Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.06.1994, Blaðsíða 12

Tímarit hjúkrunarfræðinga 2. tbl. 70. árg. 1994
lærdómi námskeiðsins. Niðurstöður símakönnun-
ar þessarar er að finna á mynd 3 (Anna Elísabet
Ólafsdóttir og fl., 1993).
Mynd 3. Hlutfallsleg skipting milli þeirra sem höíðu haldið
áfram að léttast, þeirra sem höfðu þyngst og þeirra sem höfðu
haldið óbreyttri þyngd frá námskeiðslokum og fram til
desember 1993.
Þeir sem þyngdust höfðu bætt við sig 1 til 5
kg að undanskildum einum sem hafði þyngst um
12 kg. Þeir sem höfðu haldið áfram að léttast höfðu
misst 2 til 25 kg frá námskeiðslokum, sem var allt
frá einum mánuði og upp í eitt ár. Sé miðað við
upphafstíma námskeiðs, þá hafði einungis einn
þyngst af þeim 37 sem náðist til í desember '93.
minna en 0,8 hjá konum en minna en 1,0 hjá
körlum.
Eins og fram kemur á mynd 2 er LBW (fitulaus
massi) 29% til 41% af heildarþyngdartapi. Þessar
niðurstöður eru í samræmi við niðurstöður fleiri
sambærilegra rannsókna (Burgess, 1991; Hill,
Sparling, Shields og Heller, 1987). Niðurstöður
Hill o. fl. (1987), sem kanna áhrif líkamsræktar og
rninni fæðuneyslu á „líkamssamsetningu“ (body
composition) sýna að LBW er 26% til 43% af
heildarþyngdartapi og ræðst af hversu mikil líkams-
rækt er stunduð. Tap á LBW (fitulausum massa) er
minnst hjá þeim sem hreyfa sig mest.
Megrunarnámskeið Heilsustofnunar NLLI eru
í fullum gangi og með svipuðu sniði og getið er
um hér. Skilyrði fyrir þátttöku á námskeiði er að
fólk sé með BMI (Body Mass Index = þyngd um-
fram kjörþyngd) meira en 30 en sé að öðru leyti
svo hraust að það geti tekið virkan þátt í þeirri dag-
skrá sem þátttakan krefst. Þá er nauðsynlegt að
hugur fylgi máli og að þátttakendur séu tilbúnir til
að breyta lífsstíl sínum því það er forsenda þess að
vel geti gengið og að lokaáfangi megrunarinnar sé
varanlegur.
Ályktanir
I hópunum átta voru samtals 50 manns, 36 konur
og 14 karlar. Að meðaltali missti hver þátttakandi
6,2 kg á dvalartíma eða um 1,5 kg í hverri viku.
Ekki var lögð áhersla á að borða lítið. Þess í stað
var fólki leiðbeint með að borða „hæfilegan
skammt“ sem aðallega var settur saman af græn-
meti, korni og ávöxtum, en auk þess mjólkurvörum
og fiski. Þá tóku allflestir virkan þátt í líkamsrækt-
inni. Ummálsmælingarnar sýndu að hjá flestum
minnkaði mittismálið mest eða um 6 cm að með-
altali. Hlutfallið mitti/mjaðmir var rúmlega 0,8 að
meðaltali. Á námskeiðstíma lækkaði hlutfallið lítil-
lega í öllum hópunum nema einum en þar hélst
það óbreytt. Nýlegar rannsóknir benda til að frá
heilbrigðissjónarmiði skiptir máli hvar fitan safnast
fyrir í líkamanum (Hessov og Ovesen, 1991).
Þannig eru meiri líkur á sumum sjúkdómum, m.a.
hjarta- og æðasjúkdómum og sykursýki, ef fitusöfn-
un er meiri um mitti og maga (,,eplalögun“) heldur
en ef hún er meiri á mjöðmum og lærum („peru-
lögun“). Æskilegt er að hlutfallið mitti/mjaðmir sé
Heimildir
Anna Elísabet Ólafsdóttir, Svala Karlsdóttir, Gunnhildur
Vilhjálmsdóttir, Helga Haraldsdóttir og Guðrún
Helgadóttir. (1993). „Árangur offitumeðferðar á
Heilsustofnun NLFl, Hveragerði, október 1992 til
desember 1993." Heilsustofnun NLFÍ.
Björvell, H. (1991). Langar þig að léttast? Mál og menning,
Reykjavík.
Burgess, N.S. (1991). Effect of a very-low-calorie diet on
body composition and resting metabolic rate in
obese men and women. Journal of the American
Dietetic Association 1991,91:430-34.
Edelman, C., og Mandle, C., L. (1986). Health Promotion
throughout the Lifespan. The CV Mosby Company,
St. Louis, 1986.
Hessov, I., og Ovesen, L. (1991). Klinisk erntering 2. udgave.
Munksgaard, Kaupmannahöfn, 1991.
Hill, J.O., Sparling, P.B., Shields, T.W., Heller, P.A.
(1987). Effects of exercise and food restriction on
body composition and metabolic rate in obese
women. The American Journal of Clinical
Nutrition,46, 622-630.
Lukaski, H.C. (1987). Methods for the assessment of human
body composition: traditional and new. The
American Journal of Clinical Nutrition,46, 337-556.
12