Húnavaka - 01.05.2016, Side 166

H Ú N A V A K A 164
ljósi á það að Jóhanna er lítillát og gerir ekki mikið úr færni sinni. Halldóra
veit á hinn bóginn að Jóhanna er fær í flestan sjó þegar um er að ræða
handavinnu og bryddar sífellt uppá nýjum viðfangsefnum og lætur Jóhönnu
ekki í friði. Í bréfunum kemur fram að það dregst að koma rafmagni í nýja
húsið á Svínavatni. Þrátt fyrir það að birta sé af skornum skammti í húsinu
finnst Jóhönnu ögrun felast í því að vinna fínlegt og smágert. Því fínni vinna
því meiri áskorun að koma öllu saman í áþreifanlegan hlut. Undir lok sjötta
áratugar hefur Halldóra sent Jóhönnu teikningar af náttermum og Jóhanna er
ánægð með bandið sem Halldóra hefur sent með teikningunni, finnst það
smágert og spyr: „Hvaðan getur þú fengið þetta?“ Ekkert kemur fram í
bréfunum um svar við þessari spurningu.
Nokkuð af gripum sem Jóhanna vann er varðveitt á söfnum. Í Heimilis-
iðnaðarsafninu á Blönduósi, eru til að mynda geymd sjöl, náttermar og fleiri
gripir eftir hana og á sumum gripunum er vinnan örfín. Slíkir gripir eru öðru
fremur listræn tjáning, sigur hugmyndaflugs og fingrafimi á efni og áhöldum
og svo smágert og flókið að það virðist naumast af þessum heimi.
Allt tekur enda og á níunda áratug 20. aldar lauk þátttöku þeirra merku
Húnvetninga, Jóhönnu Jóhannesdóttur og Halldóru Bjarnadóttur, í ævintýrinu
um umbyltinguna í íslensku þjóðlífi. Halldóra lést árið 1981 þá elst allra
Íslendinga 108 ára gömul og var jarðsett á Akureyri. Jóhanna Jóhannesdóttir
lést þann 1. maí 1989 og var jarðsett í kirkjugarðinum á Svínavatni. Þótt
komið sé að sögulokum í þetta sinn má lesendum vera ljóst að enn er margt
ósagt um Jóhönnu frá Svínavatni. Höfundur efast ekki um að aðrir áhugasamir
munu leiða fleira í ljós um æfi hennar og störf.
HELSTU HEIMILDIR:
Árbók Hins íslenzka fornleifafélags, 63. ár 1966. (Reykjavík 1967).
Áslaug Sverrisdóttir, Mótun hugmynda um íslenskt handverk 1850-1930. Áhrif fjöl-
þjóðlegra hugmyndahreyfinga. Reykjavík 2011.
Fyrsta almenn íslensk heimilisiðnaðarsýning, 1921. Skrá yfir muni. [Reykjavík 1921].
Héraðsskjalasafn Austur-Húnvetninga. Bréfasafn Halldóru Bjarnadóttur, bréf frá
Jóhönnu Jóhannesdóttur til Halldóru Bjarnadóttur frá árunum 1938-1979.
Hlín. Ársrit Sambandsfjelags norðlenskra kvenna, 2. ár. (Akureyri 1918).
Hlín. Ársrit Sambands norðlenskra kvenna, 12. ár. (Akureyri 1928).
Húnavaka, 30. ár 1990. (Akureyri 1990).
Ísafold 11. september 1912. (Reykjavík 1912).
Ísafold 28. janúar 1926. (Reykjavík 1926).
Kvenfélag Svínavatnshrepps 1874-1974. Þættir frá kvenfélögum í Húnaþingi. [Afmælisrit,
útgefið 1974, ekki kemur fram um útgáfustað].
Morgunblaðið 4. nóvember 1993. (Reykjavík 1993).
Munaskrá Landssýningar. Landsbókasafn Íslands, handritadeild. Lbs. Án safnmarks.
Liggur með gögnum Heimilisiðnaðarfélags Íslands.
Norðurland 11. apríl 1918. (Akureyri 1918).
Vísir 14. febrúar 1911. (Reykjavík 1911).
Vísir 15. júní 1912. (Reykjavík 1912).
Þjóðviljinn 27. febrúar 1959. (Reykjavík 1959).