Morgunblaðið - 18.10.2017, Blaðsíða 23

Alþingi þarf að skipa
nýtt kjararáð. Sam-
kvæmt lögum nr. 47/2006
skipar Alþingi þrjá ráðs-
menn, fjármálaráðherra
einn og Hæstiréttur ann-
an. Þessu þarf að breyta,
því mikill meirihluti ráðs-
manna skipaður af Al-
þingi getur ekki látið
þetta kjararáð ákveða
eigin laun!
Nýtt kjararáð úrskurði um lækkun
launa og fríðinda alþingismanna og
æðstu embættismanna frá og með úr-
skurðardegi.
Gleymum ekki hækkuninni sem
kjararáð veitti daginn eftir síðustu
kosningar til alþingismanna. Launin
hækkuðu í árslok um 45%, í krónum
talið 400 til 500 þúsund á mánuði.
Hugsa sér svívirðuna, að mikill meiri-
hluti ráðsins, skipaður af alþingis-
mönnum, láti hækka sín eigin laun og
æðstu embættismanna í kjölfarið og
einnig marga mánuði afturvirkt! Og
engu hægt að breyta sögðu þáverandi
þingmenn!
Verði þetta ekki gert
bíður okkar efnahags-
leg kollsteypa í hækkun
launa til allra starfs-
stétta, í samræmi við
úrskurðinn, verðbólga,
og í kjölfarið hækkun
skulda heimilanna.
Verður ef til vill birt-
ur nýr úrskurður núna
frá kjararáði daginn
eftir kosningar um
hækkun launa alþing-
ismanna?
Verðtryggingin og verðbólga
Verðtryggingu á neytendalánum
verður að leggja af, þau þekkjast nán-
ast hvergi í heiminum annars staðar.
Hún leysir eigendur fjármagns alger-
lega undan ábyrgð, en varpar henni al-
farið á þá sem skulda. Með þessari
breytingu gæti meira jafnvægi komist
á, jafnframt því að verðbólga yrði
mæld án húsnæðis- og leigukostnaðar,
sem hefði leitt af sér lækkun skulda
heimilanna marga undanfarna mán-
uði.
Verðtrygging var upphaflega sett á
allar skuldir og öll laun. Tveimur árum
síðar var verðtrygging launa aflögð.
Frítekjumarkið
Frítekjumark, sem var lækkað úr
109 þús. á mánuði í 25 þús. á mánuði
um síðustu áramót, verði aflagt, þann-
ig að fólk, sem fær greiðslur frá TR,
megi vinna sér inn viðbótartekjur,
sem það greiðir skatt af, án þess að
vera skert um 73% af greiðslum frá
TR, þegar það vinnur til tekna um-
fram þessar 25 þús. á mánuði eins og
nú er.
Greiðslur lífeyrissjóða til TR
Afnema verður greiðslu lífeyris-
sjóða til TR, sem nema um 30 millj-
örðum á ári í dag. Áunninn lífeyri með
lögbundnum skyldusparnaði á rík-
issjóður ekki að innkalla til sín. Ís-
Þessu þarf að breyta
Eftir Halldór
Gunnarsson » Skattleysismörk ættu
í dag að vera um 280
þúsund á mánuði, sem
skattfrjálsar tekjur, mið-
að við launavísitöluna
1988 þegar afslátturinn
var tekinn upp.
Halldór Gunnarsson
Höfundur er oddviti Flokks fólksins í
NA-kjördæmi.
lenska ríkið greiðir samkvæmt
OECD-samantekt 2013 minnst allra
aðildarríkja til eftirlaunaþega, eða
1,93% af þjóðartekjum. Ef bætt er við
þessu „ólöglega“ framlagi lífeyrissjóð-
anna til TR er Ísland í 8. neðsta sæti.
Inngreiðslur í lífeyrissjóðina
verði skattlagðar
Lífeyrissjóðskerfinu verður að
breyta, þannig að þeir verði gegnum-
streymissjóðir, eins og í öðrum lönd-
um. Skoða verður sameiningu 28 sjóða
vegna óskiljanlegs rekstrar- og fjár-
festingakostnaðar, sem nemur um 17
milljörðum á ári. Einnig vegna taps á
misheppnuðum fjárfestingum allt til
dagsins í dag að ógleymdu tapi í
hruninu um 600 milljarða – að eigin
sögn.
Almennu lífeyrissjóðirnir þurftu
margir að skerða verulega réttindi
sjóðfélaga sinna, en einn lífeyrissjóður
var þó þar undanskilinn, Lífeyris-
sjóður starfsmanna ríkisins, sem er
ríkistryggður. Ríkið skuldar honum
um sex hundruð milljarða króna, sem
öll þjóðin þarf líklega að greiða, einnig
þeir lífeyrisþegar sem urðu fyrir rétt-
indaskerðingu vegna veru í öðrum líf-
eyrissjóðum.
Inngreiðslur verði skattlagðar. Inn-
greiðsla skattsins er áætluð á þessu
ári um 80 milljarðar og útgreiðsla um
40 milljarðar. Munurinn, um 40 millj-
arðar, færi til sveitarfélaga og ríkis-
sjóðs við lögfestingu þessarar breyt-
ingar.
Til athugunar væri að mynda einn
sjóð, A- og B-deild, þar sem inn-
greiðslur fram að breytingu væru með
hlutfallslegri ábyrgð B-deildar, en þeir
sem hæfu greiðslu í nýjan sjóð, A-
deild, ættu sjálfir helming inngreiðslu
um 7% sem séreign til ákvörðunar um
hvar þeir fjárfestu og gætu tekið út 67
ára eða eftir slys eða veikindi, sem
skertu lífsafkomu, en 7% rynnu til
tryggingar sameiginlegri ábyrgð
sjóðsins.
Flokkur fólksins vill breytingar
Flokkurinn er nýtt stjórnmálaafl
með fimm áhersluatriði á stefnuskrá
sinni, sem hann svíkur ekki. Auk þess
hefur flokkurinn sett fram skýra mál-
efnaskrá sem hægt er að kynna sér á
flokkurfolksins.is ásamt með áherslu-
atriðunum.
UMRÆÐAN 23
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 18. OKTÓBER 2017
Einn harðasti
verkalýðssinni Ís-
lands, Jón Ingimars-
son, kom eitt sinn að
máli við Stefán Jóns-
son, alþingismann og
flokksbróður í Al-
þýðubandalaginu, og
áminnti hann um að
standa vörð um hags-
muni fátækra Íslend-
inga.
Áttu þá við iðnverkafólk, vildi
Stefán fá að vita.
„Já,“ svaraði Jón Ingimarsson,
„og þó er fjölmennur hópur sem er
enn þá verr settur og Alþýðu-
bandalagið á enn ríkari skyldur við.
Það er gamla fólkið og ör-
yrkjarnir.“
Allar götur frá því ég man eftir
mér hafa stjórnmálamenn allra
flokka tekið undir með Jóni Ingi-
marssyni. Kjör aldraðra þarf að
bæta. Og hvað hefur gerst á liðnum
áratugum? Í hnotskurn, ósköp lítið.
Enn eru laun ellilífeyrisþega skert
með óásættanlegum hætti á sama
tíma og stefnt er að því að hækka
lífeyristökualdur í 70 ár – „enda
sýna rannsóknir að aldraðir sem
stunda vinnu séu almennt heilsu-
hraustari og njóti meiri lífsgæða en
þeir sem ekki eiga kost á því að
stunda vinnu“, svo vitnað sé í opin-
bert plagg úr ráðuneyti velferðar-
mála.
Núverandi alþingismenn þjóðar-
innar stefna sem sagt að því að
hækka ellilífeyrisaldur upp í sjö-
tugt, meðal annars vegna þess að
það hægir á öldrunarferlinu. En
þangað til þessum sjötíu-ára áfanga
er náð skal ellilífeyrisþegum bein-
línis refsað ef þeir voga sér út á
vinnumarkaðinn.
En hvað er til ráða? Meðaltekjur
ellilífeyrisþega eru sagðar rúmar
384 þúsund krónur á mánuði. Ekki
lífvænleg innkoma það. Enn nötur-
legri mynd blasir við þegar kafað er
dýpra. Þá kemur í ljós að í febrúar
síðastliðnum, þegar keisaranum
hafði verið goldið sitt í formi skatta
og tekjuskerðinga, voru 67% eldri
borgara með tekjur á bilinu 200 til
280 þúsund krónur á mánuði. Þetta
er árangurinn eftir áratugalangt
streð stjórnmálamanna
við að bæta hag aldr-
aðra.
Er ekki orðið tíma-
bært að þessir menn
gyrði sig í brók og
standi við loforð sem
þeir hafa gefið elstu
kynslóð þessa lands –
og éta upp aftur og aft-
ur, einkum fyrir kosn-
ingar, með þessari
vægast sagt hörmulegu
niðurstöðu sem þætti
brottrekstrarsök á al-
mennum vinnumarkaði? Þörf er
átaks sem felst einfaldlega í því að
laun aldraðra verði skattlaus upp
að þeim mörkum er teljast meðal-
laun í landinu hverju sinni. Þetta
þarf að binda í þjóðarsáttmála því
að löngu er orðið ljóst að pólitíkus-
um hættir til að misnota hvers kon-
ar tekjutengingar, borgaranum í
óhag.
Nú kunna einhverjir að hvá en ég
minni á að Alþingi hefur áður sett
sérreglur um undanskot frá skatti.
Á árum áður gat fólk sett til hliðar
ákveðið hlutfall tekna sinna, skatt-
frjálst, til væntanlegra húsnæðis-
kaupa – sem var gott mál en drep-
ið. Síðar tóku gildi reglur um
skattfrelsi einstaklinga til kaupa á
hlutabréfum fyrirtækja sem var
kannski umdeilanlegra. Og nú eru í
gildi reglur sem leyfa að ákveðið
hlutfall lífeyrissparnaðar megi nota
til að greiða niður húsnæðislán eða
til kaupa á nýju. Upphæðin er
skattfrjáls.
Að þessu sögðu hlýt ég að spyrja,
er ekki orðið tímabært að við kjós-
um um gömul og ný loforð stjórn-
valda til handa hinum ótrúlega þol-
inmóða og nægjusama hópi sem eru
ellilífeyrisþegar þessa lands?
Um hvað skal kosið?
Eftir Jón
Hjaltason
Jón Hjaltason
»Hækka á ellilífeyris-
aldur upp í sjötugt,
meðal annars til að
hægja á öldrunarferl-
inu. En áður skal ellilíf-
eyrisþegum á vinnu-
markaði refsað.
Höfundur er sagnfræðingur.
Í fréttum sjónvarps
RÚV að kvöldi 16. októ-
ber var fjallað um lög-
bann, sem sýslumaður
lagði á fyrirhugaða
fréttabirtingu, byggða á
gögnum, sem viðkom-
andi fréttamiðill hafði
komist yfir og varðaði
viðskipti einstaklinga
við Gamla Glitni fyrir
hrun, hafi ég skilið rétt.
Aðspurður hvort fréttin væri ekki
byggð á stolnum gögnum svaraði
talsmaður Reykjavík Media, að hann
vissi ekki, hvaðan gögnin hefðu bor-
ist. Líklegt er, að maðurinn fari þarna
með ósannindi í þeim tilgangi að verja
heimildarmann sinn, sem að öllum
líkindum hefur misnotað aðstöðu sína
til að stela þessum gögnum, ef til vill
tölvuhakkari. Ljóst er af svari tals-
manns Reykjavík Media, að hann
vissi, að gögnunum hafði verið stolið.
Talsmaður Reykjavík Media sagði
einnig í þessu viðtali, að brýna nauð-
syn bæri til að birta frétt þessa fyrir
kosningar.
Tilgangur þessa fréttaflutnings er
því sá að reyna að hafa
áhrif á niðurstöður
kosninga til Alþingis Ís-
lendinga með því að
ráðast á formann eins
stjórnmálaflokks á
grundvelli gagna, sem
hann veit ekki, hver
stal, og veit því líklega
ekki heldur, hversu
áreiðanleg þessi gögn
eru. Vandaður frétta-
flutningur?
Frammámenn í stétt
blaðamanna hafa
brugðist ókvæða við þessum tíð-
indum, og hafa meira að segja gengið
svo langt, að ráðast á starfsmann
sýslumanns, sem fer að þeim lögum,
sem gilda á Íslandi.
Ekki kemur þetta á óvart. Að und-
anförnu hafa fjölmiðlamenn haldið á
lofti því siðferði, að frjálst sé að stela
gögnum einstaklinga og opinberra
aðila og nýta þau til birtingar í fjöl-
miðlum, oft í pólitískum tilgangi. Oft-
ast er augljóst, hvaða hvatir liggja
þar að baki.
Enginn hefur velt upp þeirri
spurningu, hvort fé sé borið á menn í
þessum tilgangi. Hitt er augljóst, að
fjölmiðlamenn hafa séð fjárhagslegan
ávinning síns miðils með því að birta
stolin gögn. Þeir hafa gengið svo
langt að tala um árás á prentfrelsi en
vilja ekki kannast við, að prentfrelsi
hefur sín takmörk, sem þeim ber að
virða.
Ekki er merkilegt siðferði manna,
sem stela gögnum, sem þeim hefur
verið trúað fyrir, og ekki er merkilegt
siðferði þeirra manna, sem birta stol-
in gögn í sínum miðlum til að afla sér
vinsælda og fjár og til að hafa áhrif á
niðurstöður kosninga til Alþingis Ís-
lendinga.
Fréttamannasiðferði
Eftir Axel
Kristjánsson » Að undanförnu hafa
fjölmiðlamenn hald-
ið á lofti því siðferði, að
frjálst sé að stela gögn-
um einstaklinga og
opinberra aðila og nýta
þau til birtingar í fjöl-
miðlum, oft í pólitískum
tilgangi.
Axel Kristjánsson
Höfundur er lögmaður.
akri@internet.is
Svo virðist sem
ákvarðanir á þingi séu
oft teknar til að bregð-
ast við bráðavanda í
stað þess að móta heild-
stæða stefnu til fram-
tíðar. Þetta er kannski
hvað skýrast í mennta-
málum, en þar liggja
hvergi fyrir áætlanir
eða markmið um
hvernig við viljum
byggja upp menntakerfið til lengri
tíma. Hvað þá að þeirri stefnu sé fylgt
eftir með aðgerðaáætlunum.
Nýbreytni og þróunarvinna virðist
tilviljanakennd eða háð gæluverk-
efnum ráðamanna. Í þeim fáu tilvikum
þegar fjármagn er svo aukið er það
oftar en ekki til að bregðast við bráð-
um húsnæðisvanda skólanna þar sem
þörfin er orðin svo aðkallandi vegna
fjölgunar nemenda að ekki verður
lengur beðið.
Hérna er hins vegar
ekki verið að vinna
stefnumótun til lengri
tíma, þar sem framsýnir
ráðherrar – eða flokkar
– hafa unnið heimavinnu
sína og í breiðri sátt við
hagsmunaaðila. Getur
verið að það sé vegna
þess að þeir flokkar sem
farið hafa með málefni
menntamála undanfarna
áratugi hafi einfaldlega
enga heildstæða stefnu
þegar kemur að mennta-
málum umfram innihaldslaus slagorð?
Við verðum að láta af tilviljunar-
kenndum ákvörðunum. Björt framtíð
vill vinna að heildstæðri stefnu og
langtímamarkmiðum í menntamálum,
þar sem öllum hagsmunaaðilum er
boðið að borðinu. Það er allt morandi í
góðum hugmyndum í baklandinu þar
sem bæði þekking og reynsla eru fyrir
hendi. Við þurfum að móta skýra og
metnaðarfulla stefnu í menntamálum
og raunhæfar útfærslur á mark-
miðum hennar. Þessa stefnu þarf að
vinna í breiðri pólitískri og faglegri
sátt, og henni verður að fylgja alvöru-
fjármagn til raunverulegrar uppbygg-
ingar á menntakerfi okkar til fram-
tíðar.
Aðeins þá getum við hætt að eyða
tíma og fjármunum í bráðabirgða-
viðgerðir og farið að huga að lang-
tímamenntastefnu.
Það skortir langtímastefnu
í menntamálum
Eftir Arnbjörn
Ólafsson
Arnbjörn Ólafsson
» Björt framtíð vill láta
af tilviljunarkennd-
um ákvörðunum í
menntamálum og vinna
þess í stað heildstæða
stefnu og langtíma-
markmið með hags-
munaaðilum.
Höfundur skipar 2. sæti Bjartrar
framtíðar í Suðurkjördæmi.
arnbjorn@keilir.net
Allt um sjávarútveg