Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2012, Síða 72

71INNRAUÐAR LOFTMYNDIR Í FORNLEIFARANNSÓKNUM
Umræða
Samanburður venjulegra litloftmynda og innrauðra loftmynda í lit
Fornleifar eru menningararfur sem geymir sögu okkar. Fornleifar er að finna
á ólíklegustu stöðum og því er nauðsynlegt að hafa gott yfirlit yfir þær svo
að hægt sé að gera ráðstafanir áður en nýbyggingar, skógrækt eða náttúruöfl
eyðileggja þær. Fornleifaskráning á vettvangi er tímafrek og kostnaðarsöm
og forskráning á loftmyndum getur bæði sparað tíma og fjármagn. Með
loftmyndaskráningu sjást minjasvæðin í öðru ljósi og fornleifar, sem ekki er
getið í heimildum, finnast á auðveldan hátt. Loftmyndaskráning er gagnlegt
tæki sem ætti að nota oftar í skráningu fornleifa. Innrauðar loftmyndir hafa
lítið sem ekkert verið notaðar við fornleifarannsóknir á Íslandi. Möguleikar
innrauðra loftmynda eru miklir og þessi rannsókn bendir til þess að
notkun þeirra sé nauðsynleg viðbót við fornleifaskráningu. Mikil áhersla
hefur verið lögð á að kortlagning byggð á loftmyndum geti aldrei komið
í stað vettvangsskráningar.30 Miðað við þær niðurstöður sem hafa fengist
í þessari rannsókn má þó halda því fram að við skráningu fornminja ætti
að styðjast við túlkun innrauðra loftmynda. Vettvangsskráning kemur ekki
í stað loftmyndaskráningar og aðeins með því að nota sambland af báðum
aðferðum er hægt að fá sem nákvæmasta niðurstöðu um fjölda fornleifa.
Skráning fornleifa á loftmyndum hefur ýmsa kosti í för með sér, t.a.m. má
finna fornminjar á loftmyndum sem hvorki er getið í heimildum né hafa
fundist við vettvangsathugun. Hægt er að ganga skipulegar til verks þegar
að vettvangsrannsókn kemur því að vitað er nokkurn veginn hvar helstu
fornleifar eru staðsettar og þannig sparar loftmynda könnun mikinn tíma sem
annars gæti farið í leit að fornleifum á vettvangi sem auk þess er kostnaðarsöm.
Eins og Birna Lárusdóttir og Oscar Aldred hafa bent á verður tíma áætlun
vegna vettvangsrannsókna raunhæfari og kostnaður minni ef loftmyndir eru
skoðaðar áður en farið er á vettvang.31 Að hinu sama komust Ishe og Allard
þegar gróðurfar og landmótun í Svíþjóð voru kortlögð.32
Við rannsóknina var allt sem hugsanlega gat talist til fornleifa kortlagt eftir
loftmyndum og því má vel vera að einhverjar minjar séu í raun náttúrulegar
myndanir. Úr því verður ekki skorið að fullu nema með vettvangsathugun.
Talið var betra að taka allt með sem hugsanlega gat talist til minja en einnig
var farið eftir mati Guðrúnar Sveinbjarnardóttur og Hjalta Pálssonar á
svæðunum.33 Vafalaust væri hægt greina betur mun á milli mannvistarminja
og náttúrumyndana ef gefist hefði tækifæri til þess að nota þrívíddarsjá við
loftmyndakönnunina. Þá myndu ójöfnur og rústahólar eflaust sjást betur og