Freyr - 01.10.2005, Blaðsíða 19

FÓÐRUN
Tafla 1. Dæmi um eiginleika hrápróteins (CP) í kjarnfóðri í NorFor *
Fóðurtegund Prótein g/kg. þe sCP, % í CP pdCP, % í CP iCP, % í CP kdCP, %/klst.
Bygg 124 33 63 2,3 11,6
Hafrar 113 61 35 1,7 15,3
Maís 88 15 80 5,0 4,0
Rafsfræ 195 18 69 8,5 13,7
Ertur 212 66 34 1,0 8,8
Rafsmjöl 373 28 67 7,3 10,7
Sojamjöl 509 16 84 2,4 8,2
Maísglúten 695 4 96 5,1 1,5
*Skammstafanir: sCP = leysanlegt prótein, pdCP = virkt niðurbrjótanlegt prótein,
iCP = ómeltanlegt prótein, kdCP = niðurbrotshraði pdCPCP I vömb.
Tafla 2. Dæmi um eiginleika sterkju (ST) í kjarnfóðri samkvæmt
greiningu í NorFor kerfinu *
Fóðurtegund Sterkja g/kg. þe SST, % av ST pdST, % a v ST kdST, %/klst.
Bygg 598 37 63 39,7
Hafrar 442 68 32 80,8
Hveiti 620 41 59 74,8
Kart. (hráar) 781 34 66 4,9
Maís 713 8 92 6,2
Durra 720 17 83 5,0
Ertur 478 43 57 7,6
Maísglúten 150 62 38 10,2
*Skammstafanir: sST = uppleysanleg sterkja, pdST = niðurbrjótanleg sterkja,
kdST = niðurbrotshraði pdST.
Tafla 3. Dæmi um greiningu á eiginleikum NDF i kjarnfóðri í NorFor *
Fóðurtegund NDF g/kg. þe pdNDF % af NDF iNDF, % af NDF kdNDF, %/klst.
Bygg 194 64 36 11,6
Hafrar 331 42 58 12,7
Hveiti 130 69 31 24,3
Hveitiklíð 447 68 32 8,8 ■
Maís 121 78 22 17,4
Ertur 207 98 2 6,4
Maísglúten 60 90 10 4,9
Rófnatrefjar, þurrkaðar 493 90 10 8,3
‘Skammstafanir: pdNDF = virkilega niðurbrjótanlegt NDF, iNDF kdNDF = niðurbrotshraði pdNDF í vömb. = ómeltanlegt NDF alls,
eða torveldar starfsemi sérhæfðra örvera
sem melta NDF. Þess vegna er mikilvægt að
stjórna sterkjuinnihaldi dagsfóðursins. Um
þennan þátt verður sérstaklega fjallað í Nor-
For-grein síðar. Eiginleikar sterkju í fáeinum
völdum kjarnfóðurtegundum eru sýndir í
töflu 2. Þar sést að bæði sterkjumagnið og
niðurbrotsmyndin er mjög breytileg á milli
tegunda. Sterkjan í byggi og höfrum brotn-
ar hratt niður þannig að nýtanlega orka fyr-
ir vambarörverur losnar mjög fljótt. Á hinn
bóginn losnar orka úr maís og hrárri kart-
öflusterkju hægt þannig að meira af sterkju
þessara fóðurtegunda skilar sér til melting-
ar ( smáþörmunum. Að færa meltingu
sterkju frá vömb til smáþarma getur undir
vissum fóðrunarkringumstæðum verið hag-
kvæmt. ( NorFor-fóðurmatskerfinu er
mögulegt að stjórna samsetningu fóðursins
þannig að hlutfallið á milli sterkju sem
brotnar niður í vömb og þeirrar sem meltist
í smáþörmum verður hagstætt.
NDF í KJARNFÓÐRI
( NorFor kerfinu eru tormeltanlegu plöntu-
kolvetnin táknuð með NDF (uppleysanlegt
tréni í hlutlausri sápulausn). NDF i kjarnfóðri
brotnar að takmörkuðu leyti niður í vömb
og lítill hluti er nýttur af vambarörverum.
Undantekning frá þessu eru (sykur)rófnaaf-
urðir sem innihalda hátt hlutfall af uppleys-
anlegu tréni og hafa lágan meltanleika á
NDF (iNDF). Fóðurtegundir sem innihalda
sykurrófnatrefjar eru sérlega áhugaverðar í
tilvikum þar sem t.a.m. er gefið mikið kjarn-
fóður með beit. Rófnatrefjar hafa jákvæð
áhrif á umhverfið í vömbinni (pH) og
vambargerjunina og mynda „byggingar-
efni" til myndunar mjólkurfitu.
Tafla 3 sýnir niðurbrot NDF í fáeinum
völdum kjarnfóðurtegundum. Kjarnfóður
inniheldur mikið af iNDF, einkum hafrar
vegna hlutfallslega mikils innihalds af
frumuhýði. Það skýrir lægra orkuinnihald í
höfrum en í byggi. Á hinn bóginn er ástæða
til að benda á erturnar, með 20% NDF inni-
hald, þar sem aðeins lítill hluti þeirra er
ómeltanlegur. Af því leiðir að baunir eru
orkurlkara fóður en bygg.
SAMANTEKT
( þessari grein var farið yfir hvernig fóður-
efnin eru greind í NorFor kerfinu. Saman-
borið við núverandi fóðurmatskerfi krefst
það meiri aðgreiningar. Kostirnir sem því
fylgja eru að við fáum aukna möguleika til
þess að lýsa ferlum ummyndunar fóðursins
sem eiga sér stað í meltingarveginum og
þar með að „besta" fóðursamsetninguna.
Þetta á ekki síst við um möguleikana á að
jafnvægja næringaraðstreymi til vambarör-
veranna, sem er grunnur að virkri orku- og
AAT-upptöku í skepnunni. I þessum pistli
hefur einnig verið sýnt dæmi um niður-
brotsmynd eða niðurbrotseiginleika nær-
ingarefna í ólíkum kjarnfóðurtegundum. Á
grundvelli þessara eiginleika er með aukinni
nákvæmni hægt að setja saman kjarnfóður-
blöndur út frá því hvernig þær virka í vömb-
inni.
Höfundar frumtexta eru Harald Volden,
fóðurfræðingur við Institutt for husdyr- og
akvakulturvitenskap við Norska landbúnað-
arháskólann og ráðgjafi TINEI Noregi, Mog-
ens Larsen, fóðursérfræðingur hjá Dansk
kvæg og Maria Mehlqvist, sérfræðingur hjá
Svensk mjolk og starfsmaður NorFor verk-
efnisins. Gunnar Guðmundsson, sviðsstjóri
hjá Bændasamtökum íslands, þýddi og
staðfærði.
FREYR 10 2Ö05