Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2012, Side 105

ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS104
á að bera sig að við þær. Í viðtali við höfunda þessarar greinar kom fram að á
tímabili hafi verkefnið haft yfir að ráða húsnæði sem hýsti minjar sem safnað
hafði verið um árabil, en ekki orðið hluti af eiginlegu safni eða sett upp á
sýningu. Spákonuhofi var hins vegar boðið húsnæðið og var sett upp sýning
á mununum í endurgerðu hversdagsheimili frá fimmta áratugnum. Gestum
sýningarinnar var síðan boðið upp á bollaspá í þessari umgjörð.54
Á sama tíma og hlutverk völva og spádóma í íslenskri menningu hefur
verið viðurkennt og farið hefur fram kerfisbundin söfnun á heimildum um
þá þætti í samtímanum, fyrir tilstuðlan Þjóðminjasafns Íslands, er óhætt að
segja að hlutur þeirra í sýningum safna og þar með opinberri umræðu hafi
hingað til verið frekar rýr. Að okkar mati má rekja það til þess að það hafa
aðallega verið konur sem sinntu slíkum hlutverkum og ekki síst að þessi
menning, eða afrakstur hennar, er að mörgu leyti óáþreifanleg, sem gerir
söfnun á heimildum erfiða. Er það ekki síst fyrir tilstuðlan þeirra dóma sem
spádómar og iðkun þeirra hafa hlotið í gegnum tíðina á grundvelli trúarlega
og fræðilegra skoðana, að hlutur þeirra í opinberri menningu er lítill. Kirkjan
hefur um langa hríð haft horn í síðu spádóma, talið þá bera vitni um heiðna
trú og tengt þá við galdra.55 Fræðilegar útlistanir og söfnun þjóðlegra heimilda
hafa einnig sett spádóma skör lægra en annað í hversdagslegri menningu og
álitið þá vitni um fáfræði og lágt stig menntunar.56 Með verkefninu Spákonuhof
er hins vegar gerð tilraun til að breyta þessu á ýmsan hátt; frumkvæði kvenna
á svæðinu er eflt og kvenlegri menningu gert hærra undir höfði, menningin
er efnisgerð með sviðssetningum og á sama tíma er það markmiðið að gera
Ljósmynd innan úr sýningarrými Spákonuhofs á Skagaströnd.
Ljósmynd af heimasíðu hofsins.