Morgunblaðið - Sunnudagur - 05.03.2017, Side 36

36 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5.3. 2017
Ý
msum er órótt yfir þeirri þróun sem
þeir þykjast merkja á stjórnmálum
austan hafs og vestan. Það berast
óneitanlega ógnvænleg merki úr
mörgum áttum stjórnmála.
Fjölskylduerjur og ógnarflaugar
Frá Norður-Kóreu barst síðast sú frétt að alráður
hefði látið drepa bróður sinn á flugvelli í Malasíu. Áður
hafði hann látið skjóta og fangelsa önnur náin skyld-
menni. Þetta eru ljótar fréttir. Í hálfkæringi má halda
því fram að heimurinn komist yfir það að eitthvað
fækki í fjölskylduboðum í forsetahöllinni í Pjongjang.
Verri var fréttin um að Kim Jung-un réði yfir kjarn-
orkusprengjum og bráðum flaugum sem gætu borið
þær á milli álfa.
Á Filippseyjum er forsetinn Duterte, lýðræðislega
kjörinn, og gefur veiðileyfi á meinta dópsala. Það þarf
ekki einu sinni veiðikort með fjöldatakmörkun eins og
á hreindýrunum fyrir austan. Dópsala má drepa á færi
og hvorki að vigta eða skrá og sá ræður sem hefur
mann í sigtinu hvort það er dópsali eða sá sem hélt við
eiginkonuna. Duterte segir að veiðin gangi framar
vonum.
Og málin stækka ört
Íran er nýbúið að fá milljarða dollara eða ígildi í ann-
arri heimsmynt í órekjanlegum snjáðum seðlum með
leyniflugi til Teheran. Klerkastjórnin þar lætur hengja
tugi manna í byggingarkrana fyrir „glæpi“ á borð við
samkynhneigð og trúarlegt virðingarleysi. Í þúsund
kílómetra radíus eða svo umhverfis Íran eru uppeld-
isstöðvar hryðjuverkahópa og landið ofarlega á lista
yfir þau ríki sem styðja þá.
Aðeins vestar situr Assad forseti enn á stóli og hefur
ekki í fimm ár verið jafn fastur í sessi og nú. Í millitíð-
inni hafa hundruð þúsunda landa hans fallið. Margfalt
fleiri eru í flóttamannabúðum í Jórdaníu og Tyrklandi
og og enn fleiri á þvælingi um Evrópu eftir að Merkel
kanslari bauð alla velkomna þangað.
Lærisveinar Fidels á ferð
Suður- og Mið-Ameríka eru í upplausn eða djúpt
sokknar í fátækt og spillingu. Fidel Kastró dó loks eft-
ir langt tilhlaup. Vinstrimenn eiga sumir erfitt með að
leyna aðdáun sinni á hetjunni. „Heilbrigðiskerfið á
Kúbu er frábært,“ segja þeir vandræðalega, staðnir að
hrifningu sinni. Út frá launaskrifstofu fjármálaráðu-
neytisins í Havana þá er það rétt. Læknar þar hafa
ígildi 20 dollara á mánuði. Kannski skal sækja fyr-
irmynd þangað í næsta hring átaka um kjör og kost
heilbrigðisstétta hér á landi.
Á meðan sérlegur skjólstæðingur Fidels heitins,
Hugo Cháves, stýrði Venesúela voru vinstrisinnaðir
fréttamenn svo uppteknir af öðru (kynbundnum launa-
mun?) að lítið var rætt hvernig goðinu tókst að koma
auðugu olíuríki á vonarvöl á örfáum árum. Arftaki
Chávesar var fremur farsæll strætisvagnabílstjóri áð-
ur en hann varð forseti. Hann hefur fylgt leiðakerfi í
efnahagsmálum sem leiðtoginn mikli lét eftir sig og
lætur fangelsa þá sem biðja um brauð. Brasilía, sem er
einkar laglega gerð af hendi guðs og náttúrunnar og
eitt fjölmennasta ríki veraldar er þrungið spillingu,
með afsettan forseta og með ótal fátækrahrúgöld í feg-
urstu brekkum sem finnast.
Sér ekki fyrir enda á neinu
Vandræðin eru víða. Mexíkó og Kólumbía eru að
nokkru eða verulegu leyti í höndum glæpahringa.
Öðru hvoru er dópkóngur fangelsaður og sendur til
Bandaríkjanna og látið eins og í því felist breyting að
örfáir toppar taki út sín eftirlaun á bak við rimlana þar.
Eilífðar mokstur fjár frá Vesturlöndum til Afríku
skilar sama árangri í áratugi. Sannleikurinn er enn því
miður sá að fátæka fólkið í ríku löndunum er látið
greiða til ríka fólksins í fátæku löndum Afríku, undir
þeirri svikavon að verið sé að hjálpa fólki varanlega.
Menn bundnu vonir við Suður-Afríku. En Mandela er
ekki lengur þar og spilling, óreiða og stjórnleysi fara
hratt vaxandi í landinu.
Ef hann deyr
Mugabe er enn forseti í nágrannaríkinu Zimbabwe.
Hann verður seint sakaður um að vera hægrisinnaður
lýðskrumari. Enda er hann aldrei kallaður lýðskrum-
ari. Mugabe hefur staðfestuna. Hann er 93 ára, eftir
því sem næst verður komist. Heimsbyggðin hafði
áhyggjur af því hver yrði þróunin í „sælunni“ sem
stjórn þessa ástkæra sósíalista og friðarhöfðingja hef-
ur tryggt. En nú hefur frú Mugabe slegið á óróleikann
því hún tilkynnti nýlega að Mugabe yrði áfram í fram-
boði, þótt hann félli frá, sem væri hins vegar ólíklegt.
Þetta var ekki alslæm frétt því fullyrða má að Mugabe
muni dauður ekki stjórna Zimbabwe lakar en hann
gerði lifandi og því þurfa aðdáendur hans engu að
kvíða.
Bandamenn okkar Tyrkir
Tyrkland liggur á mörkum tveggja heima. Það er lýð-
ræðisríki og aðili að Nató. En herinn gerði uppreisn og
reyndi að steypa ríkisstjórn Erdogans forseta. Bréfrit-
ari talaði forðum oft við Erdogan á fundum víðs vegar
og eins borðaði hann iðulega með honum þegar hann
gerði stans í Keflavík á leið til og frá Ameríku. Hann
var viðræðugóður og yfirvegaður. En það duldist samt
engum að þar fór maður sem var harður í horn að taka,
þegar þannig stæði á.
Erdogan slapp naumlega frá morðtilræði síns eigin
hers. Pútín kom til hans aðvörun. Það eru því til skýr-
ingar á viðbrögðum hans eftir valdaránstilraunina. En
þau viðbrögð sýnast þó vera handan við þau mörk sem
lýðræðisríki getur leyft sér. Binda verður vonir við að
Erdogan líti á þennan tíma sem óhjákvæmilegt skeið
eftir atburði þegar reynt var að kollvarpa lýðræði
Tyrklands um langa hríð. Eftir „nauðsynlegt“ uppgjör
verði hornsteinum lýðræðisins aftur komið fyrir á sín-
um stöðum.
Skítalykt af hreingerningum
Evrópa hóf vorhreingerningar í Norður-Afríku og í
Sýrlandi. Obama ýtti undir Bræðralag múslima í
Egyptalandi, sem hafði verið einn af fáum föstum
punktum vestrænna ríkja á svæði þar sem ekki var
hægt að reiða sig á marga. Egyptaland veiktist mjög
við upplausnina sem varð og stendur fjárhagslega höll-
um fæti eftir að kippt var undan ferðaiðnaði landsins
með óöld.
Sýrland er rjúkandi rúst. Líbíu var breytt í uppeld-
isstöð fyrir Ríki íslams og frá nágrannaríkinu Túnis
hafa þúsundir hermanna komið til liðs við Abu Bakr al-
Baghdadi.
Áhyggjur af öðrum toga
En það eru ekki öll þessi stórbrotnu vandræði sem
kalla á áhyggjur svo margra yfir stjórnmálaþróun á
heimsvísu. Hún snýst varla um neitt af því sem að
framan er talið. Þrúgandi óttinn snýst núna um yf-
irgengilega sókn „lýðskrumaranna“. Hún ógnar ver-
öldinni. Það eru alvarlegir atburðir á borð við þá að
breska þjóðin skuli hafa vogað sér að komast að rangri
niðurstöðu í þjóðaratkvæðagreiðslu. Í fréttum nýlega
var sagt frá því að þrír danskir stjórnmálaflokkar
hefðu eftir brexit-úrslitin tekið upp baráttu fyrir því að
Dönum yrði bannað að fjalla um ESB-mál í þjóð-
aratkvæði. Leiðtogar þessara flokka eru ekki hættu-
legir lýðskrumarar. Þarna eru raunsæismenn á ferð
sem vita að aukin afskipti almennings af lýðræðinu
geta aldrei farið vel. Menn áttu að hlusta betur á orð
Stalíns.
Í Moskvu urðu þeim á þau ófyrirgefanlegu mistök að
líta á dauða Stalíns sem ákveðin tímamót í stjórnmála-
starfsemi hans. Eitthvað sem þeir í Zimbabve hafa átt-
að sig á að kann ekki góðri lukku að stýra. Eftir Brexit
og Trump hefur framsýnt fólk, umburðarlynt, víðsýnt,
menningarlegt og góðviljað áhyggjur af því að fólk á
borð við Merkel, Jean Claude Juncker og Hollande
(sem mældist síðast með 4 prósenta fylgi meðal
Frakka) njóti ekki lengur sannmælis. Og það þrátt fyr-
ir glæsilegan árangur í Grikklandi, við að skaffa evr-
unni plástra og hækjur og við að greiða úr flótta-
mannaóreiðu í álfunni með því að færa fólk á milli
ESB-ríkja á pappírnum. Ekki má heldur gleyma því
að þessu vanmetna fólki hefur tekist að tryggja að at-
vinnuleysi ungs fólk í evrulöndum er mjög víða ekki
mikið meira en 50 prósent.
Ofmetin hætta
Það eru lýðskrumararnir sem stjórna vanþakklætinu.
Þess vegna eru þeir hættulegustu óvinirnir. En þó er
það þannig að „lýðskrumararnir“ eru ekki að ná þeim
árangri í kosningum á þessu ári í Evrópu að jafna megi
við hættu. Í Hollandi óttast elítan að flokkur Geert
Wilders geti orðið stærstur flokka. En á það er að líta
að Holland er allt eitt kjördæmi. Þingmenn eru 150
talsins. Hver sá flokkur sem fær 0,67% fylgi kemur
manni á þing. Áður höfðu „ábyrgir flokkar“ jafnan um
80% þingmanna, þótt aldrei næði neinn þeirra hrein-
um meirihluta. Í kosningunum 15. mars nk. er gert ráð
fyrir að 14 flokkar komi manni á þing og flokkur Wild-
ers muni verða með 16-20% þingmanna. Verði Frels-
isflokkur hans nær neðri mörkunum gæti hann orðið
næststærstur á þingi, en marið það að verða stærstur
Meðal annarra orða
verða sum orð lítil
Reykjavíkurbréf03.02.17