Húnavaka - 01.05.2016, Side 164

H Ú N A V A K A 162
um fundinn 1928 er meðal annars birt ljósmynd
af langsjali sem var meðal sýningargripa frá Ís-
landi en ekki er getið um höfund sjalsins. Ná-
kvæm lega sama mynd birtist í Hlín árið 1928 og
þar fylgir sú skýring að sjalið sé tætt af Vigdísi
Guðmundsdóttur, Akrafelli, Akranesi og prjónað
af Jóhönnu Jóhannesdóttur á Svínavatni, Húna-
vatnssýslu. Þessar upplýsingar ríma við það sem
Jóhanna segir sjálf hér að fram an um samvinnu
sína við tóvinnukonu á Akranesi að nafni Vigdís.
Stofnað var til fjölda smærri sýninga á iðnað-
ar gripum hérlendis á fyrri hluta 20. aldarinnar
en lítið er um prentaðar heimildir um slíkar sýn-
ingar eða þátttöku Íslendinga í smærri iðn sýn-
ingum erlendis á sama tímabili. Betri heimild ir
eru til um stórsýningar og við stöldrum næst við
árið 1930 því þá dregur heldur betur til tíðinda í
sýningarmálum hérlendis. Tilefnið var stórhátíð
á þúsund ára afmæli Alþingis Íslendinga. Mikil spenna og kvíði fylgdi því að
koma upp svo viðamikilli hátíð. Íslendingar voru að berjast fyrir auknu
sjálfstæði og viðurkenningu annarra þjóða á menningarlegri sérstöðu
landsmanna og getu til að standa á eigin fótum. Nú urðu menn að duga eða
drepast.
Vísbending um spennuna kemur fram í fyrirsögn greinar sem birtist í
blaðinu Ísafold í janúar 1926 undir heitinu „Dómsdagurinn 1930“. Þar minnir
höfundurinn á að hátíðina muni sækja fulltrúar frá öðrum þjóðum og segir:
„þeir muni dæma sína dóma“ eins og það er orðað í greininni. Meðal atriða
sem boðið var upp á í Reykjavík var sýning sem Heimilisiðnaðarfélag Íslands
kom upp í Menntaskólanum. Hún var opnuð þann 20. júní og stóð til 20. júlí.
Sýningarmunir voru 2500 og þeim var raðað saman eftir sýslum. Undirbúningur
að þessari sýningu hafði staðið frá árinu 1926 og Halldóra Bjarnadóttir var
potturinn og pannan í þeim efnum. Hún hafði í ræðu og riti bókstaflega att
sýslunum saman í kapp um hver þeirra gæti gert best. Afskaplega strangar
kröfur voru gerðar til þátttakenda, markmiðið var að einungis það sem af bar
í handverki frá hverri sýslu fengi rými á sýningunni.
Þátttakendur frá Austur-Húnavatnssýslu voru um 40 og mest af sýn ingar-
gripum þaðan var tóvinna. Jóhanna Jóhannesdóttir frá Svínavatni var auð-
vitað meðal þátttakenda sem valdir voru úr Austur-Húnavatnssýslu. Hún
sýndi tvö langsjöl og þrjá læsta þráðaleggi. Um tíu þúsund manns sóttu þessa
merku sýningu árið 1930 eða rúmlega 300 hvern dag sem hún var opin og
segir það talsvert um mannaferðir í höfuðborginni þá daga og áhuga á íslensku
handverki.
Það er ekki einfalt mál að rekja nákvæmlega feril Jóhönnu sem hannyrða-
og listakonu. Það er helst að sýningar á borð við þær sem sagt hefur verið frá
varpi ljósi á hvernig orðspor hennar mótast. Það er ljóst að á fjórða og fimmta
Handprjónuð og –spunnin
hyrna úr þelbandi, unnin af
Jóhönnu. Mynd tekin af Erlu
Gunnarsdóttur.