Dagblaðið Vísir - DV - 09.02.2018, Qupperneq 30

30 fólk - viðtal 9. febrúar 2018
Ótrúleg grimmd gagnvart þeim
sem ljúka ekki námi
Menningin var aldrei langt undan
og hún lærði snemma að lesa sér
til gagns. „Það má segja að ég sé
heimaskóluð, mér leiddist í alvöru
skóla og vildi frekar vera heima að
lesa. Ég vildi fá að vera í friði, leit­
aði inn í bókaheim og eyddi mikl­
um tíma þar.“ Sólveig lauk aldrei
stúdentsprófi. „Ég flosnaði bara
upp úr námi, þegar ég var ungling­
ur var ég bæði þunglynd og kvíð­
in, það var meginástæða þess að
ég hætti í skóla. Ég fann mig bara
aldrei í skóla, það var bara ekki
staður fyrir mig.
Það er ótrúleg grimmd í ís­
lensku samfélagi gagnvart fólki
sem hefur af einhverjum ástæð­
um ekki lokið námi. Ástæðurnar
eru margvíslegar, geðræn vanda­
mál, fátækt á heimilum, neysla.
Þessi grimmilega láglaunastefna
gagnvart ómenntuðu fólki er eitt­
hvað svo sjúk, hugsaðu þér, það á
að refsa fólki alla ævi fyrir það að
hlutirnir gengu illa á unglings­
árunum. Það er eins konar kvala­
losti í samfélaginu, að láta fólk
skrimta alla ævi á launum sem eru
ekki boðleg fólki,“ segir Sólveig.
Hún segir það siðferðislega
rangt að borga fólki lág laun og
það geti ekki staðist að flestir vilji
það, en til að breyta því þurfi sam­
stöðu. „Við sem erum í láglauna­
störfum þurfum að hætta að láta
eins og við getum sjálfum okkur
um kennt eða að það skipti engu
máli hvað við segjum því við séum
svo leiðinleg, vitlaus og ómennt­
uð.“
Skömmin er hjá þeim sem
finnst lág laun vera í lagi
Þú ert búin að vera aðgerðasinni í
mörg ár, nú ertu að bjóða þig fram
í embætti formanns í rótgrónu fé-
lagi, má segja að það hafi ekki skil-
að tilætluðum árangri?
„Ég varð fyrir pólitískri vakn­
ingu 2013, enn ein vakningin, ég
hef fengið mjög margar. Þá fór
ég að hugsa um stöðu láglauna­
kvenna sem eru nýttar til að vinna
mikilvæg störf sem samfélagið
kemst ekki af án, eins og að manna
leikskólana, án þess að einhver
segi að það þurfi að greiða þessum
konum mannsæmandi laun. Þær
eiga að sinna mennta­ og menn­
ingarlegu uppeldi á kærleiksríkan
hátt en fá greidd laun sem er ekki
hægt að lifa af. Allt í einu sá ég svo
skýrt hversu fráleitt þetta er.
Láglaunafólk vinnur alla sína
ævi störf sem verður að vinna en
er alveg ósýnilegt, það er ekki talað
um okkur, við sjáumst ekki og eig­
um svona augnablik þegar við lít­
um í spegilinn og áttum okkur á að
þetta bara verður svona. Það þýð­
ir ekkert að skipta um vinnustað
því það bíða manns ekki betri laun
því samfélagið, atvinnurekendur,
borg, ríki og verkalýðsfélögin hafa
samþykkt að það sé í lagi að nýta
mann til vinnu alla ævi á ömurleg­
um launum.“
Þrátt fyrir þessa vakningu
hefur Sólveig ekki alveg hætt
sem róttækur aðgerðasinni, hún
tekur þátt í ýmsu starfi, þar á
meðal skipulagningu Róttæka
sumar háskólans. „Ég las mér mik­
ið til um baráttu kvenna og sótti
mjög í reynslu kvennanna sem
ég vann með. Það er mjög sárt að
horfast í augu við að það er bara
verið að nota þig til vinnu og fá
lítið í staðinn. Það er hins vegar
mjög hollt fyrir fólk að horfast í
augu við aðstæðurnar eins og þær
eru. Fyrsta skrefið er að tala opin­
skátt um hvað maður fær í laun
og viðurkenna að eina ástæðan
fyrir því að hægt sé að leyfa sér að
gera eitthvað skemmtilegt með
börnunum er sú að maður er með
VISA­kort. Hætta að þykjast vera
hluti af einhverri millistétt þegar
maður er það ekki. Skömmin er
ekki hjá okkur sem fáum þessi lé­
legu laun. Skömmin er hjá þeim
sem halda að það sé boðlegt að
borga fullorðnu fólki laun, fyrir
unna vinnu, sem duga ekki til að
komast af. Skömmin er hjá þeim
sem sjá ekkert athugavert við að
kapítalistum sé afhent allt sem
þeir girnast á silfurfati. Þeir fengu
húsnæðismarkaðinn á meðan
það er enginn vilji til að afhenda
láglaunafólki nokkurn skapaðan
hlut.“
Stöðugleikinn er ekki fyrir
verkafólk
Hefur stjórn Eflingar og Alþýðu-
sambandið ekki barist fyrir ykkar
hagsmunum?
„Nei. ASÍ og Efling hafa tekið
þátt í því að samþykkja láglauna­
stefnu gagnvart verkafólki. Það er
ekkert hægt að tala sig í kringum
það.“
Hverju þarf að breyta hjá Efl-
ingu?
„Það er svo ótrúlega margt. Það
þarf að bæta samskipti stéttarfé­
laganna við félagsmenn sína og
samskiptin við þá sem er samið
við. Það gengur ekki lengur að
láglaunafólk sé látið axla ábyrgð
á einhverjum stöðugleika þegar
það ríkir aldrei neinn stöðugleiki
í lífi láglaunafólks. Stöðugleikinn
er fyrir auðvaldið sem getur þá
haldið áfram að auðgast. Það er
enginn stöðugleiki hjá þeim sem
eru alltaf með fjárhagsáhyggjur,
þurfa að leita til ættingja og vina
eftir láni út mánuðinn eða hús­
næði. Það er enginn stöðugleiki
að þurfa að flytja á hverju ári og
þurfa að setja börnin í nýjan skóla.
Það er svo kostuleg þessi skoðun
og þessi veraldarsýn að allir séu
í sama bátnum sem megi ekki
rugga. Við höfnum þessu alfarið,
við erum ekki í sama báti, okkar
bátur lekur á meðan hinir eru um
borð í snekkju á leiðinni í skatta­
skjólin sín. Verkalýðshreyfingin á
að vera löngu hætt að taka þátt í
þessu stöðugleikatali.“
Reiðin er réttlætanleg
Sólveig segir að nýleg ákvörðun
kjararáðs um að hækka laun
æðstu ráðamanna og greiða þeim
laun afturvirkt sé til marks um
firringu valdsins. „Þeim er alveg
sama. Þeir skilja ekki og þekkja
ekki alþýðufólk. Vita ekkert hvað
okkur finnst um þetta og hversu
mikið láglaunafólk fyrirlítur kerf­
ið. Reiði okkar er réttlætanleg,
valdið fær milljónir í afturvirk
laun til að tryggja sig í sessi sem
einhverja yfir stétt á kostnað okk­
ar, á meðan það er kastað til okkar
nokkrum þúsundköllum.“ Þetta sé
staða þar sem ekki eigi að lýsa yfir
hneykslun. „Þarna þarf verkafólk
einfaldlega að segja „þrjár millj­
ónir í afturvirk laun, flott, þá vit­
um við hvað við eigum að fá“, við
verðum að sameinast í baráttunni
gegn þessum eignatilfærslum í
samfélaginu því annars verður
það of seint.“
Sólveig gefur ekki mikið fyrir
vinstrimenn og yfirlýsta femínista
sem eru nú við völd í samfélaginu.
„Ég hef alltaf litið á mig sem sósíal­
ískan femínista en það hefur trufl­
að mig yfirgengilega mikið þegar
sumir segjast berjast fyrir frels­
un kvenna en ætla alveg blákalt
og kerfisbundið að líta framhjá
stöðu kvenna í samfélaginu. Mað­
ur þarf að vera alveg sérstaklega
blindur eða óheiðarlegur til að
sjá þetta ekki, það er margt sem
stuðar mig en það stuðar mig
mjög að sjá Dag B. Eggertsson
mæta í Druslugöngu og tala sem
karlmaður sem sé umhugað um
stöðu kvenna en ætlar alls ekki að
stuðla að efnahagshagslegu frelsi
kvenna. Það er frelsið sem skipt­
ir öllu máli, þá getur konan staðið
á eigin fótum og þarf ekki að vera
föst í ömurlegu sambandi án þess
að lenda á götunni.“
Ekki að skipuleggja
hallarbyltingu
Ragnar Þór Ingólfsson, formaður
VR, hefur gagnrýnt lífeyrissjóða­
kerfið harðlega, Sólveig tekur
undir að þetta sé kerfi sem þurfi að
breyta. „Þetta er fé vinnandi fólks
sem er notað á ólýðræðislegan
hátt til að fjármagna verkefni auð­
valdsins. Það er ekki verið að fara
í nein verkefni sem bæta líf okkar
eins og að byggja húsnæði. Nú er
Ragnar Þór að tala fyrir leigufélagi
á vegum VR, en í arðránssamfé­
lagi eins og okkar er alltaf unnið
gegn hugmyndum sem geta bætt
líf láglaunafólks. Það er strax byrj­
að að tala um að hann viti ekk­
ert um hvað hann sé að tala, viti
ekki hvernig markaðurinn virkar
og svo framvegis. Bankar og fyrir­
tæki mega svo alltaf fá hugmynd­
ir um hvernig má græða á fólki.
Krafan á vinnandi fólk er að það
sætti sig við þetta. Það er svo brjál­
að að hugsa þetta í sögulegu sam­
hengi, það verður hérna hrun,
almenningur tekur á sig miklar
skerðingar, niðurskurð, atvinnu­
leysi og barnafátækt, svo segir
valdið að það sé fáránlegt að ræða
lausnir sem geta komið verkafólki
til góða.“
Hvað er hægt að gera, hver er
lausnin?
„Þegar nógu mörg okkar upp­
götva mikilvægi sitt í samfélaginu
þá eru okkur allar leiðir færar.“
Ert þú að skipuleggja hallar-
byltingu í ASÍ með Ragnari Þór
og Vilhjálmi Birgissyni, verka-
lýðsleiðtoga á Akranesi?
„Nei. Ég og fólkið sem er með
mér á listanum erum Eflingar­
fólk og erum að þessu út frá hags­
munum félagsmanna. Það er að­
dáunarvert að fylgjast með þeim
Ragnari og Vilhjálmi og baráttu
þeirra, stuðningur þeirra við mitt
framboð er alveg ómetanlegur. Ég
sæki til þeirra innblástur því þeir
hafa sýnt að það er hægt að ná ár­
angri með því að fara aðra leið en
ASÍ boðar.
Nú er þessi kosningabarátta
hafin innan Eflingar, ég og mitt
fólk ætlum að vinna heiðarlega Ég
ætla ekki að draga þetta ofan í ein­
hverja persónulega baráttu held­
ur sýna félagsmönnum að okk­
ar stefna er það sem verður þeim
til hagsbóta. Málstaður okkar er
bara það góður og það augljós að
ég tel að það þurfi ekki meira til.
Ég er ekki að selja neinn leik, ég
hef bara lifað sem láglaunakona
og býð mig fram því ég treysti mér
til að ná árangri fyrir þá sem eru í
sömu stöðu.“ n
„Þarna þarf verka-
fólk einfaldlega
að segja „þrjár milljónir
í afturvirk laun, flott, þá
vitum við hvað við eigum
að fá“.
Alin upp við pólitík og menningu Sólveig
Anna er dóttir útvarpsþulanna Jóns Múla
Árnasonar og Ragnheiðar Ástu Pétursdóttur, á
heimilinu var stöðugt talað um stjórnmál. „Ég er svo sannar-
lega ekki í þessu af
einhverjum hégómleika.