Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2003, Blaðsíða 5

FORMANNSPISTILL
■ ■
Oryggi sjúklinga
I siðareglum hjúkrunarfræðinga stendur í 2. gr.
að hjúkrunarfræðingur sé málsvari skjólstæðings
og standi vörð um rétt hans. I 5. gr. stendur
m.a.: „Ef heilbrigði eða öryggi skjólstæðings er
stefnt í hættu vegna ófaglegra eða ólöglegra
starfa samstarfsfólk ber hjúkrunarfræðingi að til-
kynna það viðeigandi aðilum."
Síðustu vikur hefur mikil umræða farið fram í
fjölmiðlum um það sem kölluð eru meint lækna-
mistök eða mistök í heilbrigðiskerfinu. I ein-
staka tilfellum er jafnvel talið að dauðsföll megi
rekja til slíkra mistaka. Slíkt er að sjálfsögðu ó-
viðunandi, jafnvel þó viðurkennt sé að í jafn
flókinni og viðkvæmri þjónustu og heilbrigðis-
þjónustan er, sé ógerningur að sneiða algjörlega
hjá mistökum. Að minnsta kosti er víst að enginn
heilbrigðisstarfsmaður fer til vinnu með það í
huga að gera eitthvað sem veldur skjólstæðingi
skaða. Slík tilvik eru alltaf óhöpp. Þau er nauð-
synlegt að skoða ofan í kjölinn til þess að læra af
þeim þannig að fyrirbyggja megi endurtekningu.
Til að hægt sé að skoða mistök og það sem kalla
mætti „nær-mistök“ er nauðsynlegt að hvert og
eitt atvik sé skráð og tilkynnt viðeigandi yfirvöld-
um. Ef viðbrögð við slíkum tilkynningum ein-
kennast af því að finna beri sökudólg, einhvern
einn sem gera megi ábyrgan fyrir atvikinu, er
hætta á að heilbrigðisstarfsmenn veigri sér við að
tilkynna mistök eða „nær-mistök" af hræðslu við
að missa vinnu og starfsheiður. Markmiðið á að
vera að læra og fyrirbyggja, ekki að ásaka.
Danska hjúkrunarfélagið leggur um þessar
mundir sérstaka áherslu á öryggi sjúklinga. I
samantekt frá félaginu kemur fram að áætlað sé
að nærri tíundi hver sjúklingur á sjúkrahúsum
lendi í mistökum eða „nær-mistökum". Að
meðaltali lengist sjúkrahúsvist þessara einstak-
linga um 7 sólarhringa. Þar er áætlað að fyrir-
byggja megi um 40% þessara óhappa. Það er því
ekki aðeins beinn faglegur og persónulegur á-
vinningur af því að fyrirbyggja mistök í heilbrigð-
iskerfinu heldur einnig fjárhagslegur ávinningur.
Elsa B. Friöfinnsdóttir
tí samantekt danska hjúkrunarfélagsins er
bent á að ekki aðeins þurfi að virkja starfs-
fólk heilbrigðisþjónustunnar í því að fyrir-
byggja mistök heldur ekki síður sjúklingana
Elsa B. Friðfinnsdóttir sjálfa. Það sé fyrst og fremst gert með miklu
samráði við sjúklinga og aukinni fræðslu.;
Danska hjúkrunarfélagið leggur áherslu á að rétt sé að til-
kynna sjúklingi og aðstandendum um mistök eða „nær-mis-
tök“. Á þann hátt verði sjúklingurinn ábyrgari þátttakandi í
eigin meðferð og einnig treysti það samband sjúklings og að-
standenda við heilbrigðisstarfsmenn.
Hér á landi hefur ekki farið fram sjálfstæð rannsókn á mistök-
um í heilbrigðiskerfinu. Ef niðurstöður bandarískra rann-
sókna eru yfirfærðar á íslenskt samfélag má gera ráð fyrir að
rúmlega 50 einstaklingar látist á ári hverju vegna mistaka í
heilbrigðiskerfinu. Flest teljum við líklega að þetta sé of há
tala. Samfélag okkar er það lítið að ólíklegt er að slíkar tölur
kæmust ekki í meira hámæli en raun ber vitni ef réttar væru.
Engu að síður ber okkur skylda til að efla mjög eftirlit með og
skráningu meintra mistaka og „nær-mistaka“. Landlæknir hef-
ur þegar tilkynnt að embættið hafi uppi áform um að koma á
fót sérstakri rannsóknarnefnd vegna slysa eða óhappa á heil-
brigðisstofnunum. Gert er ráð fyrir að nefndina skipi fagfólk
og er það von mín að hjúkrunarfræðingar, sem málsvarar skjól-
stæðinga og vörslumenn öryggis þeirra, verði þar fjölmennir. Á
erfiðum tímum í lífi fólks, í eigin veikindum eða veikindum
ástvina, er nauðsyniegt að gagnkvæmt traust ríki milli heil-
brigðisstarfsmanna og skjólstæðinga þeirra, að þeir síðar-
nefndu finni til fullkomins öryggis og vissu um að vel sé
fylgst með starfsfólki og störfum þess.
Eg óska hjúkrunarfræðingum og fjölskyldum þeirra gleðilegra
jóla og heilla á komandi ári. Eg þakka af alhug gott samstarf á
árinu sem senn er liðið.
Timarit islenskra hjúkrunarfræðinga 5. tbl. 79. irg. 2003