Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.2001, Síða 28

víða um land mun innleiðing og þróun rafrænnar skráningar
heilsufarsupplýsinga á þessum sjúkrastofnunum geta orðið
að veruleika fyrr en ella enda um dýrt og viðamikið verkefni
að ræða. íslensk erfðagreining ehf. styður heils hugar
verkefni heilbrigðisstofnana um þróun og innleiðingu
rafrænnar sjúkraskrár enda er slík sjúkraskrá, sem skráir
heilsufarsupplýsingar á staðlaðan og kóðaðan hátt, ein
forsenda þess að fyrirtækið geti í framtíðinni fengið afrit af
ópersónugreinanlegum heilsufarsgögnum til flutnings í
miðlægan gagnagrunn á heilbrigðissviði.
Kostir rafrænnar hjúkrunarskráningar
Hjúkrunarfræðingar eru fjölmennasta heilbrigðisstéttin og
koma víðast að móttöku og umönnun sjúklinga. Það fellur
því í hlut hjúkrunarfræðinga að skrá drjúgan hluta heil-
brigðisupplýsinga. Kostir rafrænnar skráningar umfram
pappírsbundnar heilsufarsupplýsingar (sjá mynd 1 um
ókosti pappírsbundinnar heilsufarsskráningar) varða hjúkr-
unarfræðinga því afar miklu í daglegu starfi. Samkvæmt
fyrrgreindri skýrslu heilbrigðis- og tryggingamálaráðu-
neytisins um upplýsingatækni í heilbrigðismálum eru helstu
kostirnir þessir:
• auknir möguleikar á samfelldri meðferð
• greiðari aðgangur að upplýsingum og hraðari upp-
lýsingamiðlun sem leiðir til skjótari og vandaðari
ákvarðanatöku
• aukið öryggi við varðveislu gagna
• betri notkun fjármagns, tækja og mannafla.
Greiðari aðgangur að upplýsingum tryggir samfelld-
ari meðferð
Rafræn skráning getur veitt betri og skjótari yfirsýn yfir
heilsufarssögu og heilsu einstaklings. Sé skráningin ekki
bara rafræn heldur einnig nettengd innan stofnunar, er
sjúkraskráin ekki lengur staðbundið verkfæri sem aðeins
einn notandi hefur aðgang að í einu. Hún tryggir sam-
felldari þjónustu þar eð upplýsingar úr henni nýtast öllum
heilbrigðisstéttum sem koma að þjónustu við sjúklinginn
þegar og þar sem upplýsinganna er þörf. Samkvæmt fyrr-
greindu riti heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytisins um
stefnumótun í upplýsingamálum heilbrigðiskerfisins verður
svonefnt heilbrigðisnet hluti af upplýsingakerfi framtíðar-
innar. Heilbrigðisnetið er öruggt net tölvutenginga sem
getur flutt heilsufarsupplýsingar á milli stofnana. Þannig
geta mikilvægar heilsufarsupplýsingar, sem nauðsynlegar
eru skjótri og áreiðanlegri heilbrigðisþjónustu, verið til
staðar hvar sem sjúklingur leitar þjónustunnar, hvort sem
er á heilsugæslu eða á bráðamóttöku sjúkrahúss.
Aukið öryggi við varðveislu gagna
Með bættu aðgengi að heilsufarsupplýsingum aukast
áhyggjur manna af því að aðilar óviðkomandi meðferð
sjúklinga hafi aðgang að viðkvæmum gögnum og jafnvel
28
• Jafnvel innan stofnunar eru mismunandi hættir við
röðun blaða og efnis inn í sjúkraskrár.
• Blöð geta ruglast og „týnst“ innan eða utan skrárinnar.
• Algengt er að sömu upplýsingarnar séu margskráðar.
• Blöð með mikilvægum upplýsingum um sjúkling
skila sér ekki strax inn í skrána.
• Upplýsingar eru oftast handskrifaðar og mislæsilegar.
• Túlkun upplýsinga í pappírsskrám er oft erfiðleikum
bundin. Samanburður gagna milli einstaklinga og
stofnana er illmögulegur, gögn eru á mismunandi
formi (ýmist tölur, texti, mismunandi skammstafanir,
litamerkingar o.s.frv.).
• Erfitt getur reynst að setja gögn í samhengi við
atburðarás í sjúkrasögu sjúklings, t.d. dagsetningar
geta reynst illlæsilegar, rangt færðar eða ekki til
staðar.
• Illmögulegt er að greina mikilvæg gögn frá öðrum
minna mikilvægum í pappírsskrám.
• Erfitt reynist að greina mynstur atburða, svo sem
þróun einkenna eða árangur yfir ákveðin tímabil.
Mynd 1. Ókostir pappirsskráðrar heilsufarsskráningar
skv. samantekt Wyatt og Wright (1998).
verði meiri hætta á að þau verði misnotuð á einhvern hátt.
Tölvuvæðing sjúkraskráa gerir hins vegar kleift að vernda
persónuleg heilsufarsgögn einstaklinga enn betur en unnt
er í pappírsbundnum skrám. Skilgreina má aðgengi að
heilsufarsupplýsingum eftir hlutverki þess sem annast
sjúklinginn þannig að einungis þeir sem þurfa að sjá gögn-
in hafi aðgang að þeim hverju sinni. Aðgengi má einnig
stýra eftir mikilvægi og skilgreindri „viðkvæmni" gagnanna.
Þannig gæti hugsast að allir sem koma að heilbrigðisþjón-
ustu við sjúkling hafi aðgang að ofnæmisupplýsingum
hans, en t.d. einungis læknar og hjúkrunarfræðingar hafi
aðgang að æviferli sjúklingsins.
Stuðningur við upplýsingasöfnun og ákvarðanatöku
Rafræn sjúkraskrá getur stutt hjúkrunarfræðinga við upp-
lýsingasöfnun, val hjúkrunargreininga, ákvarðanir um með-
ferð og mat á árangri hjúkrunar. Til að rafræn sjúkraskrá
geti veitt svo víðtækan stuðning í klínísku starfi þarf hjúkr-
unarskráningin öll að vera á stöðluðu formi. Með stöðluöu
formi er átt við að sömu hjúkrunarupplýsingum er safnað
og þær skráðar um sjúklinga á sama hátt, óháð því hvaða
hjúkrunarfræðingur safnar og/eða skráir upplýsingarnar. Til
að slík stöðlun verði möguleg verður fyrst og fremst að
styðjast við flokkunarkerfi hjúkrunarupplýsinga. Dæmi um
flokkunarkerfi innan hjúkrunar, sem flestum mun kunnugt,
eru heilsufarslyklar Marjory Gordon (Gordon, 1982) sem
íslenskir hjúkrunarfræðingar hafa lengi stuðst við varðandi
upplýsingasöfnun og hjúkrunarmat sjúklinga (Landlæknis-
embættið, 1999) (sjá mynd 2).
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 77. árg. 2001