Dagblaðið Vísir - DV - 11.11.2016, Síða 35

Helgarblað 11.–14. október 2016 Bækur 7
Það er erfitt að spá fyrir um framtíðina og fram­tíðarsögur gefa sjaldn­ast rétta mynd af þróun samfélagsins og tækn­
innar því þróunin tekur ávallt á sig
ófyrirsjáan legar myndir. En fram­
tíðarveröld eftir ragnarök, heiftar­
leg stríðsátök eða aðrar hamfarir er
rof á framvindu tímans og afturhvarf
til foríðarinnar. Þannig heimur er
það sem skáldsagan Nýja Breiðholt
eftir Kristján Atla Ragnarsson birtir.
Sagan gerist eftir nokkra áratugi. Um
helmingur íbúa Íslands hefur flúið
landið vegna yfirvofandi árásar sem
þó fer ekki mörgum sögum af hvers
eðlis var. Þeir skilja eftir sig samfé­
lag þar sem nær allir innviðir eru í
molum. Internet og sjónvarp heyra
sögunni til sem og peningaviðskipti
að mestu en vöruskipti hafa leyst
þau af hólmi. Landinu er stjórnað af
glæpaklíkum og ríkir þar ógnarjafn­
vægi á milli klíkunnar sem
stýrir Breiðholti og Kópavogi
og þeirrar sem hefur aðset­
ur í miðbænum og stjórnar
meirihluta borgarinnar. Sá
friður er rofinn þegar einn úr
Reykjavíkurklíkunni tekur að ræna
stúlkum úr Breiðholtinu, misþyrma
þeim og myrða. Hljótast af þessu
mikil vígaferli sem ekki verða rakin
hér.
Fremst í bókinni er tilvitnun í
skáldsögu bandaríska jöfursins Pauls
Auster, In the Country of Last Things.
Andrúmsloftið í sögunni er hins
vegar mettað undirheimastemningu,
kunnuglegri úr mafíu­
myndum og glæpa­
sögum, til dæmis
verkum Stefáns Mána.
Persónur eru dregnar
skýrum dráttum,
söguþráður traustlega
ofinn, uppbygging
sögunnar er vönduð
og án brotalama, mál­
far sögunnar er stirt
á stöku stað en þess
á milli flæðir stíllinn
ágætlega.
Sjónarhorn sögunnar er mestan
partinn hjá Breiðholtsklíkunni og
því hefur lesandinn nokkra sam­
kennd með þeim persónum. Þó er
foringinn, Nikolai, tvíkvænismaður
sem lifir af víðtækum handrukk­
unum og verndartollum. Sagan er
býsna trúverðug og lesandinn gengst
inn á það að íbúar í Breiðholti og
Kópavogi beri hnífa og skotvopn.
Einfaldleiki frásagnarinnar hjálpar
þar til og höfundur forðast ofhlæði
í bardagasenum. Sagan er engu að
síður blóðug og ljót en allt ofbeldið
þjónar söguframvindunni og höf­
undur veltir sér ekki upp úr því.
Ég veit ekki hvort Nýja Breiðholt
er djúp eða merkileg framtíðar­
pæling. Hún orkar ekki þannig á
mig. Höfundur vekur hins vegar list­
ræna nautn með því að ná að draga
upp mynd af lifandi sögusviði sem er
í senn framandi og kunnuglegt.
Fyrst og fremst er þetta frambæri­
leg glæpasaga, nokkuð hefðbundin
og kunnugleg þrátt fyrir framtíðar­
legt sögusviðið.
Kristján Atli er ungur höfundur,
hálffertugur að aldri, og Nýja
Breiðholt er fyrsta bók hans. Þetta er
vel heppnað byrjandaverk. Bókin ber
aldur höfundar nokkurt vitni. Mál­
kennd er öðruvísi og líklega nokkuð
lakari gegnumsneitt hjá ungu fólki
nú um stundir en fólki sem komið
er fram yfir miðjan aldur. Ekki hafa
öll merki þessa sloppið framhjá yfir­
lesurum bókarinnar. Prentvillur eru
vissulega sárafáar en lesandinn rekst
á setningar þar sem persónan heyrir
„skref“ fyrir aftan sig í staðinn fyrir
fótatak, og stöku klúður af slíku tagi
til viðbótar. Í heildina er málfar þó
gott á sögunni.
Annað og ánægjulegra einkenni
á ungum blekberum er góður
myndskilningur enda hafa yngri
kynslóðir eytt miklu meiri tíma í að
horfa á kvikmyndir en lesa skáld­
sögur. Nýja Breiðholt rennur stund­
um eins og kvikmynd fyrir hugskots­
sjónum lesandans og það er afar
ánægjulegt. n
Reykjavík undir
frumskógarlögmáli
Ágúst Borgþór Sverrisson
agustb@dv.is
Bækur
Nýja Breiðholt
Höfundur: Kristján Atli Ragnarsson
Útgefandi: Draumsýn
270 bls.
Sigrún Pálsdóttir er athyglis­verður höfundur sem á fræðilegar rætur að rekja í sagnfræði. Árið 2010 kom út bók Sigrúnar Þóra bisk­
ups og raunir íslenskrar embættis­
mannastéttar sem er ævisaga Þóru
Pétursdóttur, dóttur Péturs Péturs­
sonar biskups Íslands. Sagan byggist
að miklu leyti á dagbókum, bréfa­ og
skjalasöfnum Þóru. Bókin fékk af­
bragðsdóma og var til­
nefnd til Íslensku bók­
menntaverðlaunanna.
Þrem árum síðar kom
út bókina Sigrún og
Friðgeir – Ferðasaga
sem hlaut nær einróma
lof gagnrýnenda. Sú
bók byggir á dagbókum
sem læknahjónin Frið­
geir Ólason og Sigrún
Briem héldu yfir
fjögurra ára dvöl sína
í Bandaríkjunum frá
1940–1944.
Í Kompu leitar Sig­
rún á nýjar og myrkari slóðir, þó að
dagbókin, sem fyrirbæri, sé enn í
forgrunni. Aðalpersónan, sem er
fræðimaður á hugvísindasviði, upp­
götvar á lokaspretti sex ára rann­
sóknar að 600 blaðsíðna fræðirit­
gerð hennar er byggð á
heiftarlegum misskiln­
ingi. Örvænting grípur
aðalpersónuna og hún
gerir nokkuð sem ekki
verður aftur tekið. Upp
hefst spennandi frásögn
þar sem allt er ekki eins
og það sýnist og mörkin
á milli sannleika og lygi,
veruleika og ofskynjun­
ar taka á sig þokukennd­
an blæ.
Frásagnarstíll sögunn­
ar er áhugaverður þar
sem spegilbrot minninga raðast
upp í brotakennda frásögn. Þannig
er sagan líkt og kúbískt listaverk,
þar sem atburðum og minningum
um þá, er raðað saman í heilsteypta
mynd og lýst frá mismunandi
sjónar hornum, sem varpar ljósi
á aðstæður en gera þær að sama
skapi torskildari. Þar að auki ein­
kennist frásagnarstíllinn framan af
af handahófskenndu uppbroti á tíð
frásagnarinnar. Þessi stíll minnir um
margt á draumafrásagnir fólks þar
sem stökk á milli nútíðar, þátíðar, og
jafnvel framtíðar eru oft ör. Dæmi
eru um að tíðaskipti eigi sér jafnvel
stað í miðri efnisgrein sem telja má
afar nýstárlegt og vel heppnað stíl­
brigði.
Frásögnin litast þannig af of­
sjónum aðalsögupersónunnar sem
orsakast af heiftarlegum mígreni­
köstum. Af þessum völdum getur
bókin orðið örlítið torskilin en það
aftrar henni síður en svo. Formið
hentar sögunni fullkomlega og leiðir
lesandann áfram inn í myrkur og of­
skynjanir sem hann getur ekki slitið
sig frá og langar jafnvel til þess að
lesa aftur. n
Enn dýpra ofan í myrkrið
Jóhanna María Einarsdóttir
johanna@dv.is
Bækur
Kompa
Höfundur: Sigrún Pálsdóttir
Útgefandi: Smekkleysa
166 bls.