. Þannig mátti komast hjá fullri
blóðþynningu. Til þess að heparínhúðin væri
virk þurfti serum antitrombín III að vera um
100%. Ef það lækkaði fékk sjúklingur anti-
trombín III gjöf í æð eða blóðvökva (plasma).
Blóðflögur töpuðust í gervilunganu fyrstu dag-
ana og þurfti sjúklingur blóðflögugjöf í fyrstu
þar til jafnvægi var náð. Enn fremur lækkaði
fíbrínógen og var það m.a. álitið vera vegna lang-
varandi áhrifa gervilungans. Þvíþurfti sjúklingur
fíbrínógengjöf undir lok ECLA meðferðar.
Hjúkrun
ECLA krefst umönnunar og eftirlits með sjúkl-
ingi hverja mínútu. Tveir hjúkrunarfræðingar
voru við rúm sjúklings allan sólarhringinn og
sérfræðingur í svæfingum og tæknimaður í
næsta nágrenni.
í þá 39 daga, sem hin eiginlega ECLA með-
ferð stóð, var sjúklingur algerlega háður vélum