Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.2001, Blaðsíða 60

stig vísbendingu um óánægju í starfi en lægra um ánægju
í starfi. Þessir spurningalistar eru aðlagað form af
spurningalistunum „Job Descriptive lndex“ (JDI) sem
upphaflega voru samdir af Smith, Kendall og Hulin (1969)
til að mæla starfsánægju3.
Þátttakendur voru óánægðastir með möguleika til
stöðuhækkana og með laun (sjá töflu 2). Áberandi var hve
mikill munur var á þessum tveim þáttum og þeim sem
kom í þriðja sæti hvað starfsóánægju varðar en það var
ánægja með hjúkrunarstjórn. Þannig var meðalskor á
kvörðunum, sem mældi ánægju með möguleika til
stöðuhækkana og með laun, 3,54 og 3,45 en meðalskor á
mælikvarðanum, sem mældi ánægju með hjúkrunarstjórn,
var 2,57. Sá þáttur I starfsumhverfinu, sem þátttakend-
urnir voru ánægðastir með, var deildarstjórinn en meðai-
skor á þeim kvarða var 2,05. Ástæða þess hversu fáir
(N=165) svara spurningalistanum um deildarstjórann er sú
að deildarstjórar, sem þátt tóku í rannsókninni, svara
honum ekki. Þáttagreining á spurningalistunum bendir til
þess að hver þeirra mæli einungis eitt hugtak eða þátt.
Tafla 2. Starfsánægja: Meðalskor á 6 mælikvörðum
Meðal- gildi Staðal- frávik Fjöldi svara a
Starfsánægja, allir spurn-
ingalistarnir samanlagðir 2,46 0,40 192
Ánægja með möguleika
til stöðuhækkana 3,54 0,71 190 0,86
Ánægja með laun 3,53 0,87 200 0,85
Ánægja með hjúkrunarstjórn 2,54 0,80 194 0,94
Ánægja með starfið sjálft 2,12 0,52 207
Ánægja með samstarfsmenn 2,09 0,54 212 0,92
Ánægja með deildarstjóra 2,07 0,62 165 0,90
Ef litið er til einstakra spurninga á listunum kom ýmislegt
athyglisvert í Ijós. Þátttakendur voru mun ánægðari með
deildarstjóra sína en aðra stjórnendur. Þau atriði, sem þeir
voru óánægðastir með í fari deildarstjóranna, voru hinsvegar
þau sömu og þeir voru óánægðir með hjá hjúkrunarstjórn-
inni. Af þeim 18 atriðum, sem mældu ánægju hjá deildar-
stjórum, fékk það „að segja mér hvar ég stend“ lægstu
einkunn, næstlægstu einkunnina fékk „deildarstjóri veitir mér
ekki nægilega handleiðslu" og í þriðja sæti, hvað óánægju
snertir, lenti atriðið „deildarstjóri lætur mig afskiptalausa".
Eins og fram kemur í töflu 1 mælist starfsánægja jöfn
hvað varðar deildarstjóra og annað samstarfsfólk. Þannig
var meðalskor á kvarðanum, sem mældi ánægju með
deildarstjóra, 2,07 (SD=0,62) en ánægja með samstarfs-
menn mældist 2,09 (SD=0,57). Það ber þó að hafa í huga
að í spurningalistanum, sem mælir ánægju með sam-
starfsmenn, er hvergi á beinan hátt spurt um samskipti
svarenda við samstarfsmenn sína, en það voru einmitt
60
þannig spurningar sem mældu mesta óánægju með
deildarstjóra og raunar einnig með hjúkrunarstjórn. Allar
spurningarnar á spurningalistanum sem mælir ánægju
með samstarfsmenn, snúa að persónulegum eiginleikum
þeirra. Þeir eiginleikar, sem hjúkrunarfræðingar voru
óánægðastir með hjá samstarfsfólki, var þröngt áhuga-
svið, að það tali of mikið og sé metnaðarlaust. Þeir
neikvæðu eiginleikar, sem þátttakendur fundu síst í fari
samstarfsfólks, voru að vera óþægilegur eða leiðinlegur og
sá jákvæði eiginleiki, sem þeim þótti ríkastur í fari þeirra,
var ábyrgðartilfinning.
Af öðrum svörum við einstökum spurningum má geta
þess að 77,7% þátttakenda voru því frekar eða algerlega
sammála að þeir fengju lægri laun en þeir ættu skilið;
66,7% þátttakenda töldu starfið líkamlega þreytandi en
89,5% voru því frekar eða algerlega sammála að starfið
væri nytsamlegt. Hjúkrunarfræðingum finnst starf sitt
skemmtilegt, en 84,9% voru ósammála því að starfið væri
leiðinlegt og að lokum þá taldi mikill meirihluti þátttakenda
starf sitt njóta virðingar en 70,8% voru frekar eða algerlega
sammála fullyrðingu þar að lútandi.
Samband bakgrunnsbreyta við starfsánægju
Misjafnt var eftir vinnustöðum hvaða þætti þátttakendur
voru ánægðir eða óánægðir með. Þannig voru hjúkrunar-
fræðingar á sjúkrahúsum (n=128) óánægðari en aðrir
þátttakendur (n=72) með laun sín (t-próf; p<0,01, t-
gildi=3,01) og með hjúkrunarstjórn (t-próf; p<0,05, t-
gildi=2,07). Hjúkrunarfræðingar í heilsugæslu (n=24)
reyndust tiltölulega ánægðari með laun sín en aðrir þátt-
takendur (n=176) (t-próf; p<0,05, t-gildi=2,02). Hjúkrunar-
fræðingar á hjúkrunar- og dvalarheimilum (n=28) voru aftur
á móti óánægðari en aðrir þátttakendur (n=179) með
starfið sjálft (t-próf; p<0,01, t-gildi=2,84) og með sam-
starfsfólk sitt (t-próf; p<0,001, t-gildi=3,31).
Á vinnustöðum, þar sem var undirmannað, voru þátttak-
endur (n=130) óánægðari með hjúkrunarstjórn en þar sem
ekki var undirmannað (n=50) (t-próf; p<0,001, t-gildi=3,26).
Einhliða dreifigreining sýnir einnig að tölfræðilega mark-
tæk fylgni er á milli óánægju með hjúkrunarstjórn og þess
hve mörg stöðugildi hjúkrunarfræðinga eru ófyllt (F=3,65;
df=3/152; p<0,01) og eykst óánægjan í réttu hlutfalli við
ófylltu stöðugildin (sjá töflu 3).
Tafla 3. Meðalgildi á mælikvarðanum „Ánægja með
hjúkrunarstjórn" eftir skorti á hjúkrunarfræðingum
Meðalskor SD Fjöldi svara Svar vantar
Allar stöður eru skipaðar 2,22 0,74 49 9(15,5%)
1 -2 stöður óskipaðar 2,57 0,72 49 3 (5,8%)
3-4 stöður óskipaðar 2,62 0,74 28 3 (9,4%)
5 eða fleiri stöður óskipaðar 2,89 0,89 33 3 (8,3%)
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 77. árg. 2001