Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2012, Qupperneq 210

209RITDÓMUR: SAGAN AF KLAUSTRINU Á SKRIÐU
Á þessari tímasetningu grafanna byggir SK þá túlkun sína að „rannsóknir
á beinagrindum frá tímum klaustursins sýna þannig með ótvíræðum hætti
að það var umfram annað sjúkrastofnun og athvarf fyrir alla þurfandi þegna
samfélagsins“ (bls. 196). Sjúkrasalnum finnur SK stað á lofti yfir gestaskála
klaustursins en þangað upp virðist henni hafa legið steintröppur sem tréþrep
hafi tekið við af. Skiljanlega fundust engar innréttingar sem bent gætu
til notkunar loftsalar og því óhægt að greina til hverra nota hann var, en
erfiðismunir hljóta að hafa fylgt því að hafa fársjúka langlegusjúklinga á efri
hæð þar sem lágt var til lofts (sbr. bls. 121–122). Trúverðugleiki túlkunar SK
á hlutverki klaustursins sem sjúkrastofnunar veltur annarsvegar á því að hin
afdráttarlausa tímasetning hennar á greftrunartíma sé rétt og hinsvegar á því
að finna sjúkraskála réttan stað.
Ekki verður séð að SK reisi tímasetningu greftrunar að Skriðu á
veigamiklum rökum. Hún segir að allar grafirnar hafi verið grafnar gegnum
gjóskulag úr Veiðivatnagosi frá 1477 og að engin gröf hafi legið undir því
óhreyfðu. Næsta gjóskulag er frá eldgosi norðaustan undan Vatnajökli 1717,
en furðu vekur að SK nefnir ekki hvort þetta lag hafi legið óhreyft yfir öllum
gröfunum eða hvort merki séu um að grafið hafi verið gegnum það (sbr. 9.
mynd og bls. 153). Gerðar voru kolefnisaldursgreiningar á mannabeinum úr
sex gröfum en niðurstöður voru misvísandi og ómarktækar (bls. 153–154).
Til styrktar þeirri vissu sinni að langflestar grafirnar séu „frá klausturtíma“
segir SK að þær hafi allar verið nánast eins „fyrir utan fjórar grafir austan
kórs“ (bls. 141). En þegar gröfunum er lýst nánar kemur fram að dýpt þeirra
var afar mismunandi, þær dýpstu um 1.50 m frá þáverandi yfirborði en þær
grynnstu aðeins nokkrum sentimetrum undir því (bls. 143, 192–193). Af
lýsingum á umbúnaði grafanna má lesa óhugnanlegt virðingarleysi þeirra sem
jarðsettu líkin. Í 114 tilvikum sköruðust grafir þannig að ný gröf var tekin
ofan í aðra nýlega. Segir SK slíkt koma skýrt fram í uppgröfnum kaþólskum
klausturkirkjugörðum í nágrannalöndunum en beina tilvísun til heimildar
fyrir þeirri fullyrðingu vantar (bls. 179–180). SK leggur áherslu á að hlutverk
klaustursins hafi verið bundið við umhyggju fyrir sjúkum og lítilsmegandi,
því kemur lesanda bókarinnar á óvart af hvílíku skeytingarleysi var farið
með lík skjólstæðinga þess „á klausturtíma“. – Meðferðin virðist samsvara
harðýðgi gagnvart lifandi smælingjum sem lesa má víða um í heimildum
seinni alda.
SK leitast við að ráða hver sú kona var sem fékk fangamarkið GAD á
kistulokið sitt (bls. 157 o. áfr.). Við hlið hennar hvíldi karlmaður sem haft
hafði gullhring á fingri og giskar SK á að sá hafi verið príor og að GAD