Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2012, Síða 60

59INNRAUÐAR LOFTMYNDIR Í FORNLEIFARANNSÓKNUM
Við athugun á litmynd af Ófriðarstöðum fannst ekkert af bæjarstæðinu
(mynd 8a). Einungis var hægt að greina stórar hringlaga minjar sem gætu
hugsanlega verið matjurtagarðar. Á innrauðu myndinni (mynd 8b) má
greinilega sjá merki um túngarð og eina tóft innan hans. Hins vegar komu
bestu niðurstöðurnar í ljós þegar innrauða myndin var strekkt (mynd 8c).
Þá kom túngarðurinn betur í ljós og hægt var að greina þrjár tóftir til
viðbótar. Þær voru þó mjög óskýrar og aðeins greindust jákvæð ummerki og
örlítil veggjabrot. Strekkt var á nokkrum myndum til viðbótar til að kanna
möguleika þeirrar aðferðar betur. Í ljós kom að túngarðar komu oft vel út
þegar mynd var strekkt líkt og á Ófriðarstöðum (mynd 8c). Stundum leiddi
strekking þó ekki til betri greiningarmöguleika, t.d. á Einirlæk í Austurdal og
myndirnar urðu of dökkar og lítið af frávikum sást.
Möguleikar innrauðra loftmynda til túlkunar á hlutverkum fornleifa
Fornleifar í jörðu geta birst á mismunandi hátt eftir því hvaða hlutverki þær
gegndu eða eftir byggingarefni. Ef rúst er grjóthlaðin eða um er að ræða hlaðna
steinstétt eða gólf munu að öllum líkindum koma fram neikvæð ummerki.
Úr gangur dýra getur haft áhrif á umhverfið og því mætti ætla að fjós, fjárhús og
önnur gripahús sýni jákvæð ummerki, ásamt alls konar mannvistarleifum, eins
og í ruslahaugum eða gólfum íveruhúsa. Sömuleiðis ættu kirkjugarðar, graf-
reitir, kumlateigar og stök kuml að sýna jákvæð ummerki vegna mikils magns
af lífrænum leifum sem eru saman komnar á einum stað. Áreiðanlegt hlutverk
Mynd 8. Ófriðarstaðir í Austurdal. a) Hefðbundin loftmynd í lit, b) innrauð loftmynd í lit og c) strekkt
innrauð loftmynd í lit. Skýringarlínurnar sýna hvaða fornleifar fundust á hverri myndgerð.