Morgunblaðið - 25.02.2017, Blaðsíða 31

arafgöngum sem á að mala niður.
Sorpkvarnir fyrir heimili eru ekki
gerðar til að mala niður hvaða af-
ganga sem er. Þær ráða t.d. ekki við
stór bein, hrátt fiskiroð, hrátt kjúk-
lingaskinn og ýmsan trefjamikinn
mat. Ofan í kvörninni eru spaðar sem
þeyta matnum út til hliðanna. Þar eru
raspar sem tæta matinn niður í 2 mm
korn, en stærri agnir komast ekki út
úr vélinni. Það sem fer út úr vélinni
og í frárennslislagnir er því alls ekki í
föstu formi heldur grugglausn sem er
u.þ.b. 80% vatn.
Í umræðunni er meðal annars talað
um að sorpkvarnir framleiði fæði fyr-
ir rottur og mýs og að frárennsliskerfi
séu að stíflast af fitu. Sorpkvörnum er
sömuleiðis kennt um að lagnir séu að
skemmast vegna aukins álags á frá-
veitukerfi.
Lifa rottur og mýs á gruggvatni
eða vilja þær frekar naga bitana sem
sleppa í frárennslið frá heimilum sem
ekki hafa sorpkvörn?
Ef sorpkvörn er notuð eins og að
ofan er talað um, þá er mælt með að
nota kalda vatnið. Fita í föstu formi
bráðnar því ekki heldur fer út sem
litlar agnir. En ef fitu í fljótandi formi
(sem sagt heitri) er hellt niður þá
skiptir ekki máli hvort henni er hellt
niður í klósett, vaska, ræsi eða jafnvel
í gegnum sorpkvarnir, þá að sjálf-
sögðu fer hún fljótandi inn í lagnirnar
og kólnar á leiðinni og getur safnast
saman og myndað stíflu. Því er ekki
hægt að skella skuldinni á sorpkvarn-
irnar varðandi þessa fitusöfnun. Það
eru þeir sem hella fitunni sem valda
þessu. Hversu margir hella niður af-
gangi, til dæmis af kjötsúpu, í vaskinn
eða klósettið, hvort sem sorpkvörn er
til staðar eða ekki?
Undanfarin ár hefur ferða-
mannastraumur til Íslands stóraukist
og árið 2016 voru þeir um 2 milljónir.
Skemmdir vegna aukins álags má sjá
víða, t.d. á vegakerfinu. Má kannski
skella skuldinni bara á stóru rúturnar
fyrir að bremsa óþarflega oft? Eða
nei, er þetta kannski aðallega vegna
karla yfir fimmtugt, bremsa þeir
meira en aðrir?
Þessi aukni ferðamannastraumur
hefur kallað á mikla fjölgun hótela og
veitingastaða á höfuðborgarsvæðinu.
Þar af leiðandi hlýtur að hafa stórauk-
ist álagið á fráveitukerfið. Vænt-
anlega leiðir það af sér að oftar þurfi
að hreinsa möskvana í kerfinu. Vegna
fjölgunar veitingastaða og annars
hliðstæðs rekstrar velti ég því fyrir
mér hvort reglum um fitu- og olíu-
skiljur sé almennilega fylgt á þessum
stöðum?
Fyrir nokkru heyrði ég í útvarpinu
neikvæða umfjöllun um sorpkvarnir
en viðmælandinn færði engin sérstök
rök fyrir máli sínu og fannst mér um-
fjöllunin einkennast af fáfræði og for-
dómum. Svona umræða gefur röng
skilaboð til þeirra sem hlusta. Í fram-
haldi af umræðunni um sorpkvarnir
var talað um ýmislegt sem getur vald-
ið stíflum í kerfinu og þá var nýlegt
dæmi um joggingbuxur sem ollu stíflu
í dælu. Við sem eigum sorpkvarnir
vitum að joggingbuxur komast ekki
svo auðveldlega í gegnum þær.
Það er ýmislegt sem getur valdið
stíflum í fráveitukerfinu sem algengt
er að fólk hendi í klósettið, t.d. blautk-
lútar, dömubindi, tíðatappar, bómull-
arhnoðrar og margt fleira. Nauðsyn-
legt þótti að fara af stað með
auglýsingaherferð í sjónvarpi til að
reyna að draga úr þessum úrgangi í
fráveitukerfinu.
Ég hvet stjórnsýsluna til að taka
upplýsta ákvörðun. Ekki banna, bara
til að banna.
Meira: http://www.visualrebirth.com/
foodwaste/worldwide-use
» Við hvetjum áhuga-
sama og einkum þá
sem vilja banna sorp-
kvarnir, að kynna sér
þessar kannanir betur.
Höfundur er eigandi og stofnandi
Kvarna ehf. sem flytja inn sorp-
kvarnir ásamt ýmsum varningi fyrir
byggingariðnaðinn.
UMRÆÐAN 31
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 25. FEBRÚAR 2017
Ármúla 24 - s. 585 2800 - www.rafkaup.is
Opið virka daga 9-18, laugardaga 11-16
Ljós á mynd: ELLIPSE frá BELID
PÖNTUN AUGLÝSINGA:
Til kl. 16 mánudaginn 13. mars.
NÁNARI UPPLÝSINGAR GEFUR:
Katrín Theódórsdóttir
Sími: 569 1105 kata@mbl.is
SÉRBLAÐ
Fermingarblað Morgunblaðsins
kemur út föstudaginn 17. mars
Fermingarblaðið er eitt af
vinsælustu sérblöðum
Morgunblaðsins.
Fjallað verður um allt
sem tengist fermingunni.
samgöngumál Austurlands. Fram-
koma Steingríms J. og Höskuldar
Þórhallssonar gagnvart Vestfirð-
ingum segir ekkert að útboð Fjarð-
arheiðarganga sé í sjónmáli á þessu
ári. Til þess er of mörgum spurn-
ingum enn ósvarað á meðan enginn
veit hvort of margar vatnsæðar
leynist undir Fjarðarheiði. Á Mið-
Austurlandi hafa komið upp harðar
deilur milli Seyðfirðinga og Norðfirð-
inga um rétta forgangsröðun jarð-
ganga, sem tengja saman Hérað,
Seyðisfjörð og Fjarðabyggð í eitt sam-
fellt atvinnu-, samgöngu- og skóla-
svæði. Fullvíst er talið að það takist
aldrei án þess að grafin verði fyrst
minnst tvenn veggöng milli Norð-
fjarðar og Seyðisfjarðar ef viðkomu-
staður Norrænu verður tengdur við
Fljótsdalshérað með Fjarðarheið-
argöngum, sem gætu orðið 13-14 km
löng og þau lengstu hér á landi. Kostn-
aðurinn við þessa gangalengd, sem
talið er að verði um 30 milljarðar
króna, mælist illa fyrir hjá Vegagerð-
inni og talsmönnum fjárveitingavalds-
ins, sem senda landsmönnum skýr
skilaboð um að íslenska ríkið geti aldr-
ei útvegað þetta fjármagn í svona dýrt
samgöngumannvirki. Í stað þess að
leiða allar staðreyndir um bættar
samgöngur á villigötur mætti stuðn-
ingsmönnum Fjarðarheiðarganga
vera ljóst að margir ókostir geta fylgt
14 km gangalengd þegar öryggi veg-
farenda er haft í huga. Seinlegra getur
orðið fyrir vegfarendur að forða sér
tímanlega út ef eldur kemur upp í öku-
tækjum á ferð inni í göngunum. Þarna
skiptir líka miklu máli að öryggi lög-
reglu, slökkviliðs- og sjúkrabíla sé
tryggt þegar óhjákvæmilegt er að
treysta á sjúkraflugið vegna neyð-
artilfella sem enginn sér fyrir. Hjá
þingmönnum Norðausturkjördæmis
fást engin svör þegar þeir forðast
óþægilegar spurningar um kostn-
aðinn við að setja upp loftræstibúnað
í svona löngum veggöngum. Telja
þessir landsbyggðarþingmenn það
verjandi fyrir fámenn sveitarfélög
með erfiða fjárhagsstöðu að þessi
kostnaður hækki enn meir ef settar
verða hertar öryggiskröfur um flótta-
leiðir með eldvarnarhurðum beggja
vegna ganganna undir Fjarðarheiði?
Engin viðtöl veita þingmenn Norð-
austurkjördæmis þegar fréttamenn
spyrja hvað 13-14 km löng jarðgöng
undir Fjarðarheiði kosti, komi þar
upp sömu vandamál og í Vaðlaheiðar-
göngum. Þá geta framkvæmdir við
þessa gangalengd tekið meira en átta
ár. Svo mikill getur kostnaðurinn við
gerð Fjarðarheiðarganga orðið að
óhjákvæmilegt yrði að fresta öðrum
styttri göngum um allt land um 30-40
ár. Svo lengi vill bæjarstjórn Fjarða-
byggðar aldrei bíða eftir tvennum
göngum inn í Mjóafjörð sem tengja
saman Eyvindarárdal á Héraði og
Fannardal í Norðfirði. Af þessum
sökum myndu vegaframkvæmdir
víða um land sem þola enga bið áfram
sitja á hakanum. Vel get ég skilið að
Seyðfirðingar vilji verja sína heima-
byggð og sinn tilverurétt þegar þeir
hafa áhyggjur af því hverjar afleið-
ingarnar verði af brotthvarfi Nor-
rænu sem bæjarstjórn Seyðisfjarðar
vill ekki missa. Fljótlegra væri að
gera Mjóafjörð að einum tengipunkti
milli Héraðs, Seyðisfjarðar og
Fjarðabyggðar með þrennum veg-
göngum ef kostnaðurinn við gerð
Fjarðarheiðarganga, fer yfir 30 millj-
arða króna. Sjálfgefið verður það ekki
að talsmenn fjárveitingavaldsins og
Vegagerðarinnar samþykki svona
dýrt samgöngumannvirki sem erfitt
er að fjármagna í fámennu landi, með
allt of fáa skattgreiðendur. Um ókom-
in ár verða svona samgöngu-
mannvirki sem tryggja öryggi byggð-
anna enn betur en uppbyggðir
fjallvegir, á illviðrasömum og snjó-
þungum svæðum í 500-600 m hæð, að
standast hertar öryggiskröfur.
» ...mætti stuðnings-
mönnum Fjarð-
arheiðarganga vera
ljóst að margir ókostir
geta fylgt 14 km ganga-
lengd þegar öryggi veg-
farenda er haft í huga.
Höfundur er farandverkamaður.