Morgunblaðið - Sunnudagur - 05.03.2017, Blaðsíða 20

VIÐTAL
20 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5.3. 2017
Þ
etta er einn af þessum dögum þeg-
ar íslensk veðrátta sýnir öll til-
brigði. Þegar blaðamaður keyrir
austur að Búrfellsvirkjun skiptast
á slydda, snjókoma, súld og þoka
en þegar nálgast áfangastað er bjart yfir öllu
og sólin skín. Það er líka bjart yfir Ásbjörgu
Kristinsdóttur, yfirverkefnisstjóranum, og
síða ljósa hárið leggst niður bakið undan
hjálminum í langri fléttu. Lopapeysa og boms-
ur ásamt dúnvesti er klæðnaður sem hentar
vel í þessu starfi.
Framkvæmdaverkefni heilla
Skólaganga Ásbjargar hefur verið löng og
krefjandi. Hún kláraði Verzlunarskólann og
hélt svo í Háskóla Íslands í véla- og iðnaðar-
verkfræði þar sem hún útskrifaðist með BS-
gráðu. Þaðan lá leiðin í vinnu hjá Landsvirkjun
þar sem hún starfaði við hermilíkön. „Þetta
var árið 2002. Á þeim tíma var verið að velja
mannskap til að sinna verkefnastjórnun vegna
margvíslegra verkefna fyrir Kárahnjúkavirkj-
un,“ segir Ásbjörg sem var valin til verksins.
„Þá heillaðist ég alveg af framkvæmdaverk-
efnum. Það varð ekki aftur snúið,“ segir hún
en Ásbjörg starfaði í verkefnisstjórn Kára-
hnjúkavirkjunar í fjögur ár. Að því loknu hélt
hún utan í framhaldsnám til Massachusetts
Institute of Technology (MIT) í Boston og lauk
þar á tveimur árum samhliða meistaragráðu í
byggingarverkfræði og MBA-gráðu. Þaðan lá
leiðin í doktorsnám í verkfræði á fullum skóla-
styrk, sem hún lauk árið 2012. „Þegar kom að
því að velja framhaldsnám fannst mér mikil-
vægt að leggja áherslu á gott verkfræðinám
sem myndi efla mig í framkvæmdastjórnun.
Það lá því beint við að tengja námið við við-
skiptafræði, enda þarf slíkt starf að geta brúað
vel þessi tvö svið. Margir af bestu skólum
Bandaríkjanna buðu upp á áhugavert nám af
þeim toga. Ég sótti um og komst inn í sjö
þeirra en þegar inngöngubréfið frá MIT barst
var engin spurning hvert ég myndi fara,“ segir
Ásbjörg en sá skóli hefur um áraraðir verið
metinn einn besti verkfræðiskóli í heiminum.
„Skólastyrkurinn í doktorsnáminu veitti mér
svo sveigjanleika til að hanna rannsóknarverk-
efni alfarið á mínu áhugasviði. Ég tók því fyrir
ákvarðanatökur við nýja virkjanakosti og
greindi hvernig hægt væri að byggja það ferli
á áhættugreiningu verkefna að gefnu áhættu-
þoli framkvæmdaraðila.“
Ásbjörg segist alltaf hafa haft gaman af
námi og verið iðin við að læra. Sex ára gömul
var hún farin að hjálpa kennaranum að kenna
hinum krökkunum lestur. „Ég hef alltaf haft
gaman af skóla. Mér hefur þótt mikilvægt að
leggja mig hart fram við nám og hefur hvatn-
ing foreldra minna verið mitt leiðarljós. Þótt
námsferlinum sé nú lokið hef ég hvergi nærri
sagt sagt skilið við akademíuna enda kem ég
að kennslu af og til og finnst það afskaplega
gefandi,“ segir hún og brosir en hún hóf fyrst
kennslu á meistarastigi við Háskólann í
Reykjavík samhliða doktorsnámi sínu.
Síaukin eftirspurn eftir rafmagni
Landsvirkjun ákvað að ráðast í framkvæmdir
við stækkun Búrfellsvirkjunar á 50 ára afmæli
fyrirtækisins árið 2015 en núverandi Búrfells-
stöð, sem er skammt frá framkvæmdasvæð-
inu, var reist í kjölfar stofnunar fyrirtækisins
árið 1965.
Ásbjörg starfar nú sem yfirverkefnisstjóri
við byggingu stækkunarinnar og stýrir teymi
verkefnisstjóra Landsvirkjunar sem bera
ábyrgð á rekstri og eftirfylgni þeirra fjöl-
mörgu samninga við alla þá verktaka sem
koma að byggingu virkjunarinnar fyrir fyr-
irtækið.
„Við höfum kallað verkefnið stækkun Búr-
fellsvirkjunar þó um sé að ræða stór-
framkvæmd með nýju stöðvarhúsi, smíði vél-
búnaðar og byggingu aðrennslis- og
frárennslisskurða. Það vill þannig til að þessi
nýja virkjun samnýtir marga af innviðum nú-
verandi Búrfellsvirkjunar,“ útskýrir Ásbjörg
og bætir við að ekki hafi þurft að búa til nýtt
lón eða nýja stíflu.
„Hér fyrir ofan okkur er Bjarnalón þegar til
staðar. Á ákveðnum tíma ársins rennur svo
mikið vatn til lónsins að virkjunin sem er fyrir
ræður ekki við það. Eins og staðan er núna
náum við ekki að nýta rúmlega 400 gígavatt-
stundir að jafnaði á ári hverju með núverandi
Búrfellsstöð. Stækkun Búrfellsvirkjunar mun
nýta það vatn sem er hvort sem er að renna til
lónsins, en fer framhjá gömlu stöðinni á ári
hverju. Við erum mjög ánægð með fram-
kvæmdina þar sem hún er í anda stefnu fyrir-
tækisins um að hámarka afrakstur af þeim
orkulindum sem okkur er trúað fyrir með
sjálfbæra nýtingu að leiðarljósi.“
Er þörf á þessu aukna rafmagni?
„Það er síaukin eftirspurn eftir rafmagni á
íslenska markaðinum og mun stækkun Búr-
fellsvirkjunar anna bæði aukinni eftirspurn
eftir afli og orku á hinum almenna markaði.
Virkjunin er ekki byggð fyrir einhvern einn
stóran viðskiptavin, eins og tíðkast hefur við
ýmsar aðrar stórframkvæmdir, þegar til að
mynda var sett upp flutningskerfi beint til við-
komandi orkukaupanda,“ segir Ásbjörg. „Frá
þessu svæði liggur nú þegar mjög öflugt flutn-
ingskerfi og með tilkomu nýrrar virkjunar
þarf ekki að leggja neinar nýjar flutnings-
línur.“
Spurð um raforkumál á Íslandi segist Ás-
björg telja mikilvægt að huga að framtíðinni
og gæta þurfi þess að aldrei verði skortur á
raforku. „Á Íslandi er raforkukerfið ein-
angrað, sem þýðir að við þurfum að passa sjálf
upp á okkar raforkuvinnslu og höfum ekki
stuðning ef skortur verður á rafmagni í land-
inu. Einn af kostunum við vatnsaflsvirkjanir er
að þær hjálpa til í þessum efnum. Við reisum
stíflu og byggjum upp lón sem safnar vatns-
forðanum saman á einn stað svo við getum
stjórnað nýtingunni yfir árið. Það má líta á
miðlunarlónin okkar sem risastórar raf-
hlöður.“
Lítið rask á umhverfinu
Verður mikið umhverfisrask við þessa nýju
virkjunarbyggingu?
„Stækkun Búrfellsvirkjunar var einmitt
álitin mjög góður kostur, sér í lagi út frá um-
hverfissjónarmiðum því svæðinu hafði að
nokkru leyti verið raskað áður en fram-
kvæmdir við stækkunina hófust. Upp úr 1980
voru uppi áform um að fara í þessar stækk-
unarframkvæmdir og þá hófust framkvæmdir
á svæðinu. Það var byrjað að grafa fyrir frá-
rennslisskurðinum sem flytur vatnið frá virkj-
uninni og út í ána aftur. Meðal annars þess
vegna var ekki talin þörf á því að fara með
þetta svæði í hefðbundið mat á umhverfisáhrif-
um. Þessu til viðbótar verður stöðvarhúsið
neðanjarðar, þannig að það eina sem verður
sýnilegt að byggingu lokinni er aðrennslis-
skurður við lónið sem fellur ofan í fjallið og svo
opnast munni á fjallinu og þar rennur vatnið
um frárennslisskurð aftur út í ána.“
Hversu stór er stækkun Búrfellsvirkjunar
miðað við Kárahnjúkavirkjun?
„Í stöðvarhúsinu erum við að gera ráð fyrir
einni vél sem er 100 megavött að stærð en við
erum einnig að undirbúa að geta stækkað hana
með annarri vél um allt að 40 megavött í fram-
tíðinni. Til samanburðar er Kárahnjúkavirkj-
un með sex vélar og er uppsett afl þeirra sam-
tals 690 megavött. Þannig að það er töluverður
stærðarmunur á þessum tveimur virkjunum.“
Augnablik sem ekki gleymist
Ásbjörg er ekki á ókunnugum slóðum í
vinnunni því hún vann í Búrfellsvirkjun sem
unglingur við gróðursetningu og aðra garð-
vinnu. Einnig fengu krakkarnir af og til að
vinna inni í virkjuninni ef fólk vantaði til verka.
„Ef það var eitthvað í gangi inni í virkjuninni
vorum við sumarstarfsmennirnir kallaðir til að
aðstoða við hitt og þetta. Þá komst maður nær
því að vera inni í sjálfri virkjuninni, ekki bara í
umhverfinu í kringum hana. Það var verið að
taka upp eina vélina og þá opnaðist niður í þar
sem hún venjulega sat. Þannig að þarna sá ég
stærðina á þessu öllu og ég held að það hafi
verið ákveðið augnablik fyrir mig sem ég
gleymi aldrei! Að komast svona nálægt þessu,
ég hef líklega verið skíthrædd en þetta var
ógleymanlegt,“ segir hún.
Ásbjörg á góðar minningar frá unglingsár-
unum við Búrfellsvirkjun og segir að hópur
unglinga hafi unnið þarna sumar eftir sumar
og góður vinskapur hafi myndast hjá krökk-
unum.
„Þetta var algjört ævintýri. Ég er svo mikil
útivistarmanneskja þannig að þetta hentaði
mér rosalega vel,“ segir Ásbjörg og lýsir því
hvernig krakkarnir keyrðu um sveitirnar á
kvöldin eftir vinnu eða fóru í fjallgöngur. „Ég á
ofboðslega sælar minningar frá þessu svæði.
Þegar ég kom hingað aftur tuttugu árum síðar
sögðu gömlu samstarfsmennirnir við mig: vel-
komin heim,“ segir hún og hlær.
Kviknaði hugmyndin að vinna við virkjanir á
þessum unglingsárum í sumarvinnunni?
„Ég held það alveg hiklaust. Bæði kviknaði
áhuginn og einnig lærði ég að bera virðingu
fyrir virkjunum og virkjanaframkvæmdum.
Þetta er að mörgu leyti svo mikið tæknilegt
undur. Við erum að gera þetta á svipaðan hátt
núna og við höfum gert síðustu öldina. Við er-
um að nýta það að vatnið detti niður, látum það
falla niður í vél og framleiðum rafmagn. Það er
hægt að gera það í góðri sátt við umhverfið,“
segir hún.
Eitt verkefni í einu!
Um hundrað manns vinna á verkstað við
stækkun Búrfellsvirkjunar en mun fjölga í tvö
hundruð þegar mest lætur. Ásbjörg dvelur í
sveitinni hluta af tímanum. „Ég þarf að svara
fyrir verkefnið gagnvart höfuðstöðvunum og
yfirstjórninni hjá Landsvirkjun þannig að það
hjálpar mjög mikið ef ég er dugleg að fara út á
verkstað og fylgja þessu eftir á staðnum. Það
hjálpar mér að hafa betri tilfinningu fyrir
framkvæmdinni. Ég hef ekki fasta viðveru hér
á staðnum en sæki hingað fundi og þarf að
hafa yfirsýn yfir heildarverkið.“
Er þetta ennþá karlastarf?
„Það er nú ennþá svo að það eru einkum
karlmenn sem starfa í svona framkvæmda-
verkefnum. Það sést reyndar hér á þessum
verkstað, auk hjúkrunarfræðinga og kvenna
sem starfa við mötuneytin og ræstingar eru
tvær konur á skrifstofu Landsvirkjunar og svo
eru tvær á skrifstofu byggingarverktakans. Í
Komin heim í
Búrfellsvirkjun
Ásbjörg Kristinsdóttir hefur alla tíð verið metnaðargjörn og mikil námsmanneskja og er bæði með
MBA-próf og doktorsgráðu í verkfræði frá MIT í Bandaríkjunum. Að loknu doktorsnámi hóf Ásbjörg
aftur störf hjá Landsvirkjun, þar sem hún hefur starfað með hléum frá árinu 2002. Ásbjörg starfar nú
sem yfirverkefnisstjóri stækkunar Búrfellsvirkjunar og stjórnar þar her manna og verktaka. Er það í
fyrsta sinn í sögu Landsvirkjunar sem kona er yfirverkefnisstjóri við byggingu nýrrar aflstöðvar.
Ásdís Ásgeirsdóttir asdis@mbl.is