Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.03.2002, Qupperneq 5

Formannspistill
/
heílsugæsluhjúkrunar
Flerdís Sveinsdóttir
Heilsugæslan í Reykjavík sendi í janúar frá
sér skýrslu þar sem greint er frá meginstefnu
heilsugæslunnar hvað varðar heilsugæslu til
framtíðar. Um er að ræða metnaðarfulla
skýrslu þar sem dregin er saman niðurstaða
stefhumótunarvinnu starfsmanna heilsugæsl-
unnar í Reykjavík undanfarin ár. Þar stendur:
„Hlutverk heilsugæslunnar í Reykjavík og
nágrenni er að veita íbúum höfuðborgar-
svæðisins aðgengilega, samfellda og alhliða
heilsugæsluþjónustu. Þjónustan grundvallast
á sérþekkingu á sviði heimilislækninga,
hjúkrunar og heilsuvemdar og byggir á víð-
tæku þverfaglegu samstarfi."
I skýrslunni kemur skýrt fram að hjúkr-
unarfræðingar og læknar veita þá undistöðu-
þjónustu sem heilsugæslan byggist á. Jafh-
framt er tekið fram að þörf sé á auknu og
skilgreindara samstarfi við ýmsa aðra sér-
fræðinga í heilbrigðiskerfinu. Það sem ég vil
þó benda sérstaklega á er að störf hjúkrunar-
fræðinga og lækna mynda þann gmnn sem
allt heilsugæslustarfið hvílir á. í ljósi þessa þá
er eftirtektarvert þegar greint er frá starfsemi
heilsugæslunnar og einungis vikið að störfum
lækna. Þetta rakst ég á tvívegis í síðastliðinni
viku. I sjónvarpinu var greint frá því að
opnuð hefði verið heilsugæslustöð í Grafar-
vogi og að þar störfuðu 10 heilsugæslulæknar
og 2 sérffæðingar. Ekki var minnst á ijölda
hjúkrunarfræðinga en eins og flestir vita þá
em það hjúkrunarífæðingar sem sinna að
miklu leyti stórum þjónustuþáttum heilsu-
gæslunnar, eins og ungbarnaeftirliti, skóla-
hjúkmn, heimahjúkrun, forvömum af ýmsu
tagi o.fl. og o.fl. Það er þó varla hægt að sak-
ast við fjölmiðla því í ffétt um opnun stöðvar-
innar á heimasiðu heilbrigðis- og trygginga-
málaráðuneytisins er eingöngu getið um
vaxandi þörf fýrir lækna við stöðina. Ekki er
Ijallað um almennt aukna þörf fyrir lækna,
hjúkrunarffæðinga og aðra sérffæðinga þegar
íbúum svæðisins flölgar úr 6000 í 18000.
Hitt atriðið, sem ég vildi nefna, er að ég
var að lesa yfir tillögu til þingsályktunar um
aukið samstarf fagstétta í heilsugæsluþjónust-
unni. Ályktunin er flutt af Katrínu Fjeldsted,
Jónínu Bjartmarz, Bryndísi Hlöðversdóttur og
Þuríði Backman og hljóðar svo: „Alþingi
ályktar að fela heilbrigðisráðherra að kanna
gildi þess fyrir framgang heilbrigðisáætlunar
og jafnffamt hagkvæmni þess að koma á
auknu samstarfi heilsugæslu við aðrar fag-
stéttir svo sem gert er ráð fyrir í lögum um
heilbrigðisþjónustu og reglugerð fýrir heilsu-
gæslustöðvar." Að sjálfsögðu hlýtur Félag
íslenskra hjúkrunarffæðinga að vera sammála
auknu samstarfi fagstétta innan heilsugæsl-
unnar. Hins vegar er eins og grundvallar-
forsendan, sem gengið er út ffá í greinargerð
með tillögunni, sé að heilsugæslan sé grund-
völluð á læknisþjónustu. Þannig mætti skipta
út orðinu heilsugœslu fýrir lœbia í tillögunni
þegar greinargerðin er skoðuð. Þar stendur
m.a.: „ Mikilvægi heilsugæslunnar sem
einnar af grunnstoðum heilbrigðisþjónustunn-
ar í landinu er óumdeilt. Talið hefur verið að
80-85% af landsmönnum ættu að geta fengið
þjónustuþörf sinni fullnægt innan heilsugæsl-
unnar. Jafhffamt því sem áhersla er lögð á að
fjölga heimilislæknum þarf að huga að
aðkomu skjólstæðinga að stoðþjónustu og
ráðgjöf annarra fagstétta," og „Með þings-
ályktunartillögu þessari er lagt til að ráðherra
verði falið að kanna hagkvæmni þess að
heilsugæslan auki starfstengsl sín við fleiri
fagstéttir en nú er. Tillögunni er ætlað að
stuðla að auknu og bættu þjónustustigi innan
heilsugæslunnar þannig að hún sé betur fær
um að mæta þeim kröfum sem gerðar eru til
hennar. Aukið samstarf við aðrar fagstéttir
ætti jafhframt að létta nokkuð álagi af
heimilislæknum og um leið auka afköst
heilsugæslunnar í heild sinni.“
Nú má segja að það sé óþarfa viðkvæmni
að vera að fjalla Um þetta. Það viti allir um
mikilvægi hjúkrunarffæðinga í heilsugæsl-
unni og að vera að hamra á svona þáttum gefi
færi á umræðu um að aldrei séu hjúkrunar-
ffæðingar ánægðir, krefjist þess ávallt að sitja
í forsæti. En er það svo? Á ráðstefhu Heilsu-
gæslunnar í Reykjavík og Rannsóknastofn-
unar í hjúkrunarfræði sl. haust, sem íjallað
var um í októberhefti Tímarits hjúkrunarffæð-
inga, flutti dr. Rúnar Vilhjálmsson, prófessor,
erindi sem bar heitið Hverjir leita til hjúkr-
unarfrœðinga í heilsugœslunni? Niðurstöður
úr nýlegri heilbrigðiskönnun meðal Islend-
inga. Þar kemur fram að fólk segist mun
sjaldnar leita til hjúkrunarffæðinga en lækna
þegar það leitar til heilsugæslunnar (8,3% á
móti 73,5%). Rúnar segir þetta trúlega
skýrast af vissum „ósýnileika" heilsugæslu-
hjúkrunar. Stór hluti fólks, sem sækir þjón-
ustu á heilsugæslustöð, hefur bein samskipti
við hjúkrunarffæðing í tengslum við
heimsóknina og hittir oft og tíðum einungis
hjúkrunarffæðing. Samt getur verið litið
þarrnig á að um „heimsókn til læknis" hafi
verið að ræða en ekki heimsókn til hjúkrunar-
ffæðings. Þá fer stór hluti af vinnu heilsu-
gæsluhjúkrunarffæðinga ffam í teymum en
því getur fýlgt að skjólstæðingurinn „sjái“
eða meti fýrst og ffemst ffamlag læknisins í
teyminu. Þá er einnig á það að líta að ólíkt
læknum og öðru fagfólki sinna hjúkrunar-
fræðingar í heilsugæslu umfangsmikilli
heimahjúkrun og skólahjúkrun sem mældist
ekki í rannsókn Rúnars. Ráðstefnurit, þar sem
birt verður erindi Rúnars og önnur erindi sem
flutt voru á ráðstefhunni, verður gefið út í lok
mars.
Hjúkrunarfræðingar eru stærsta heil-
brigðisstéttin. Án þeirra er ekki unnt að veita
hágæðaheilbrigðisþjónustu og heilbrigðiskerf-
ið væri óstarfhæft ef þeir létu af störfum.
Hjúkrunarfræðingar eiga að vekja athygli á
því þegar störf þeirra eru gerð ósýnileg af
hvaða orsökum sem það er.
Að lokum óskar Félag íslenskra hjúkr-
unarffæðinga Heilsugæslunni í Reykjavík til
hamingju með skýrsluna „Heilsugæsla til
framtíðar" og það er von félagsins að sem
flestir þættir skýrslunnar nái fram að ganga.
herdis@hjukrun.is
5
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 78. árg. 2002