Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2003, Blaðsíða 21

Punktar úr stefnu fagdeildar
Punktar úr stefnu fagdeildar
hjúkrunarfræöinga á sviöi
endurhæfingar
í samfélaginu. Frumskylda hjúkrunarfræðings á sviði endurhæfingar er að
stuðla að velferö og sjálfstæði einstaklingsins. Mikilvægt er að hjúkrun-
arfræðingurinn nálgist einstaklinginn á hans eigin forsendum og að hann
sé virkur þátttakandi í meðferðinni. Áhersla þarf því að vera á góð sam-
skipti og samráð.
Fagdeild hjúkrunarfræðinga á sviði endurhæfingar styð-
ur heildarstefnu Fíh sem sett hefur verið fram. Sú stefna
tekur miö af skilningi einstaklingsins og túlkun hans á lífi
sínu, líkama, aðstæðum og atburðum. Sá skilningur mót-
ast jafnframt af menningarlegu umhverfi einstaklingsins
og lífsreynslu.
Slys eða veikindi hafa oft í för meö sér breytingar á lífi einstaklings og
fjölskyldu hans. Aðstoð við aðlögun að breyttum lífsháttum er því hluti
af endurhæfingarhjúkrun.
Hjúkrun í endurhæfingu er veitt á heildrænan hátt ogNaf faglegri þekk-
ingu sem tekur mið af þörfum einstaklingsins og fjölskyldu hans í sí-
breytilegu samfélagi.
Skilgreining Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar
(WHO) á endurhæfingu er: „Endurhæfing miðar að því að
skjólstæðingur nái aftur eins góðri líkamlegri, andlegri og
félagslegri færni og unnt er. Hún felur í sér öll þau úrræði
sem miða að því að draga úr áhrifum fötlunar og þeim
hindrunum sem fötlunin veldur. Hún felur jafnframt í sér
þau úrræði sem gera fötluðu fólki kleift að vera virkir
þjóðfélagsþegnar." í þessari skilgreiningu kemur einnig
fram að endurhæfing byggist á samvinnu starfsmanna og
virkri þátttöku einstaklingsins.
Hjúkrunarfræðingar á sviði endurhæfingar þurfa að vera
virkir þátttakendur í stefnumótun um málefni endurhæf-
ingar i landinu og um leið málefni allrar heilbrigðis-
þjónustu.
Sá hópur, sem þarfnast endurhæfingar, er mjög breiður,
með mismunandi þarfir og menningarlegan bakgrunn og
veröur þjónustan ætíö að taka miö af þörfum einstak-
lingsins og fjölskyldu hans. Þeim fer fjölgandi sem búa
við langvinna sjúkdóma og margir lifa nú af alvarleg slys
og veikindi en búa jafnframt við ævarandi heilsubrest og
fötlun.
Breyttar áherslur í samfélaginu (m.a. aukin atvinnuþátt-
taka kvenna, breytt fjölskyldustefna, kröfur um að allir
þjóöfélagsþegnar séu virkir þátttakendur í samfélaginu),
hækkandi meðalaldur þjóðarinnar og fjölgun þeirra sem
hafa þörf fyrir endurhæfingu gerir það aö verkum að
fjölga þarf úrræðum sem og efla þau úrræöi sem eru til
staðar. Endurhæfing hefst fyrr en áður vegna styttri legu-
tíma á bráðadeildum. Teymisvinna hinna ýmsu faghópa
er nauðsynlegur þáttur í endurhæfingu bæði innan
stofnunar og utan. Þannig veröur vinnan markviss og
skilvirk fyrir einstaklinginn og þjóðfélagið.
Einstaklingurinn mótast af persónuleika sínum og lífs-
hlaupi og verður því ekki slitinn úr samhengi við umhverfi
sitt. Fjölskyldan er hluti af umhverfi einstaklingsins. Endur-
hæfingarhjúkrun miöar að því að styðja fjölskylduna
vegna breytinga eða röskunar á daglegu lífi sem slys eða
langvinnir sjúkdómar hafa í för með sér.
Endurhæfingarhjúkrun tekur mið af getu og færni ein-
staklingsins og stuölar að aukinni virkni og þátttöku hans
Hjúkrunarfræðingur, sem starfar að endurhæfingu, ber faglega, siðferði-
lega og lagalega ábyrgð á störfum sínum. Hann viðheldur þekkingu sinni
og stuölar að vexti og framgangi fræðasviðsins, t.d. með rannsóknum á
líðan og afdrifum skjólstæðinga og gæðum þjónustunnar sem veitt er.
Hann hvetur til gæðastjórnunar og umbótastarfs á sviði endurhæfingar
og stuðlar aö auknu vægi hjúkrunar í endurhæfingu.
Hjúkrunarfræðingurinn starfar í þverfaglegu teymi heilbrigðisstarfsfólks,
þar sem allir vinna í sameiningu að velferð einstaklingsins í því skyni að
hann fái markvissa og árangursríka meðferð sem eykur líkamlega, and-
lega og félagslega færni hans og stuðlar að betra og ánægjulegra lífi.
Hjúkrunarfræðingurinn vinnur með einstaklingnum og fjölskyldu hans til
að koma honum út í samfélagið aftur. Upplýsingar, fræðsla og ráðgjöf eru
vaxandi þáttur í störfum hjúkrunarfræöinga. Starf hjúkrunarfræðings á
sviði endurhæfingar felst i að styöja einstaklinginn og fjölskyldu hans í
aö laga sig að breyttum aöstæöum þannig að hann geti áfram lifað
merkingarbæru lífi. Hjúkrunarfræðingurinn þróar gott meðferðarsam-
band við einstaklinginn og fjölskyldu hans.
Framtíðarsýn endurhæfingarhjúkrunarfræðinga
Stefnt skal að því að efla hjúkrun í endurhæfingu í samstarfi við aðrar
stéttir. Stööug gæðastýring og eftirlit verður að vera til staöar. Stuðla
skal að því að sinna þörfum samfélagsins hverju sinni með viðeigandi úr-
ræðum. Sem dæmi má nefna að byggja verður upp heimahjúkrun í takt
við þær kröfur að flestir vilja vera heima sem lengst óháð sjúkleika,
fötlun eða öldrun. Eðlilegt er að fyrir hendi séu formleg tengsl og sam-
þætting heilsugæslu og endurhæfingarstofnana. Þetta tryggir m.a. sam-
fellu í þjónustu við skjólstæðingana.
Bæta þarf þverfaglegt samstarf og auka sérhæfingu og verkaskiptingu
stofnana. Auka þarf möguleika á endurhæfingu, sérstaklega fyrir yngra
fólk. Tryggja þarf aö einstaklingar, sem njóta þjónustunnar, séu á viðeig-
andi þjónustustigi hverju sinni. Aukin endurhæfingarþjónusta er þjóð-
hagslega hagkvæmur kostur og getur minnkað samfélagslegan kostnað
vegna örorku og fötlunar. Auka þarf hlutverk hjúkrunarfræðinga innan
endurhæfingar m.a. með markvissari teymisvinnu og aukinni heilsuefl-
ingu. Slikt myndi án efa skila sér í skilvirkari þjónustu einstaklingum og
samfélaginu öllu til hagsbóta.
Efla þarf mat á árangri meðferðar og líðan skjólstæðinga í endurhæfingu
með rannsóknum. Tryggja þarf fjármagn til símenntunar og rannsókna til
aö renna stoðum undir framþróun og laða að hæft starfsfólk.
Tímarit íslenskra hjúkrunarfræöinga 4. tbl. 79. árg. 2003
19