Morgunblaðið - 18.10.2017, Blaðsíða 16

16 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 18. OKTÓBER 2017
Ný glæsileg
heimasíða
acredo.is
Hátúni 6a Sími 577 7740
carat.is acredo.is
Trúlofunarhringir
fh
Giftingarhringir
fh
Demantsskartgripir
10%
afsláttur
LÁGMÚLA 8 · SÍMI 530 2800ORMSSON.IS / UMBOÐSMENN UM LAND ALLT
ÞVOTTAVÉL
L7FBE840E
Tekur 8 kg af þvotti.
1400 snúningar.
Öll hugsanleg þvottakerfi.
Kolalaus mótor. Íslensk
notendahandbók.
Verð: 119.900,-
Verð nú: 101.915,-
914550043
3 ÁRA ÁBYRGÐ
ÍSLENSKT STJÓRNBORÐ
10 ÁRA ÁBYRGÐ Á MÓTOR
ÞVOTTAVÉL
L6FBE720I
Tekur 7 kg af þvotti.
1200 snúningar.
Öll hugsanleg þvottakerfi.
Íslensk notendahandbók.
Verð: 89.900,-
Verð nú: 76.915,-
914913404
3 ÁRA ÁBYRGÐ
ÍSLENSKT STJÓRNBORÐ
ÞURRKARI
T6DBM720G
Tekur 7 kg af þvotti.
Verð: 99.900,-
Verð nú: 84.915,-
916097949
Þvottadagar ÞVOTTAVÉLARÞURRKARARUPPÞVOTTAVÉLAR15% 10áraábyrgðá kolalausummótor
Flugvél Primera Air Nordic var í
gær snúið til baka til Alicante á
Spáni skömmu eftir flugtak vegna
tæknibilunar. Vélin var á leiðinni til
Keflavíkur. Skömmu eftir flugtak
kviknuðu varúðarljós sem bentu til
bilunar í öðrum hreyfli vélarinnar.
Í samræmi við vinnureglur var
ákveðið að snúa vélinni við og lenda
henni aftur í Alicante.
Önnur vél var send út að sækja
farþegana, segir í tilkynningu frá
Primera Air. Eftir lendinguna í
Alicante í gær var farþegum boðin
gisting á hóteli ásamt kvöldverði og
var áætlað að fljúga til Keflavíkur
kl. 5 að staðartíma í morgun.
Vél Primera snúið
við vegna bilunar
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Hafrannsóknastofnun hafa í sumar
og haust borist tilkynningar um
hátt í 70 hnúðlaxa í íslenskum veiði-
ám. Fréttir um þennan fisk, sem á
uppruna að rekja til norðanverðs
Kyrrahafs, hafa borist úr veiðiám
um allt land. Fjöldinn er um sexfalt
meiri heldur en algengt er hérlendis
á einu ári.
Guðni Guðbergsson, fiskifræðing-
ur á Hafrannsóknastofnun, segir að
þetta séu ekki endanlegar tölur, þar
sem enn er beðið eftir uplýsingum
úr veiðibókum úr veiðihúsum með
skráningu á afla sumarsins. Sömu-
leiðis geti verið skekkja í fyrirliggj-
andi gögnum og sami fiskur skráður
oftar en einu sinni. Allmargir hnúð-
laxar hafa borist Hafrannsókna-
stofnun til sýnatöku og greiningar.
Velta fyrir sér áhrifunum
Aukin útbreiðsla hnúðlax hér-
lendis er í samræmi við þá spreng-
ingu sem hefur orðið í fjölda þeirra í
norskum ám. Hnúðlaxar hafa á
þessu ári veiðst í 236 ám í Noregi og
er fjöldi fiska kominn yfir 2.600.
Fjöldinn hefur sömuleiðis stóraukist
í ám á Bretlandeyjum og suður til
Frakklands og Spánar.
Guðni segir sérfræðinga velta
fyrir því sér hvaða áhrif þetta muni
hafa og hvort þessi útbreiðsla verði
varanleg. Rússar fluttu hnúðlax frá
Kamtsjatka yfir á Kólaskaga á
sjötta áratug síðustu aldar og fram
undir 1970 og mynduðust sjálfbærir
stofnar í ám við Hvítahaf og Bar-
entshaf.
Hnúðlax blandast ekki Atlants-
hafslaxi í íslenskum ám og ekki eru
upplýsingar um að hann sé farinn
að hrygna hér enn sem komið er
hvað sem verður. Mögulegt er þó að
hér hafi hrygnt hnúðlaxar en ekki
er vitað til að hér hafi myndast
stofnar. Í haust hafa veiðst laxar
sem hafa hrygnt en hrygningartími
hnúðlaxa er fyrr en okkar laxa.
Ekki æskileg breyting
Yfirleitt hrygnir hnúðlax neðar-
lega í ám og miðað hefur verið við
að hann gangi ekki lengra en um
tólf kílómetra upp í ár. Í Noregi og
Finnlandi eru þó dæmi um að hann
hafi gengið um 35 kílómetra upp í
ár.
Guðni segir að aukin útbreiðsla
þessarar nýju tegundar sé breyting
á líffræðilegum fjölbreytileika,
nokkuð sem mönnum finnist ekki
æskilegt. Heimkynni hnúðlaxa séu í
Kyrrahafi. Í Noregi hafi menn sums
staðar brugðið á það ráð að fara í
árnar eftir að veiðitíma lauk og
draga þar fyrir til að drepa eins
mikið af hnúðlaxi og þeir gátu til að
stemma stigu við frekari útbreiðslu
tegundarinnar.
Sexfalt fleiri hnúðlaxar í ár
 Sprenging í útbreiðslu í Noregi og víðar í Evrópu  Hefur veiðst víða um land
Morgunblaðið/Jón Sigurðarson
Veiði Hnúðlaxar hafa veiðst víða í ám, en þessi veiddist á silungasvæði Hofs-
ár fyrir nokkrum árum. Uppruni hnúðlaxa er í Kyrrahafinu.
Gísli Rúnar Gíslason
Kristján H. Johannessen
„Við vitum ekki nákvæmlega hversu
lengi þetta ástand mun vara, en
Microsoft er t.a.m. þegar komið með
leiðréttingar og hefur skilað þeim til
sinna notenda í formi uppfærslu,“
segir Þorleifur Jónasson, forstöðu-
maður tæknideildar hjá Póst- og fjar-
skiptastofnun (Pfs), í samtali við
Morgunblaðið. Hann bætir við að
vinna að leiðréttingu sé einnig hafin
innan Apple en óvíst sé með upp-
færslu fyrir Android-tæki.
Vísar Þorleifur í máli sínu til þess
veikleika sem nýverið uppgötvaðist í
WiFi-öryggisstaðlinum WPA2 í
þráðlausum nettengingum. Er áður-
nefndum staðli ætlað að tryggja öfl-
uga dulkóðun í þráðlausum net-
kerfum, en sökum öryggisbrests
hefur almennum notendum þráð-
lauss búnaðar, s.s. tölva og farsíma,
verið ráðlagt að forðast notkun þráð-
lauss nets tímabundið. Hefur fólki
þess í stað verið bent á að nota farnet,
3G eða 4G, fjarskiptafélaganna í stað-
inn auk þess sem netöryggissveit Pfs
ráðleggur tölvunotendum að tengjast
netinu gegnum netkapal.
Sumir í meiri hættu en aðrir
Aðspurður segir Þorleifur fólk
vera misútsett fyrir hættunni. „Það
þarf einhvern með mikla þekkingu og
einbeittan brotavilja til að klekkja á
fólki með þessum hætti. Öll stærri
fyrirtækjanet eru með aðrar varnir
sem eiga að koma í veg fyrir þetta, en
það eru að líkindum einna helst þeir
sem eru á stærri opinberum netum,
s.s. á flugstöðvum, kaffihúsum eða
hótelum, sem eru í mestri hættu,“
segir hann og heldur áfram:
„En svo er náttúrulega ekki hægt
að horfa framhjá því að sumir ein-
staklingar eru meira útsettir fyrir
árás á sínu heimaneti en aðrir,“ segir
hann og á þar t.a.m. við ráðamenn
sem óprúttnir aðilar vilja klekkja sér-
staklega á eða telja sig þannig geta
komist yfir viðkvæm gögn.
Þá segir Þorleifur mikilvægt að
einstaklingar uppfæri hugbúnað
tækja sinna til að koma í veg fyrir
hugsanlega misnotkun vegna áður-
nefnds galla og brýnir fyrir fólki að
slökkva ekki á eða taka úr sambandi
netbeina (e. router) á heimilum sín-
um.
„Það er mjög mikilvægt að sam-
þykkja uppfærslur þegar þær koma,
því að oft eru þær með öryggisupp-
færslum. [...] Síðan ráðlegg ég fólki
að slökkva ekki á beininum því að
fjarskiptafyrirtækin koma með upp-
færslur inn á beininn og þá þarf að
vera kveikt á honum,“ segir hann.
Kristján Ólafur Eðvarðsson, net-
sérfræðingur hjá Sensa, segir fram-
leiðendur þráðlauss búnaðar nú vera
að gefa út uppfærslur sem eigi að
koma í veg fyrir vandann. „Stórir
framleiðendur eins og Cisco eru bún-
ir að gefa út tilkynningu um að nú
þegar sé búið að koma í veg fyrir
þetta. Það er alltaf svolítið fár í kring-
um svona mál. Sem dæmi um það gef-
ur öryggisviðbragðssveit Cisco alltaf
út einkunn á kvarðanum 1 til 10
vegna svona mála og þessi galli fékk
einkunnina 4,5,“ segir Kristján, en
netöryggissérfræðingar telja afar
erfitt að notfæra sér gallann.
Uppfærslur bæta brestinn
 Framleiðendur eru þegar farnir að senda út hugbúnaðaruppfærslur sem koma
í veg fyrir öryggisbrest í þráðlausum nettengingum  Erfitt að nýta veikleikann
Morgunblaðið/Golli
Tölvuglæpir Almennum notendum
þráðlauss búnaðar er nú ráðlagt að
forðast þráðlaust net tímabundið.
Samkvæmt upplýsingum frá
Símanum er meginþorri beina
hjá fyrirtækinu ekki háður veik-
leikanum í WPA2. Enn er beðið
svara vegna örfárra eldri beina í
umferð. Síminn beinir því til við-
skiptavina sem hafa keypt bún-
að sem magnar upp samband á
þráðlausum tengingum að fylgj-
ast með uppfærslum frá fram-
leiðanda. „Það á almennt við
um búnað og tæki heimilisins
sem nota þráðlausa tengingu.“
Ekki háður
veikleikanum
SÍMINN