Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2003, Qupperneq 22

Rakel Björg Jónsdóttir
Guðrún Kristjánsdóttir
niinnmM
Sykurlausn í munn við verkjum
hjá fyrirburum og fullburða nýburum
20
Útdráttur
Veikir nýburar verða fyrir mjög mörgum smávægilegum en sársaukafullum inngripum meöan á dvöl þeirra á
nýburagjörgæslu stendur. Verkjameðferð vegna þessara inngripa er enn ekki stundaðuð á nýburagjörgæslu-
deildum að neinu ráði. Markmið þessarar samantektar var að skoða hvort sykurlausn í munn við verkjum hjá
fullburða börnum og fyrirburum væri hættulaus, auðframkvæmanleg og árangursrík aðgerð til að lina verki
vegna smávægilegra inngripa. Rannsóknir síðustu ára á aðferðinni voru flokkaðar og efnislegir þættir þeirra
greindir.
Við lestur á rannsóknunum og samantekt á niðurstöðum þeirra má sjá aö 0,012-0,12g súkrósagjöf í munn 2
mínútum fyrir hælstungu og stungu í æð minnkar marktækt verki hjá fullburum og fyrirburum. Niðurstöður
rannsóknanna benda til þess að um miölæg og langtíma áhrif á taugakerfið sé aö ræða en ekki eingöngu
stöðvun verkjaboða af hálfu innbyggða ópíóðakerfisins vegna áhrifa súkrósa á bragðskyn áður en sársaukinn
er skynjaður. Þær rannsóknir, sem til eru, benda ekki til neinna aukaverkana af gjöf á sykurlausn í munn. Þó
hefur verið bent á að taka þurfi mið af hugsanlegu frúktósaóþoli og hárri osmósuþéttni lausnarinnar og gera
frekari rannsóknir á áhrifum þess á börn sem fæðast löngu fyrir tímann.
Af niðurstöðum má draga þá ályktun að til boða standi nýir möguleikar við verkjameðferð nýbura sem veröa
fyrir smávægilegum inngripum eins og blóðtöku með hælstungu, nálaruppsetningu, mænuholsástungu, þvagá-
stungu, brjóstholsástungu, uppsetningu barkarennu og fleira. Frekari rannsókna er þó þörf til að staðfesta
gagnsemi sykurlausnar í munn við að lina sársauka við fjölbreyttar aðstæður og meðal ýmissa aldurshópa ný-
bura. Auk þess þarf að laga gjöfina að þörfum, s.s. styrk lausnarinnar sem gefa á. Aðferðin lofar þó í heild
góðu við meðferð verkja hjá nýburum bæði með tilliti til áhættu og árangurs.
Inngangur I Ijúkrunarfræðingar á nýburagjörgæsludeildum hafa í áranna rás beitt ýmsum ráðum til að auka vellíðan skjólstæðinga sinna og draga úr verkjum þeirra, s.s. með því að breyta legu- stellingum, minnka umhverfisáreiti, halda á barni í fangi, rugga barni, gefa því snuð og notaðar ýmsar þroskahvetjandi aðgerðir (Shapiro, 1989). Þessar aðferðir hafa verið notaðar heldur tilviljanakennt, ýmist með lyfjagjöf eða einar og sér, við verkjum vegna sjúkdóma eða skurðaðgerða. Lítið hefur orðið ágengt á nýburagjörgæsludeildum við inngrip utan skurðstofu og eru verkir, sem þeim fylgja, yfirleitt ekki meðhöndlaðir (Porter og Anand, 1998). Af augljósum ástæðum er ekki hægt að gefa lyf sem verka á miðtaugakerfið við verkjum sem hljótast af blóðprufutöku eða þvag- eða mænuástungu. Sökum þess hafa mikl- ar umræður og rannsóknir átt sér stað innan ný- buragjörgæslu á aðferðum sem koma í veg fyrir eða draga úr verkjum út af smávægilegum inngripum (procedural pain) hjá smábörnum, fullburða nýburum eða fyrirburum. Má þar nefna EMLA-krem, parasetamól, sykurlausn í munn, sog á snuði með eða án sykurlausnar, snertingu, að halda á barni í fangi, þroskahvetj- andi aðgerðir og fleira. Mesta athygli hefur hlotið gjöf sykurlausnar í munn með eða án sogs á snuði enda sé um aðl ræða hættulausa, auðframkvæmaniega og árang- ursríka aðgerð til að lina sársauka vegna smá- vægilegra inngripa. Hér á eftir verða rannsóknir,
Rakel B. Jónsdóttir, M.S., er hjúkrunarfræðingur á Vökudeild Barnaspítala Hringsins, LSH Guðrún Kristjánsdóttir, M.Sc., DrPH/PhD, Prófessor og forstöðumaður fræðasviðs Barnahjúkrunar við Hjúkrunarfræðideild Háskóla Islands og LSH
Tímarit íslenskra hjúkrunarfræöinga 5. tbl. 79. árg. 2003